Стихи

Хьана кьван, хьанач,
Са гъвечІи КІватІаш,
Хура рикІ авай,
Пара дирибаш.
Мад авай адахъ,
ВикІегь тир дустар,
Вирибурун квез
Кьадач инал тІвар.

Амма са чІавуз,
Аждагьандикай,
Тух тежедай каш
Авай вилера;
Хъелна, катай Пехъ,
Аваз чуьллера,
КІватІашаз куьмек
Хьана адакай.

Башламишдалди
За жуван негъил,
Лугьун квез, авай
Аждагьан пехил.
Адахъ аваз гъуьр
Регъведай регъвер,
Муьгьтеж тир Куьре
Патарин хуьрер.

Хабар нивай гун?
Чи КІватІашавай.
Гъуьр куьтягь хьана,
КІвале каш ава.
Гьар вуж фейитІан,
Гъуьр регъвез регъуьз,
Аджагьан авай
Са-сад кьаз рекьиз.
И кардикай тир
КІватІашаз хабар,
Биши авунвай
Квай кашу япар.

Я тІуьна кІанда,
Са тике лаваш.
Я кьена кІанда,
КичІе яз КІватІаш!

«Садра дидеди
Хада яз инсан!
Садра рекьида,
Яз викІегь аслан!
Ажузвалелди
Недалди зукьум,
За Аждагьандив
Нез тада руг, къум!»-

Ламран араба
Гваз КІватІаш вичин,
Гъуьр регъвез регъуьз
Физ жеда кІвачин.

Арабадиз пар
Яна хьиз ламран,
Вичел парталар,
АлукІна чамран.
Фидайла, атІуз
Дерени тепе,
Аквада адаз
Са чІехи пепе.
Пепе тушир ам,
Халис къиб хъалхъас,
Кьулу-кьулухъди
Катдай акур кас.

"Герек къведа ам,
Рекьени хвала",-
Лагьана твада,
Хурчардин хиле.

Фида атІуз тар,
Фида атІуз там.
Яцран тумунал,
Дуьшуьш жеда ам.

"Герек къведа ам
Рекьени хвала",-
Лагьана, твада
Хурчардин хиле.

АтІана рекьер,
Мензилдиз пара,
Ламни галатна,
АтІуда чара.
Ял ягъун патал
Къарбудин тарак,
КІватІаша кьас фу
Кутада сарак.

Хабар нивай гун,
Пехъревай кьуьзуь,
Аждагьандал жен
Тийизвай рази.
КІватІаш акурла,
Татана кьарай,
Пехъре гьарайда,
Къарбудин тарай:

-Югъур хьуй, КІатІаш!
-Сагърай Пехъ дадаш!
-Гьиниз физва вун,
Ламракни кваз каш?

-Салам алейк, Пехъ!
-Алейкум салам!
-Рвегъ жагъин тийиз.
Галат хьанва лам.
-За жагъурични
Ваз фидай улам?
Кьакьан дагъ аку,
МуркІар тир кукІвар,
Адан кІанева.
Кваз ракьун ракІар.
Къуз кузузва ам,
Йифиз кутаз дем;
Саданни адак
Акакьзавач тІем,
А регъуьн къене
Нефсиниз зурба,
Са пис кас ава -
Аждагьан-буба!
Регъвей гъуьруькай
ЦикІенар чараз,
Акъудзава чи
Са кьас фу тараз.
КІватІиз жинерар,
Худда тваз кьуьлер,
Шумудан ада
АтІана кьилер?

-Чавай адаз вуч
Ийиз жеда, Пехъ?
-Тежер вуч ава?
Са фенд кьадай рехъ!
Жагъурун патал,
За гуда куьмек,
Эгер, вун, халис
Кас ятІа зирек!

Регъуьн къавукай
Куьрснава анар,
ГьакІан анар туш:
Гьам рикІ, гьам-фанарь.
Эгер вун кІеве
Гьатиз хьайитІа,
Авур гьуьжетда,
КІватиз хьайитІа,
Аждагьандикай
Жемир кичІе ваз.
Анар кьуна хьиз,
Чуькьуькь вижеваз!

Ам, кІап хьиз агаж
Хьайила, ичин,
КІева, вегьена,
Гичиндиз вичин!
Гьи кьадар ада
АвуртІан минет,
Аждагьандиз хас
КІвалах туш гьуьрмет.
Амай кІвалахар -
Вунни ви Аллагь!
Идалай артух
Заз чидач, валлагь.

-Чухсагъул ваз, Пехъ!
Келле ава Квехъ.
Ихтияр це заз
Ддавамардай рехъ?-

Гагь ял ягъиз таз,
Гагь ийиз чамар,
Кьулухъ таз фида,
Къубуяр, кІамар.
Акъатиз гьекьер,
КьатІ ийиз рекьер,
Вилик акъатда
Самбур вацІун кьер.

Агакьна регъуьз,
Гатана ракІар,
Ахъайзавач ам,
АвуртІан кукІвар.
Регъверин гъиляй
Генжедин къванцин,
Хабарни жезвач
Эверай ванцин.

Жагъурна эмбер,
АтІайвалди яд;
Залан тир регъвер
Акъвазна са-сад.

Хабар нивай гун?
Аждагьандивай!
Тух тежедай каш
Даим чандавай.
ЭкъечІна къецел
Аждагьан-буба,
Араба парар акуна зурба.
КІватІаша адаз
Гайила салам,
Чи КІватІаш такваз,
Акваз хьана лам.

Кис хьана КІватІаш,
КичІезни регъуьз,

-Алейкум салам!
Ша тІун, хва, регъуьз!
Заз пара сефил
Аквазва ви чин?
-Сефил тахьана,
Чна мад вучин?
Хуьре гьатна каш,
Рекьизва халкьар,

-ГишинзаватІа,
ТІуьрай чпиз кьар!
Тух жедалди фу
ГайитІа, эллер,
Дамах къачуна,
Элкъведа кьилер!

Вуж ятІа гужлу,
Вуж ятІа гъвечІи,
Чир жез амукьдач
Чаплани эрчІи.
Ваз абурун гуж
Куьз ава зурба?!

-Лагьай са гаф тир,
Аждагьан-буба.

-ГьакІ лагьайла, заз
Хьана са бубат.
Вегь жуван техил,
Къе вид я нубат!-
Са гъвечІи герен
Регъвена техил,
Къеняй ишена,
Аждагьан пехил:

Гъуьр-затІ регъвена,
АцІай чІавуз тІун;
Ашжагьандик квай,
Алцурардай тІул.

-Ша, чна, КІватІаш,
Са цикІен чаран,
Акурдан сивяй
Яд фидай цІаран.
Йиф яргъиди я,
Физвач ахварал,
Гьикьван къатадда
Беден ругъварал?
Гьи касди къалур
АвуртІа гьунар,
Гьа касдиз - цикІен
Ва тІуьнар, хъунар!

-Меслят хъсан я,
Жедалди дяве!
-Агь дуьз кьуначни
И кар на хиве!
Кьурай якни, тум,
Машмашни пІини,
Вири-зун хьурай,
Вид хьурай тини.-

Яд яз, гъуьруькай
ТІунавай вири,
Чарана цикІен,
Акъатиз гъери.

Акъудна къулай,
Эцигна къвалав;
ЧкІана регъуьз,
ЦикІендин ялав.

-Ша, чна гила
Къалурин гьунар!-
Аждагьан инал
Хъуьрена кІевиз.

-Герек къведани
Кьуршахар кьунар?

-Ваъ, яда, куркур
Къведа ви сивиз!-

Ада кьуьчІуькай
Хкудна са чІар;
Гадарна къулаз,
КуькІуьнна кІанчІар!

-Гила ви нубат я,
КІватІи-КІватІаш!
Ви гьунардизни
Зун ийин тамаш.-

КІватІаша вегьей
ЧІавуз яцран тум,
МичІи хьана регъв,
Гьатна чІулав гум!

-Инал вуна зун
Тухвана, КІватІаш!
Зи кими кьилиз
Къвезва са лапІаш.
Са сефер ама,
Килиг хъийин чун,
Я зи чан къачун,
Я ви чан къачун!-

Акъвазна КІватІаш
Са гъвечІи бубат:
-Вид я, Аждагьан,
ЭгечІдай нубат!-

Аждагьандини,
Яна чилиз мет,
Вегьена къулаз
ХъуьчІуькай са нет.
Ам хъиткьир гару
ЧукІурна руьхъвер.
Акатна сивик
Аждагьандин хъвер.

-ГьикІ я!?- лагьана, -
Акьулдиз кими;
Хьанан ваз, КІватІаш,
Са тІимил чими?-

КІватІаша акьван
Вегьенач яргъал,
Кьве гъилив чухваз
ЭгечІна кьве къвал.

КІватІаша хъалхъас
Къиб лугьур пепе,
Вегьейла, регъвел
Акьалтна лепе!

Акъатна цІаяр,
Вилериз такур.
Хъиткьинна хъалхъас,
Туп хьтин дакІур.

Аждагьан пипІез,
Амма вич цавуз;
КІватІаша са вил
Ахъайна къавуз.

Пехъре лагьайвал,
Экв гузвай фанарь;
Кьве гъили кьуна,
Чуькьвена анар.

-На къава, КІватІаш,
Вуч ийизва? Вуч?!
-За чир хьана ви
ГьинаватІа гуж!!

-Аман, чан КІватІаш,
Регъвни хьурай ваз!
Зав хажалатар
Гумир на чІугваз.
Минет я, вахце,
А вав гвай анар!
-Вучиз амач вахъ
Виликан гьунар?!-

Аждагьан ишез
Вилерив кьуру,
Чухваз эгечІна
Пацарив чуру.

-Тарашдай чІавуз
Кесиб тир эллер,
Вучиз шехьначир
Ви буьркьуь вилер?!

-Аман, чан КІватІаш,
Дарман, чан КІватІаш!
Зун рекьимир, ваз
ЛукІ хьурай, юлдаш!

-Квекай лукІар кьаз,
Зун хьанвач дили.
Вуч фагьумдатІа,
Тамашин кьили.

И дар девирда,
Аждагьан буба;
Ваз писвал авун –
ГъалатІ я зурба.
Регъуькай за ви,
Мурк хана, уьцІей;
Аялар патал
Ийида музей.

-Зун гьиниз фида?!-
Акъатна гьарай.
Пехъре хьиз ада
Авуна гьарай.

-Вун гьич санизни!
Инал гъваш гичин.
Заз хъуьрез-хъуьрез,
къалур жуван чин!
ТахьайтІа, анар,
Чуькьвена кІевиз,
Гъида рекьидай
Куркур ви сивиз!
ЧІуру карарвай
Къакъудда за вун.
Хъсан крарив
Агудда за вун!

-Чир хьухь ваз, КІватІаш,
Аждагьан кьуьзуь.
Ви лукІ хьунухьал
Язва къе рази!-

Хабар нивай гун?
Чи анардикай.
КІватІашахъ хьайи
Кьван гьунардикай.

Чуькьвена анар
Гьунардив вичин,
Вегьена къениз,
Агална гичин.

-Аждагьан-буба!
Хьайила герек,
Эверда за ваз,
Гьелелиг хьухь тек!
Килигин, вахтар
ЖедатІа дегиш,
Белки хъижеда чун
Мад сефер дуьшуьш!-

Шадвилив жуван
Куьтягьин негъил.
Секин авунва,
Аждагьан пехил.

КІватІ хьана халкьар,
Ийизва кьуьлер,
Сада гъуьр регъвез,
Сада гъиз къуьлер.

Женнетдин ахъа
Хьайи хьиз рикІар,
ЦІараз эгечІна,
Аждагьан муркІар.

Гьатна багълара
Билбилрин ванер;
Багьа къашариз
Элкъвезва къванер.

Цавани чиле
Къугъвазва къушар.
Шад я хуьрера
Гадаяр, рушар.

Къужайри гузва
Хтулриз тарсар,
Къарийри кьуьзуь
Эвеязава сар.

Акьулдиз кьери,
Къватдиз зурба;
Гичинда ава
Аждагьан-буба!

Абуру гьана
ЧІугурай кефер.
Ихтияр це заз
Куьтягьиз сефер.

Зи чІалариз яб
Гунай, чІугваз къул;
ГъвечІи-чІехидаз
Пара чухсагъул!
Шаир Сажиди -
СтІалви Агъа,
Чир хьухь тирди куьн
Виридаз мукьва!