"Вун накь вучиз атаначир?" - ктаб

СЕКИНСУЗ САЖИДИН

Гьеле жегьилзамаз, ада вичикай шаир жеда лагьана, гаф ганай. Жегьил гадади, дуьньядиз СтIал Сулейманал ва СтIал Саядал магьшур, хаталу ва жавабдар рекьиз кам вегьенвай. «Зи тIварцIинни фамилиядин сифте гьарфар, залай вилик магьшур шаиррихъ галаз дуьз къвезва, - фагьумнай за. ГьакI хьайила, завай абурун рехъ, абуру вилик эцигнавай къайдаяр ва адетар давамрайтIа жеда». И ихтилат, вичизни шиирар туькIуьриз чира лугьуз гьавалат хьайи жегьил дустуниз, вичин амледи, «квекай шаирар жедайди туш!» - лагьайла, за ам агъун патахъай ихьтин делил гъанай: СтIал Сулейманани СтIал Саядан тIварар СС гьарфар я. Винни зин тIварар ва фамилияр С С гьарфарилай башламиш жезва: Селимов Селим, Саидгьасанов Сажидин».
Хуьруьн жегьилри, сад-вад цIар чпи туькIуьрзавайтIа, амай цIарар чIехи шаиррин шииррай къачузвай. Кьилин месэла вуч тир лагьайтIа, абур чпи чеб шаиравал аирвал ийиз алакьдайдахъ кIевела югъун ва абурухъ къаб алай гафар ва шииррин цIарар хьунухь тир. Райондин ва республикадин газетриз Сажидинан сифтегьан шииррин цIарар акъатиз башламишна. Абур шииратдин устадрин шиирар хъсан чидай хуьруьнвийрин паркут-тегьердикай яргъа тушир. Садбуру, мукъаятвилелди, ада шиирар вичи туькIуьрзавайбур яни, чир хьун патал, заказар гуз, чеб алай чкайрал Сажидинав шиирар кхьиз тазвай.
Са сеферда хуьруьнвийриз вирисоздин радиодай, Москвада Дагъустандин литературадинни искусстводин декада кьиле физваз, Кремлдин чIехи залдай, урус чIалал, шиир Сажидин Саидгьасанован, музыка Гьасанагъа Мурсалован, «Зун булах я» мани хорди тамамарда лагьай гафарин ван атана. Ахпа хуьруьн гьуьрметлу яшлубурни закай шаир жедайдан чIалахъ хьана. «Гила вакай чIаларин устад хьанва, хва. Вавай ви тIварцIинни фамилиядин эвел кьиле авай С С гьарфарал дамах ийиз жеда!» - лагьанай. Са шумуд йисалай Сажидин Саидгьасанов вири лезгийриз шаир хьанвайди магьшур хьана. Ихьтин магьшурвал гъайи шиирни, ада зарафатдин къайдада туькIуьрнавай «Вун накь вучиз атаначир?» шиир хьана. Гьиле гъил аваз «Дагъустандин литература» журналдиз акъатна, радиодай Омар Аюбован музыка ва Ризабала Агъабалаева зарафатдин мани яз чкIайдалай гуьгъуьниз, силли хьайи шиирдикай – мисал хьана, манидикай халкьдинди мани хьана. Сада лагьанай, эгер а шиирдин кIаникай халкьди вичин къул эцигзаватIа, а шиирдин автор бахтлу кас я. Сажидин Саидгьасановаз а бахт са шумудра хъуьрена. Шаирди, куьчиди нехишар атIузвай кIалубрин, рикIел аламукьдай чIалалди, литературный къайдадин зарафат ва айгьам квай шиирар, устадвилелди сад-садахъ кьадайвал туькIуьруни кIелзавайбурун ва чпихъ яб акалзавайбурун патай гьуьрмет къазанмишна.
Яратмишунин рекьелай алава яз, Сажидин Саидгьасанов вичин зегьметдин рекьяйни биография авай кьветIен кас я. Ватандин вилик Советрин Армияда къуллугъ авуна, хуьруьз хтай Сажидин комсомолдин – I87 – Путевка гваз, жегьил комсомолрин стройка яз тIвар ганвайКаракумдин каналдал кIвалах ийиз Туркменистандиз физва. Кьве йиса каналдал экскаваторщикдин пеше чирна кIвалах авуна хатана, Дагъустандин гьукуматдин университетди филологвилин факультет акьалтIарзава. Са шумуд йисуз Селейман-Стальский райондин «Весна коммунизм» газетдин хусуси корреспондент яз ва анай хайи хуьруь юкьван школадиз урус ва лезги чIаларинни литераторадин тарсар гудай муаллим яз кIвалахзава. Муаллимвиле саки къанни вад йисуз, тарсар гунилай алава яз, вичин жегьил уьмуьр, районда вич хьтин хайи чIалал, культурадал ва адетрал рикI алай юлдашрихъ галаз «Куьредин ярар» тIвар алай культурадин макан арадал гъана, гьа и тIвар алай азад газет акъудиз, хуьрерин зегьметчийрин вилик шаирар ва манидарар яз концертар гуз хьана. Ада, райондин ДОСААФ-дин председатель яз, культурадин отделдин председателдин куьмекчи яз кIвалахна ва алай вахтундани, ял ядай пенсияда аваз, галатун течиз, районда телевидение арадал атай чIавалай журналист яз кIвалхзава.
И кьуру гафарилди къейд ийизвай Сажидинан уьмуьрдин рехъ, гзаф кьадардин шад ва пашман вакъиайрал девлетлу я. Кьибле патан дагъустанда са лезги районни авач хь и кьарай авачир Сажидинан кIвач хкIун тавур, яшлубур ва я кIелнавайбур авач хьи, Сажидина къаршиламиш тавун, хабар кьун тавур. Адаз рекьери эвер гузва. Къе пакамаз санал акуртIа, нисиниз ам маса районда ва няниз сам аса хуьре аквада ам. Вуч лазимвал ава? Фейи-хтай чкайра, чаз виридаз хабар авачир Етим Эминан, Мегьамед Ярагъидин сухта хьайи ашукь Уьзденан, СтIал Сулейманан ва тарихдихъ галаз алакъалу факта рва делилар жажуриз. Ашукь Уьзден – тарихдин повестдиз материалар жагъуриз, са кьилихъай «Самур» журналдин кIусар гуз, саки вад йисалай виниз Сажидин Магьарамдхуьруьн тефей хуьр ва кIвалер тунач. СтIал Сулейманан ирс кIватIун патал, Философ ва писатель Агьед Агъаеван теклифдал «СтIал Сулейманан фонд тешкилна ва «Билбил» тIвар алаз азад газетдин кьве номер акъудна. Гьа са вахтунда, школайра кIелзавай аялрин яратмишунар кIватIиз хьана. СтIал Сулейманан ва СтIал Саядан кьилерал атай дуьшуьшрикай школайрин аялривай перделамиш жедай куьруь сценкаяр туькIуьрна. Виридалай хъсан кьабулай, куьгьне девирда Хпеж Къурбананни СтIал Сулейманан арада хьайи акъажун «Чайханада» мукьвал-мукьвал къалурзава. Аламатдин кIвалах ам я хьи, и ял ягъиз мажал авачир касди арабривай пул къачуна, жегьил чIавуз Мегьамед Ярагъиди чирвилер къачур хуьруьн жуьмя мискIин ремонт хъувуна, бубайрин вахзтара тухузвай диндин къанунар дуьз кьиле тузуз халкьдин ихтиярдиз вахкана.
Жуьреба-жуьре алава кIвалахрилай гъейри Сажидин Саидгьасанова шаирвилин кIвалах явашарнач. Ада къекъведай рекьерани кваз шиирар туькIуьрзава. Сана буюр авур гьар гьи жуьре мярекат аватIани, кIвале са бязи крариз талукь эсерар аватIани, ада фидай рекье аниз цIийи шиирг туькIуьрна фида ва устадвилелди кIелда. Гьар гьина аватIани ада хайи халкьдин игьтияжрикай, шад ва сефил вакъиайрикай хабар кьаз, абурун рикIериз регьят жедай эсерар арадал гъида. Эгер чна ам шаир, писатель ва драматург яз гьикI кIвачел акьалтната вил вегьен. Ам чаз адан къелемдикай хкатна, печатдиз акъудна, халкьдал агакьарнавай ктабрай аквада. Гьа са вахтунда, Сажидинан гьебеяр гьелелиг печатдиз акъудиз тахьана амайбурукай зун рахадач. Печатдай акъатайбур: I976-йисуз – «Вун накь вучиз атаначир», I979 – йисуз - «КIватIи-КIватIаш», I983- йисзу –«Аламатар», I997-йисуз– «Зуьрнедин ван алаз», 2003 – йисуз - «Риваятрин камари», 2003 -йисуз - «Шииратдин ялавар», 2004 - йисуз- «Зи СтIал Сулейман», 2005 - йисуз – «Ни гуда заз жавабар?», 20I0 -йисуз - «Лайлайрин таж», 20II- йисуз - «НуькI -Хала», 20II - йисуз - «Тамада дуст», 20I2 - йисуз - «Куьн патал, чан аялар», 20I2 -йисуз– «Ярагъви ашукь Уьзден», 20I3-йисуз - Кир Булычеван «Пуд лагьай планетадин сир», 20I3 -йисуз - «Аламатдин турп»,- лезги чIалаз элкъуьрзава, 20I4-йисуз, - «Алфавит – дуст я зи», аялар патал ктаб, 20I4-йисуз - «Дуствилин алакъаяр», 20I5 – йисуз - «Шарвилидин хтулар я лезгияр». Гьа са вахтунда Сажидина 20I5 –йисуз – 20I6-йисуз - «Стал-наме». Пул СтIалрин хуьруьн тарихдин ктаб акъудзава. 20I7 – йисуз «Зарафатдин рассказар». 20I7-йисуз Сажидинан шииррин цикл «Детская литература» антологиядиз акъатзава. Ингье, 20I8 йисуз шаирдин – «Хкягъай эсерар» акъатнава.
Авторди вич гьам тарихдин рекьерай, гьамни адетрин куьлуь-шуьлуьйрайни кваз кьил акъатдай, гъавурда вай кас яз къалурзава. Вири эсерра халкьдин рикIера ргазвай хиялар ва абурун мурадар къалурзава. Адан лирикадин игиз цавара къекъвез, циферив рахазвайди туш, инсанрин уьмурда, девирдин дегишвилер къалурзава. Адахъ авай къайгъуяр вири хайи халкьдиз авайбур сад я. Шаирдин яратмишунриз еке алимат тир Ражидин Гьайдарова, Агьмедуллагь Гуьлмегьамедова, Нариман Шамсудиновича, Гаджи Гашарова, магьшур шаирар тир Ибрагьим Гьуьсейнова, Арбен Къардаша, Мердали Жалилова, писатель Къурбан Акимова ва цIудралди масадбуру ганва. Сажидин, зарафатдин ва айгьамдин шиирар кхьинин устад я. Са кьадар эсерар урус ва польский чIалариз элкъуьрнава. Шаирдин шиирар урус чIалалди» Правда» газетдиз, сатирадин «Крокодил», аялрин «Колобок» ва школадин яшдиз татанвай аялрин тербиядин журналриз акъатнава.Лап и мукьарал акъатна, Лезги газетдиз са шумуд йисуз акъатиз давам гайи эсеррикай сад тир «Риваятрин камари, а кардалди багьа я хьиз, а ктабдиз тешпигьавач. Имни са цIийивал я. Адан эсерар «Самур», «Дагъустандин дишегьли», Кард» журналриз акъатзава.
Гьукуматдини шаирдин зегьметдиз еке къимет ганва: I993-йисуз– «Отличник народного образования ДАССР», I995 йисуз «Заслуженный работник культуры РД», 2003-йисуз -«Заслуженный наставник молодежи РД», 2004 -йисуз - «60 лет Победы в Великой Отечественной войне». – медаль ветерана войны. 2005 – йисуз Сажидин Саидгьасанов РФ-дин Писателрин Союздин, 2006-йисуз журналистрин Союздин членвилиз хкягъзава, 2009-йисуз - «65 лет Победы в Великой Отечественной войне» гузва. 20I0 йисуз Сажидин Саидгьасанов – Дагъустандин халкьарин пуд лагьай съезддиз делегат жезва. 20I2-йисуз - «ЗДОРОВЫЙ ЛЕС» Чинар. –Сертификат къачузва. 20I8-йисуз Сажидин, жегьилай тербияламишуна чIугвазвай зегьметдай – «Долг» и Честь» - Ордендин сагьиб я.
Арбен Къардаш, Дагъустандин халкьдин шаир.

 

 

КЪАДИМ КУЬРЕ
Къадим Куьре – зегьметчи тир эллерин,
Ватан я вун берекатлу чуьллерин.
Шад суваррин, мехъерринни мелерин,
Сулейманан тІвар алай чи район я!

Гуьне хуьрер, такабурлу дагъларин,
Къачуз тахьай къелеяр я, къелеяр.
Аран хуьрер - яр-емишдин багъларин,
Сарубугъда къуьлерин я дереяр.

Дегь девирда тешкил хьайи чІавалай,
Бахтар кьисмет хьайид я ваз цавалай.
Дустар патал, мугьман патал ахъа рак,
Кьудкъад йисан гурлу сувар мубарак!

Купул ятар, Рычал-судин булахрин,
Машгьур я ви агалкьунар кІвалахрин,
Халкь паталди, вафалу тир даяхрин,
Сулейманан тІвар алай чи район я!

Къагьриманар женгерани зегьметда,
Тарихда вахъ пара хьана, гьелбетда.
Гьахъвал патал авай даим гьуьжетда,
Сулейманан тІвар алай чи район я!

Шаиррини, алимринни, пІирерин,
Макан я вун аламатдин сирерин.
Етим Эмин, Мирзе-Гьасан – цІирерин,
Сулейманан тІвар алай чи район я!

Гъил-гъилеваз вегьез камар виликди,
Зегьмет чІугваз, фин чун цІийивилихъди.
Еке карар ийиз вердиш гъиликди,
Сулейманан тІвар алай чи район я.

ЛЕЗГИСТАН
Къавкъаздин Албан цІаярин ватан,
Тарих къизилдин цІарарин ватан!
Шагьни Шалбуз дагъ, къадим лезги чІал,
Азадвилин рагъ, чи хуьр, уба, кІвал,
Хуьн патал кІвачел къарагъ, Лезгистан!

Душманрин хура акъваздай мягькем,
Лезги халкь я чун, чи садвал кІани.
Намусдин вилик уьзуьагъ, уьткем,
ЧІехи халкь я чун, азадвал кІани!
Хуьн патал кІвачел къарагъ, Лезгистан!

Экуь бахтарин нурарин ватан,
Дустариз ачух варарин ватан!
Шарвилидинни Меликан Куьре,
Ярагъидинни Давудан жуьре,
Хуьн патал кІвачел къарагъ, Лезгистан!

Женнетдин макан, дагъларин ватан,
Са стхаяр тир халкьарин ватан,
Сулеймананни Эминан пайдах,
Гъалибвилерин замин тир пайдах,
Хуьн патал кІвачел къарагъ, Лезгистан!

ЧАН ПІИРЕРИН ШАЛБУЗ БУБА
Къизилдин таж кьилел алай,
Лепейрин зар гьуьлел алай.
Рагъни варз – кьве гъилел алай,
Ислягьвилин рекьел алай,
Чан пІирерин Шалбуз Буба!

Дережайриз еке я вун,
Кавказдавай Мекке я вун.
Лезгистандин уьлкве я вун,
Яшаризни сенке я вун,
Чан пІирерин Шалбуз Буба!

Прометея багъишай цІай,
Зияратдин алхишай пай,
Бажарагъдиз авачир тай,
Эверайдаз гьамиша гьай,
Чан пІирерин Шалбуз Буба!

Гьар са тІалдиз – дарман я вун,
Сад Аллагьдин фарман я вун.
Берекатрин харман я вун,
КІелдай касдиз Къуркьан я вун,
Чан пІирерин Шалбуз Буба!

Вили цавуз хур гана на,
Шарвилидиз тур гана на.
Шумуд гъетрез нур гана на,
Женнет макан чІур гана на,
Чан пІирерин Шалбуз Буба!

Къуват гана лувариз на,
Пайдахар хьиз Сувариз на.
Сулейманаз Ялвариз на,
Хкажна Арш цавариз на,
Чан пІирерин Шалбуз Буба!

ТУМ ХЬИЗ ЦАЗВА
Я югъ, я йиф авач чандиз секинвал,
Яраб квелди ятIа и зи эркинвал?
Кхьизва за, кхьизва за шиирар,
Метлеб дерин, кьадайвал гъиз эхирар.
Берекатар бул хьун патал никIера,
За шиирар, тум хьиз цазва рикIера!

Зи шииррин ванерни къвен тийизвай,
Зи шииррал разини жен тийизвай,
АватIани, инсанар нарази яз,
Гзафбуруз хуш тирвиляй рази яз,
КIвале чими къул хьун патал мекьера,
За шиирар, тум хьиз цазва рикIера!

Газетра зи авачтIани шиирар,
За чIаларив кьаз вугузвач пехирар.
Интернетдин экуь, лацу чарарал,
Рахазва зун гьар къуз жуван чIаларал.
Шадвал хьунухь патал мехъер-мелара,
За шиирар, тум хьиз цазва рикIера!

Бахтлу хьунухь паталди чи жегьилар,
Халкьдин дертер авун патал кьезилар;
Душманар чахъ - тIимил, дустар бул хьана,
Гатфарни гад, берекатрин зул хьана,
Камаллувал артух хьун кIанз кьилера,
За шиирар, тум хьиз цазва рикIера!

Сажидинахъ ава хъсан мурадар,
Гурлу хьунухь чи суваррин парадар.
Дуьнья ислягь, лув гуз лацу лифери,
Секин ахвар багъиш ийиз йифери,
Цуьк акъудун патал къекъвей рекьера,
За шиирар, тум хьиз цазва рикIера!

ЭБЕДИ ХЬУРАЙ
Дуьнья - ислягь, дуствал - мягькем, берекат –
Пуд затIуни артухарда шадвилер.
Сада-садаз гьуьрмет ийиз гьерекат
АвуртIа, чи мягькем жеда садвилер.
Лезгистандин шад манияр, туьнт кьуьлер,
Эбеди хьуй, эбеди хьуй, эбеди!

Авадан хьуй лезги хуьрер-кIвалер, шегьерар,
Дустар галаз бахтлу хьурай, зи эллер!
Сад Аллагьди бул гурай чаз бегьерар,
Гьар са карда гьахълу хьурай, зи эллер!
Лезгистанда гур мехъерар, гур кьуьлер –
Эбеди хьуй, эбеди хьуй, эбеди!

Тарих хуьнуьх, Ватан хуьнуьх, Чил хуьнуьх,
Чаз бубайри веси я тур, зи эллер!
Намус маса гана, жуван кьил хуьнуьх -
Душманрив чаз гуз тун я кIур, зи эллер!
Лезгистандин кьизилгуьллер, генг чуьллер –
Эбеди хьуй, эбеди хьуй, эбеди!

Зи Лезги чIал, Лезги Намус, Лезги Чил –
Абур пудни чаз багьа я, зи эллер!
Чара касдин леке квачир Гуьзгуь чил –
Чаз кIаниди ви Гьава я, зи эллер!
Лезгистандин гьамиша тик тир кьилер –
Эбеди хьуй, эбеди хьуй, эбеди!

ША, ДАГЪВИЯР
Ша, дагъвияр, шадвал ийиз суварик,
Лекьери хьиз гар кутан чи луварик.
Гьикьван дамах кватIа тамаш цаварик!
Куьз лагьайтIа, къагьриман я Шарвили!
Лезги халкьдин эрзиман я Шарвили!

Хкаж хьана ам кьакьан тир дагълариз,
Азадвал хуьз эвер гузва халкьариз.
Къадиматда зур гайиди шагьлариз,
Дуьз лагьайтIа, къагьриман я Шарвили!
Лезги халкьдин эрзиман я Шарвили!

Ам авачир чка Дагъда, Аранда
Аквадач квез. Жеда Дербент, Иранда.
Ам машгьур я, гьам Румда, гьам Туранда.
Куьз лагьайтIа, къагьриман я Шарвили!
Лезги халкьдин эрзиман я Шарвили!

Чун бахтлу я и дуьньяда ад аваз,
Гьулданарни лигимардай чад аваз.
АкуртIани игитар чахъ мад аваз,
Дуьз лагьайтIа, къагьриман я Шарвили!
Лезги халкьдин эрзиман я Шарвили!

Азад Кавказ багьа я чаз виридаз,
Гьар са хци жаваб гудай иридаз.
Аферин я Диде Ватан хвейидаз!
Куьз лагьайтIа, къагьриман я Шарвили!
Лезги халкьдин эрзиман я Шарвили!

ШАИР СТIАЛ СУЛЕЙМАНАН РАЙОН Я
Шагьни Шалбуз, Катин дагълар, дереяр.
Куьре магьал хуьрер къадим къелеяр,
Дуьзенлухар, авай къацу гуьнеяр,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Эвел бине - Куьре ханлух кIватIалрин.
КIварчагъ дере, гуьне хуьрер, СтIалрин.
Са пай шегьре, тик рекьерин кутIалрин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Женнет багълар, Абу-Земзем булахрин,
Гегьенш Аран, кьакьан дагълар – яйлахрин,
Алимринни, шаирринни - даяхрин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Къунши – Кьурагь, Хивни Агъул рекьерин,
Арагъ, Гергер зарб вацIарин кьерерин,
Багъни бустан – халичайрин векьерин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Кьезил гьава, чандиз дава, дарман тир,
Берекатрин куьтягь тежер харман тир,
Азадвилихъ гьуькуьмзавай фарман тир,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Жигерар тир къацу либас тамарин,
Къарасуйрив ван къачунвай кIамарин,
ТIабиатдин цуьквер алай гамарин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Мугьман кьабул авуналди ад авай,
Бегьеррин зул, берекатрин гад авай,
Гьар са хуьре мискIин, мектеб, чад авай,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Эдебият, Меденият, Марифат,
Шариатдин, Тарикъатдин саррафат,
Аршдиз хкаж авун тушир зарафат,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Азадвилин рекье авай женгерин,
Агъзурралди чанар гайи рикIерин,
Тарихдал тур алат тийир гелерин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Геройринни, генералрин, алимрин,
Духтурринни, инженеррин, малимрин,
Сагьибар тир гьар жуьредин илимрин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

Гьисабунал акьалтI тийир девлетрин,
Сад тир хзан гьар жуьредин миллетрин,
Гур мелерин, шад мехъеррин адетрин,
Шаир СтIал Сулейманан район я!

СУЛЕЙМАННИ ДЖАМБУЛ
Совет власть авай чIавуз Тахтуна,
Гьуьруьятдин бегьерлувал бул хьана.
Гьалт авурбу шаиррикай бахтунал,
Сад Сулейман, садни Джамбул хьана!

Сад – Кавказви, векил лезги миллетдин,
Сад – къазах тир, вилаятни Азия.
Уьмуьр акур ксар азаб, зиллетдин,
ЧIугур ксар дегь девирдин азият!

Сулейманан тIвар акъатна эвелдай,
СССР-да, чилин шарда чIехи тир.
Сулейманаз мярекатриз эвердай,
Цуру уьмуьр акур, чуру рехи тир.

СтIал Сулейман амачир береда,
Джамбула хкажнай ван шаирдин.
Къуллугъ авур кьведани са жуьреда,
Шиирар чаз багьа я кьве магьирдин.

Сулейманни Джамбул кьвед – сад садал,
ГьалтначтIани рикIяй рикIиз рехъ авай.
ЦIийи бахтар къвез гьар юкъуз арадал,
Совет власть гьукуматда гьахъ авай.

Къе камаллу шаиррихъ яб акалдай,
Лагь, чи кьиле гьакимрикай вуж ава?!
Вилик фидай вири рекьер агалдай,
Гьам халкьариз, гьам шаирриз гуж ава!

КУЬЗ КИСНАВА?
-Куьз киснава, Шагьни Шалбуз?
Квехъ гьи кьадар сабур ава?
Лезгистандин халкь таз ялгъуз,
Куьн такабур, абур вуч я?!

Вили цава экуь гъетер,
Чаз тамашиз сефил ятIа?
Ватандихъ рикI кузвай бейтер,
Зи дарман - сенжефил ятIа?

Гьикьван эхда на, Кьулан вацI?
Са беден кьве пад хьанвайла!
Лезги рикIяй акъудна кьацI,
Кьаркьулувар кIватI хьанвайла!

Рахадайбур пара хьанва,
ХъуьтIуьн йикьни гъиляй текъвез,
Халкьарин фу - тара хьанва,
Дуьз фикирар кьиляй текъвез.

Садвиликай ийиз гафар,
Чи гьал мадни пис жезва хьи!
Тух хьайибур, тIуьна афар,
Ядни хъвана, кис жезва хьи!

Са вил хъуьрез, са вил иишез,
Мецивай дуьз рахаз женни?
Хаинри ви девлет къечез,
Мез аваз, лал акъваз женни?

Шарвилидал чан хкиз кIанз,
Чун серинрик чуьнуьх жедан?
Гафарал кар туькIуьриз кIанз,
Ам Лезгистан хуьнуьх жедан?

Кар чкадал атай чIавуз,
Шарвилияр герек жезва.
РикI пердедай атIай чIавуз,
Чапхунчияр зирек жезва.

Жафа хьана къе чи гьалар,
ГьакI гафар-чIалар хьайитIа.
Халкьдин чанда туна ялар,
Чун цацар-валар хьайитIа.

Низ лугьун, низ ийин гьарай?
Аллагь пара цава ава.
Сад жедалди авач кьарай,
Де лагь, чун низ тIува ава?

Сажидин, ви вил нел ала?
Игит ятIа, чан це жуван!
Гьамиша вил рекьел алай,
Яланчийриз къван це жуван!!!

ЖЕНГ ЧIУГВАЗВА ЧИЛЕРАЛ
Сагъар хъувун паталди дяведин хирер,
Мублагъ хъхьун паталди алугай чилер,
БарбатI тахьун паталди шегьерар, хуьрер,
Женг чIугвазва чилерал!

Тамар кутун паталди душманри атIай,
Яд илифун паталди вирера ктIай,
Накъвар кьурун паталди пашмандиз атай,
Женг чIугвазва чилерал!

Несил кутун паталди бахтавар цIийи,
Чилин винел пуч хьайи, женгера кьейи,
КIватIал хъувун паталди ризеьияр цайи,
Женг чIугвазва чилерал!

Азаддиз рагъ кун патал гьар садан кьилел,
Вацран нурар аватун паталди чилел,
Шадвилин дем хьун патал гьар садан гъенел,
Женг чIугвазва чилерал!

Чил несилриз тун патал алачиз дяве,
Жавабдарвал гьатзава инсанриз хиве.
Ислягьвилин душманар тун патал кIеве,
Женг чIугвазва чилерал!

ХЬАНАЧИРТIА МАД
ХьаначиртIа мад дявеяр чилел,
РаханачиртIа ажалдин тупар,
Хзандин кьула, гъуьл алаз кьилел,
Къизилгуьллериз элкъведай папар.

КIвале гьатна ни чарай таза фан,
Жигеррив хъвадай гьавадай атир.
Гуьлле акъатдай тифенгдин кIуфал,
Гумм хьаначиртIа, гьикьван хъсан тир?

ХьаначиртIа мад дявеяр чилел,
Ажалри цавай ганачиртIа лув,
Гьар са дидеди хъвер алаз сивел,
Азиз куьрпеяр агуддай хурув.

Берекатлу чил ризкьидив хъуьрез,
Дуьньядилай терг жедай мекьни каш.
Барабар хьана кьисметдин терез,
Бахтлу яз яргъи хъижедай чи яш.

ХьаначиртIа мад дявеяр чилел,
Ивийрив яру жедачир вацIар.
Етим аялрин хъуькъверин кьилел,
Хъижедачир мад накъварин кьацIар.

Дуствилин суфра ачухиз вилик,
Элкъведай гьар югъ мехъериз халис.
Кьейибур секин ксудай чилик,
АкьалтIай чIавуз дяведин силис.

Дуьньядилай терг хьанайтIа дяве,
Кьилиз акъатиз ислягь планар;
Ракеайрикай цIай твазвай кIеве,
Суст хьана чилик жедай иланар.

Физ-хквез вацрал, гъетерал кьакьан,
Гегьенш жедай чи чирвилин сергьят.
Гьар са месэла четин тир накьан,
Гьикьван гял ийиз жедай чаз регьят!?

МУС КЪВЕДА ЧАЗ?
Зи лезги чил, зи хайи чил,
Дидеди хьиз зун хвейи чил,
Ваз хци хьиз икрамзава.
Ваз хаинвал ийидайдаз,
Ваз гьуьрметар тийидайдаз,
ТІуьр фу, яд за гьарамзава!

Зи лезги чил, чан зи къудрат,
Чан зи эвел, зи эхират,
Закай лезги авур Ватан.
Вун зи диде, вун зи буба,
Вун зи хура рикІ я зурба,
Чанни ваз гуз гьазур, ватан!

Зи лезги чил, дуьньядин юкь,
Гьазур я ваз ийиз къуллугъ.
Чи гьар са затІ вири я вун.
Кьакьан дагълар, гьуьл ава вахъ,
Лезгистандин кьуьл ава вахъ,
Женнет ухшар ери я вун!

Зи лезги чил, зи адалат,
Вакай ава заз хажалат.
Ажиз хьанвай акваз халкьар,
Вун кьве патал пай авуна,
Хкахь тийир цІай авуна,
Чи авада аваз ракьар!

Самур вацІу гуж авуна,
Азад лифер луж авуна,
Кьве пай санал сад жедайвал.
Мус къведа чаз а шад сувар?
Лекьрен саягъ ахъа лувар,
Лезги халкьар шад ийидай!

ПУД ДИНДИН КЬЕБ

Кьакьан тир дагъ, Нарин Къеле, Каспи гьуьл,
Дербент - дуст тир эллер авай макан я.
Агалкьунрал вине авай гьар са кьил,
Берекатлу чуьллер авай макан я.

Пуд жуьредин диндин кьепІер эчІягъиз,
Бине кутур дегьзаманрин шегьер я.
Агъзурралди йисар-къатар къечягъиз,
Куьн Дербентдин тара гъанвай бегьер я.

Иудринни, Христиан, Исламдин,
Пуд хва санал чІехи хьана, дустар хьиз.
Пуд диндин рехъ гваз Сад Аллагь бубадин,
Физва вилик, пуд жуьредин устІар хьиз!

Ислягьвилин пайдахдик кваз, сад хьана,
Яшамиш хьун афериндин кІвалах я!
Дуьньядин халкь гьейран хьунухь, шад хьана,
Къадим, Дербент – Дагъустандин дамах я!

ЭЙ МЕГЬАМЕД АЛ ЯРАГЪИ

Эй Мегьамед ал Ярагъи,
ДекІена вун мад къарагъин!
Ван тежезвай, низ гьарагъин?
Вун чи рикІе - сир яз ама!

Сагратлидин пак тир сура,
Эллерин дерт амаз хура,
Вичикай хьун кІан тир чара,
Зияратдин пІир яз ама.

Эй Дагъустан, гьар са инсан,
Хуьз гьазур хьухь хайи ватан.
Мегьамедан руьгьдин дарман,
Вини-Ярагъ хуьр яз ама.

Сажидинан гьар келима,
Шииратдин я гьалима.
Дуьнья барабар алима,
Багъишай асир яз ама.

ЛЕЗГИ ЧИРАГЪ

Лезги чирагъ, ишигъ це кьуд уьлкведиз,
Ви нурарик бахтлу хьурай вирибур.
Атир хьана, чиг аламай цуьквериз,
Мугьман хьурай, рикIяй рикIиз кIанибур.

Лезги чирагъ, Аллагьди ваз рехъ гана,
Руьгьдин девлет артух ийиз эллериз.
Куьре Мелик, Ярагъини чахъ гала,
Бахтлу ватан акун кIан тир вилериз.

Лезги чирагъ, Эмина чаз куькIуьрай,
Тарих атIуз, гьатзава чи рикIера.
Гьар са нагъма ви ишигъдик туькIуьрай,
Герек жезва чи уьмуьрдин рекьера.

Лезги чирагъ, Алкьвадарви Гьасана,
Чаз илимлу хьун паталди эверай;
Амукь тавун патал даим ксана,
Рехъ къалурнай фад экъечIдай кIеверай.

Лезги чирагъ, Сулейманан тавунал,
Туьхуьн тийиз ишигъ гудай рагъ хьайи;
ГьикI акъвазда, зун ви тариф тавуна?
Гъил галукьай чуьллерикай, багъ хьайи.

Лезги чирагъ, вун чи руьгь я, чи рагъ я,
Вунни ватан хьтин багьа затI авач.
Лезги элдин эвелимжи даях я,
Вун галачир уьмуьрдихъни дад авач.

ЭМИНАЗ

Йисар физва, яд хьиз михьи булахдин,
Сирерай кьил акъудиз гьар кІвалахдин.
Келимайрал рахаз чидай чахмахдин,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

ТІурфанрин циф илис хьана дагъларал,
Азад дагълар кутІуннавай цІилерал.
Девирдин пар кьаз алахъай къуьнерал,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

Уьмуьр фена, рагъ таквадай къузадик,
Чан кьурана, гьахъвал патал сузадик.
Са гунагьни квачир кайи жазадик,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

Азиятар акур кьадар вилериз,
КичІе тушиз, эвер гана эллериз.
Гьар са нагъма элкъей къизилгуллериз,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

Дуьзвиликай рахаз даим чІаларал,
Нарази тир яшайишдин гьаларал.
Кайи инсан, рикІ цІуруриз тІаларал,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

Устад тир кас, чІалар гуьзел туькІуьриз,
Гьар са рикІе алахънай экв куькІуьриз.
Дагъларни кваз алакьдай кас луькІуьриз,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

Са кІус кьван пай ганайтІа, ви къелемдин,
За жуван чан кудай рекье алемдин.
Сурал цуьквер акІур ийиз мелгьемдин,
За гьамиша икрамзава Эминаз!

АЗИЗ СУЛЕЙМАН

Азад яшайишдин тамам шартIара,
Хкизва вун чна рикIел, Сулейман!
Сталина чаз гайи хуш вахтара,
Чи рикIелла ви тIвар, азиз Сулейман!

Ватанда ви гурлу зегьмет ргазва,
Цавун аршда яру пайдах къугъвазва.
Ви чIалари чак зурба руьгь кутазва,
РикI пайдах хьиз, кьурна виниз, Сулейман!

Чан чи азиз, ширин буба, гьуьрметлу,
Азад девир патал хьайи менфятлу.
Чахъ ви чIалар амазма лап къиметлу,
Абур чна кIелда кIевиз, Сулейман!

Ви чIалари акьул гузва хъсандиз,
Ви чIалари цуьк акъудна Ватандиз.
Ви чIалари няне гана душмандиз,
Дуьзвилин рехъ тухуз кьилиз, Сулейман!

Гъалибвилин яру пайдахъ гъилеваз,
Къе чун физва Сталинан рекьеваз,
Азиз буба, ви эсерар рикIеваз,
Физва чун коммунизмадиз, Сулейман!
I949 -йис.

УЬМУЬРЛУХ ЯЗ

Гатфарин ранг дегишзава чуьллерин,
ТІебиатди дем кутазва кьуьлерин,
РикІ шад авун патал кесиб эллерин,
Руьгьламишай рагъ хьанай вун, Сулейман!

Азад уьмуьр туькІуьрзавай береда,
Ви ванци лув ганай дагъда, дереда.
Хайи Ватан акваз цІийи жуьреда,
Хкаж хьана, дагъ хьанай вун, Сулейман!

Гужлу вацІухъ элкъуьр хъийиз булахар,
На туькІуьрнай зегьметчийрин кІвалахар.
Гьам лежбердин, гьам фяледин уртахар,
Бул бегьердин багъ хьанай вун, Сулейман!

Дуствал, садвал – ваз лап пара масан тир,
Совет уьлкве – ви цІийи тир Ватан тир.
Шиирралди экв гун патал хъсан тир,
Цав хьиз михьи тагъ хьанай вун, Сулейман!

Чиг алама къе вун къекъвей векьерал,
Цуьквер ала къе вун къекъвей рекьерал.
Уьмуьрлух яз, хуьнуьх патал рикІерал,
Элдин дамах-чагъ хьанай вун, Сулейман!

СТIАЛ СУЛЕЙМАН

Кьисметдин пар илис хьана къуьнерал,
Эзмишнай вун, етимвили, дарвили.
Фу жагъуриз тежез гужлу гъилерал,
Есирвиле кьунай ви рикI тIарвили.
ЧIехи хьана, кесиб халкьин арада,
Писни-хъсан чир хьанай ваз, Сулейман.
СтIалдални яргъа тир Сыр-Дарьядал,
Гьахъ жагьурун - сир хьанай ваз, Сулейман.

Вахтар физва, лувараллаз хиялрин,
Чи уьлквеяр азадвилин рекьева.
Чилин винел чIехибурун, аялрин,
Ленинан тIвар тикрар ийиз. рикIева.
Дагьустандин халкьдин шаир, Ватандаш!
Чи гьар садан дамах я вун, Сулейман.
КьуначтIани гьиле чар, я карандаш,
Гьуьл хьиз дерин булах я вун, Сулейман.

Фяле-лежбер физвай чIавуз ракъинихъ,
ЧIехи Ленин партиядин кьилевай.
Миллионар фенай адан гуьгьуьниз,
Яру пайдах уьткембурун гъилевай.
ЦIийи уьмуьр къурмишзавай вахтуна,
Вакай азад билбил хьанай, Сулейман.
Мураддал хьиз дуьшуьш хьана бахтунал,
Вун элкъвена, жегьил хьанай, Сулейман.

ПУД ДИДЕДИН ЕТИМ ХВА

Пуд жуьредин кьисмет хьана дидеяр,
Дуьнья акур, накъвар алаз вилерал;
Къазуниз кIанз хажалатдин пердеяр,
Экуьвилихъ къекъвей гьейри чилерал,
Рагъ тачагьиз, етим хьайи, Сулейман.

Уьмуьрдин дад акваз, уькIуь-цуруяр,
Руьгь паталди, аватнач вун абурдай.
Дигмиш хьана, чинал чпел-чуруяр,
Шаирвилин яракь кьуна гапурдай,
Бахтунин цIа, лигам хьайи, Сулейман.

Гьар девирдихъ ава вичин синихар,
Вуна абур гьар легьзеда кьатIудай.
Келимайрал, рикIе тежер чуьнуьхар.
Ван хьайила, алмасди хьиз атIудай,
Къурху течир, итим хьайи, Сулейман.

Халкь паталди чанни гьайиф текъведай,
Хкаж хьана, дагь хьиз кьакьан цавариз.
Чаз бахт хьана - ви ватанда къекъведай,
Зегьмет чIугваз, чIалар кIелиз сувариз,
Гьар межлисда лазим хьайи, Сулейман.

Дидед чIал хьиз, берекат хьиз, гьава хьиз,
Герек я заз ви чIалар, ви камалар.
Саидан саз, Эминан ван - дава хьиз,
Ви хъуьтуьл рикI, дамах гвачир амалар,
Эбедлух яз къадим хьайи, Сулейман.

ДАГЪВИЙРИН БАРМАКДИКАЙ
Бармакдикай за авурла суьгьбет,
Хквезва рикІел къадим тир адет.
Ам михьи затІ яз гьисабна, хицикь,
АлукІна, къекъвез ава чун чилел!

Гьяждал фейила, эркекрин кьилел,
Сирих кутІунда бармакрин винел.
ЧичІам бапІах хьуй, бухари кьилел,
Ам алайбурухъ ава туьнт къилих.

Эгер ятІа вун намус квай эркек,
Бармакдиз гьуьрмет авун я герек.
Бармак игитдин кьилел жедайд я.
Намус кваз тІуьр фу - гьалал жедайд я.

Къачу Шарвили, Куьреви Мелик,
Гьажи Давудан бармакдиз килиг!
Ярагъ Мегьамед, чи Етим Эмин,
Алкьвадар Гьасан намусдин замин.

СтІал Сулейман ва Хуьруьг Тагьир,
Лезги халкь авур дуьньядаз загьир.
Гьар садан бармак - намусдин пайдах,
Жуван кьил хьтин, вине кьаз алахъ!

Бармак вине хьун патал кІвалахда,
Намус михьи жен, яд хьиз булахда.
Къуллугъ ийизвай хайи эллериз,
Гьуьрметар ая пак тир кьилериз!

Сажидиназни кьилин гьар са затІ,
Багьа я бармак лугьур тІвар – са затІ.
Аферин лугьун патал инсандиз,
Анжах вафалу жен чун хъсандиз!

СТІАЛАР Я
Кьибледихъди чинар авай,
Кьве гьавайрин кІвалер авай;
Рагъ хъуьрезвай даим цавай,
Мугьманперес эллер авай,
ТІвар-ван авай СтІалар я!

Ирид юкъуз, ирид йифиз,
Шад демера кьуьлер авай;
Сад масадан кІвалериз физ,
Мехъерарни мелер авай,
ТІвар-ван авай СтІалар я!

Мулкар вуч тир и кьил, а кьил,
Къекъуьналди акьалтІ тийир?
Сада садав гуз эрчІи гъил,
Варар ерли акьал тийир,
ТІвар-ван авай СтІалар я!

Гьар гьи рекьяй кьуртІан гьисаб,
Шаирарни алимар яз,
Садав дафтар, садав ктаб,
Савадлу муаллимар яз,
ТІвар-ван авай СтІалар я!

Квез лазим я, авун тариф,
Адалатдин маканар яз.
ЧІугун герек къведач гьайиф,
Баркаллуйрин кІватІалар яз,
ТІвар-ван авай СтІалар я!

Сажидинан бурж я, гьелбет,
Дуьзвилелди рахун-луькІуьн.
Устадар тир, ийиз суьгьбет,
Халкьдин вилик даим эркин,
ТІвар-ван авай СтІалар я!

ИГИТ РАДИМ ХАЛИКОВАЗ
Жегьил рикIе амаз михьи хиялар,
Я Сад Аллагь, куьз рекьизва кьегьалар?
Свас - хендеда, етим туна аялар,
Радим хьтин хва амачир гуж я им!

Мад са виш суз амайди тир гена вун,
Дуьньядилай экв такуна, фена вун.
Терс женгина, игитвилел кьена вун,
Радим хьтин хва амачир гуж я им!

Вафалу кас хайи, диде ватандиз,
Багьа я ви тIвар къе гьар са инсандиз.
Хура рикI хьиз, хвейи бала масандиз,
Радим хьтин хва амачир гуж я им!

Гьай амачир, чи гьарайдиз-эвердиз,
ФенватIа вун, хквен тийир сефердиз?
ЦIай галукьай тар тир, атай бегьердиз,
Радим хьтин хва амачир гуж я им.

Ви викIегьвал - хуруз фейи ажалдин,
Чешне я чаз, халис игит кьегьалдин.
Россиядин игит Куьре магьалдин,
Радим хьтин хва амачир гуж я им!

ВАФАЛУ ЖЕН ЧУН
Гьикьван дегиш жезватIани девирар,
Чахъ хуьн герек ава багьа ивирар.
Чаз Аллагьди гузмай кьадар уьмуьрар,
Вафалу жен, Сулейманан весийриз!

Абу-Земзем яд хьиз Меккед булахда,
Гьам гаф, гьам кар михьибур жен кIвалахда.
Зегьметчи халкь хьун патал чи чIалахда,
Вафалу жен, Сулейманан весийриз!

Халкьдин вилик намус михьи хьун патал,
Авур кардиз аферинар гъун патал,
Чи несилриз дуьз тербия гун патал,
Вафалу жен Сулейманан весийриз!

Чал пехил тир гьар са душман, йикье тваз,
Ватан - азад, халкьар абад рекье тваз.
Кьин кьуна хьиз, михьи къастар рикIе тваз,
Вафалу жен Сулейманан весийриз!

ЗАБИТ СТХА
Забит стха, дерт эгьли тир вахтуна,
РикІиз майдан гудай инсан герек я.
Са бязибур ацукьайла тахтуна,
Къуьрер ятІан, асланрилай зирек я.

Вил вегьейла, чи тарихдин чарариз,
Ажугъдин жанг акъатзава чІарариз!
КІанзавайди Лезгистандин чІурариз,
Чи Садвилин туьхуьн тийир са Экв я!

Лезги чилел шумудни са бубаяр,
Къвез-хъфена, чаз таз хуьрер, убаяр!
Куьре, Самур, Худат, Хачмаз, Къубаяр…,
Шумуд виш сан цІаяри куз, гьелек я!?

Ингье, къе мад Самурди чун кьатІнава! -
Лугьуз чна чи къуватар кІватІнава.
Дерт чІугвадай вахунин юкьв кІватІнава,
Амай мензил – са чІибни са черек я!

Забит стха, квахьдач чІугур зегьметар!
Халкьдин тарих – я чІур тежер гуьмбетар!
Чи лезги чІал, чи лезгийрин адетар,
Хуьн паталди чун гьар сад са дирек я!

РикІ дарих тир Сажидиназ датІана,
Лезги чилел кІанзава бахт атана!
Дуст паталди за и шиир атІана,
КІанзавайди сир ачухдай куьлег я!

ПИСАТЕЛРИН СОЮЗДА
Гьар сеферда, меркездиз зун фейила,
Писателрин союздиз зун мугьман тир.
Къаршиламиш ийидай зун хвешила,
Им советрин гьукуматдин заман тир.

Алирзади, Жамидина, Межида,
Танишардай Расулахъни Байрамахъ.
Гъилер ягъиз чIехидани гъвечIида,
Жузунарда гьар садавай пакамахъ.

Вун накь вучиз атаначир Куьредай,
ТIуьнин, хъунин авачир гьич атIа кьил, -
Ибрагьимни, заз тамашиз, хъуьредай,
Буба Гьажикъулиева кьадай гъил.

Расул – эмир хьтин чIижер куьнуьдин,
Адан патав жедай Омар-Гьажини.
Мугьманар хьиз са суфрадин, синидин,
Са таяр яз кьадай гъвечIи-чIехини.

Межидавай хабар кьуна, Расулан
Къвалав гвай кас вуж я бурма чIарарин.
Омар-Гьажи – чIехи шаир аваррин,
Устад кас я авар, урус чIаларин.

Са гафунал, эрчIи гъил я Расулан,
Хъсан инсан, вични зурба шаир я.
Алакьунар авай кас яз гьар чIалан,
Шаирни яз, куьбечи хьиз магьир я.

Сулейманан шииратдин сувариз,
Расул кьиле аваз къведай шаирар.
Лацу лифер хкаж хьана цавариз,
Гьарда вичин кIелиз жедай шиирар.

Къе союзда амайбур я жегьилар,
А виликан амач хатур гьуьрметни.
Квазни кьазмач и девирда агьилар,
Я шаирриз амач артух къиметни.

Фаракъатдин фена чIехи шаирар,
Къакъажай хьиз, амач гьуьрмет, берекат.
Къе уьмуьрдин мукьа тирла эхирар,
Меркездиз физ, кумач артух гьерекат.

Амма абур алатзавач рикIелай:
Расул, Омар-Гьажи, Рисим Гьажини.
Яшамиш жез кIандай цIийи кьилелай,
Яшаризни хьана са кIус гъвечIини.

Алай вахтунда шаиррин кьиле,
Ава Ахмедов Мегьамед стха.
Жавабдар къуллугъ кьуна хьиз гъиле,
Садбуруз хуш дуст, садбуруз арха!

Сажидин, на тIварар такьур шаирар
Пара ава, кьейибур, сагъ амайбур.
Тади мийир, хьанвач дуьнед эхирар.
Гьар садан тIвар кьада, рикIик кумайбур!

ЛЕЗГИ МАНИ
Заманайрин атІуз мензил,
Гъам-хажалат ийиз кьезил,
Леке квачир михьи къизил,
Сагъ хьурай вун, лезги мани!

Женгчи аскер азадвилин,
Пак тир мурад абадвилин,
Халис пайдах чи садвилин,
Сагъ хьурай вун, лезги мани!

Шарвилидин сес я ширин,
Касдин гьуьл я акьул дерин,
Гьам баркалла, гьам аферин,
Сагъ хьурай вун, лезги мани!

Чи гьар йикъан экуьн ярар,
Кьуд патахъди ахъай варар!
Лезгистандал гъизай нурар,
Сагъ хьурай вун, лезги мани!

Гьар са пата дустар авай,
Билбиларни картар авай,
Берекатлу къастар авай,
Сагъ хьурай вун, лезги мани!

КУЬГЬНЕ ДУСТАР
Куьгьне дустар, санал авур шадвилер,
Кьери жезва, кьилел алай чIарар хьиз.
Дустар такваз. зайиф хьунвай фад вилер,
Кьуьзуь жезва. емиш гьайи тарар хьиз.

Дустарикай чIехи паяр амачиз,
Жув-жувакай куьлягь жезва, тек хьана.
Са бязибур заз шикилрай тамашиз,
Карагзава. вилерикай экв хьана.

Куьгьне дустар кьери жезва кьвердавай,
ЦIийибур кьаз бес кьадарднн вахт амач.
Яшар хьана, беден назик жердавай,
ЦIийи дустар кьан хъийидай бахт амач.

Гьнч садазни кIандач, кьена, чара жез,
Вуч ийида, тIебиатдин шартIар тир?
Зун девлетлу кас тир, дустар пара жез,
Закай шаир авурбур зи дустар тир.

Амач Межид, Алирзани Жамиднн,
Кьадир. Салигь, Абдурагьман, Шамсудин,
Шииратдин стхаяр тир ивидин.
Сад Аллагьди икI завай фад къакъудин?

Вафалу тир дустар, гьелбет, мад ава.
Зал алай чан гьа дустарин даях я.
Шииратдин захъ бегьердин гад ава,
Гьар са дуст зи са чешмедин булах я.

Дустар, дустар, шииратдин къардашар,
Кьейибуруз - рагьмет, сагьрай амайбур!
Зи къиметлу, зи гьуьрметлу юлдашар,
Куь дуствилин сирер я зав гумайбур!

ЛЕЗГИСТАНДИЗ ГИМН

Къавкъаздин Албан – цІаярин ватан!
Женгера къати лигим я ви тан!
Къадим лезги чІал, Шарвилидин тур,
Шагьни Шалбуз дагъ – азадвилин нур,
Багьа я вун чаз азиз, Лезгистан!

Ракъинин экуь нурарин Ватан!
Вун патал гьар сад гуз гьазур я чан!
Гьажи-Давудан рикІ авай хура,
Мегьамед-Ярагъ шейхинин тара,
Гъида бегьерар цІийиз, Лезгистан!

Женнетдиз ухшар дагъларин Ватан!
Незуьр алайди я ви гьар са къван!
Сулеймананни Эминан пайдах,
Гъалибвал къачуз, вине кьуна, твах!
Къуват гудайвал рикІиз, Лезгистан!
Тикрар:
Дустарихъ галаз кІвалахдай мягькем,
Лезги халкь я чун азадвал кІани!
Намусдин вилик – уьзягъ ва уьтквем!
ЧІехи халкь я чун – чи садвал кІани!

ГУН ЗА КВЕЗ СА МУШТУЛУХ
Эй, Лезгияр! Гун за квез са муштулух!
Къухмаз кIунтIал, цIай куькIуьрдай хабардин,
Иви къугъваз чилин гьар са дамардин,
Шарвилидин шив хтанва чамардин!
Куьре Мелик, Давуд гьажи, Ярагъви,
Етим Эмин, Сулейман я чирагъ ви,
И дуьньядиз чукIурайбур суракь ви!

Эй, Лезгияр! Гун за квез са муштулух!
Къухмаз кIунтIал Шарвилидин шив ала!
Дагъустандал шад манийрин къив ала.
Шагь, Шалбуздал цIаран тийир жив ала.
Душманар кьаз, вацIуз гадрай шеледал,
Ватан азад авур гуьрздал, гуьлледал,
Пайдах хкаж КIелез хивен къеледал!

Эй, Лезгияр! Гун за квез са муштулух!
Дегиш жезва, женгер чIугваз, девирар,
Дегиш жезва пачагьарни эмирар.
Артух жезва Шарвилидин ивирар.
Амма са халкь, часпар алаз, чаравал
Акун тушни негьрин уьзуькъаравал?!
Чи вил алай, чан Шарвили, пара вал!!!

ЗАБИТАН ЧАРЧИЗ ЖАВАБ
Забит стха, хтайди заз чар хьана.
Заз айгьам яз, кайиди са чІар хьана.
Валлагь рикІиз хъсанвилихъ тІар хьана,
Жечни мегер, михьи пак тир гьиссерик
ХукІур чІавуз, ван акатна сесерик!

Кулак, душман – тІвар эцигна иридал,
Яру вагьрам гваз агахьна виридал.
Колхоздин тІвар гъиз эцигна суьруьдал,
ЧІехибуру шишер ягъиз, хвейибур
Чубанар яз, чи кьисмет тир кьейибур.

Председатель, директор хьуй, Совет хьуй,
Къуй гьар садахъ инсанвал хьуй, мирвет хьуй!
Тапандашриз им чи патай туьгьмет хьуй!
КьуьчІуьк – билет, ийиз къилет камуниз,
Яру тир кьел гъиз яна чи хамуниз!

«Фан» книжка кьуьчІуьк хьунухь паталди,
Ришветар гуз, кар туькІуьрна гужалди.
Вилик-кьилик квай са гъвечІи кІватІалди,
Чаз ягъайди хъуьрез-хъуьрез лаш хьана,
Зун аял туш, зинни пудкъад яш хьана.

Эвел кьиляй кесиб синиф паталди,
Женг чІугунай батракрин са кІватІалди,
Са бязибур, кабинетри, столди
Дегишарна, куьпдал вегьей гъалар хьиз,
Зегьметчи эл кьуна чпин малар хьиз!

Забит стха, рикІин дердер пара я,
Чи лезгийрин гьалар гуьнуькъара я!
Миллетдал – сад, сергьятдал чун чара я!
Гьа им тирни чаз багъишай гьуьруьят?
Пудкъанни цІуд йисуз чІугур азият?!

Яшамишрай лугьуз сад-кьве регьбердиз,
Яру пайдах элкъуьрна са чембердиз.
КІашни мукал гана фяле-лежбердиз,
Кеф чІугурбур бюрюкратрин кьилер я!
Берекатсуз авурбур чи чилер я!

Етимар хуьз, чІехи ийиз дуьнедал,
ЗатІ атанач чи халкьарин арадал.
Къизил, гимиш кІватІна чпиз харадал,
Банкара - пул хьана, ришвет-шеледин.
КІан хукудна СССР-дин – Къеледин!

Ийидачир ибур къе за тупІалай,
Дуьзвилин гаф ийизмайтІа япалай.
Вил аладриз вич кьван гуьрчег папалай,
Чпинбурув кІелиз туна ришвет гуз.
Ялиз туна ахмакьбурув «билет» гуз!

Колхоз, совхоз - ери хьана тарашдай.
Дуьз рахайбур кьаз алахъиз кІамашдай.
Сад Аллагьдиз кьве вил кІанда тамашдай.
Гьар са касдин вичин рикІ хьиз гудайвал.
Гьарам-гьешем квайбур цІалди кудайвал!

Забит стха, им вуч гьал я акурди?
И кар патал тирни зегьмет чІугурди?
Хирер ийиз гуьлледини, гапурди,
Халкьар хьанва кІваливайни йикъавай.
Чна вучин цІунни вацІун юкьвавай?!

Берекатар амач Куьре, Муьркуьрда,
Лезгистандин Чирагъ, лагь ни куькІуьрда?
Михьи къастар пара ава фикирда.
Сад Аллагьди сабур гурай рикІериз!
Ризкьийрин гад хутурай чи никІериз!

Къуни-къунши стхаяр хьиз хьайибур,
Душманрилай хьанва рикІиз къайибур.
Ватан патал, несил патал хайибур,
Са кьилихъай терг жедайла, шедачни?!
Чи жегьлар гьайиф кьванни къведачни?

Чахъ – чи миллет, чи гуьзел тир чІал ама!
РикІе – дуьзвал, чахъ чи багъри кІвал ама!
Чи дамарра иви рагаз звал ама!
Белки сад-кьвед кими жедач, чанар хуьз,
Чеб лукІвар жез, чпин кьамал ханар хуьз!

Чахъ – чи бине, чи адалат, тІвар ама!
Лезги намус, эдеб, гъейрат, ар ама!
ЦІийи бегьер гъидай Лезги Тар ама!
Шарвилини Гьажи Давуд – архаяр!
Эвездайбур жагъида мад рухваяр!

Бейтер – тІимил, дердер – пара, хьана хьи!
Сада-садаз рикІин сирер гана хьи!
Гужар акваз халкьдин чанар кана хьи!
Вири къуват эцигна хьиз чахъ авай,
ЦІийи Ватан туьхкІуьр хъийин гьахъ авай!

Забит стха, гъамлу жемир хиялрик!
Зи умуд ква чи кьегьал тир аялрик.
Гьар са хуьруьн «Садвилерин» кІватІалрик,
Лезнистандин тарих кхьей чарарал,
Дамахарда къагьриманин тІварарал!

ИХТИБАР
Ихтибарвал - барабар я бахтунихъ,
Адан къадир гьар садаз чиз хьайитIа.
Гъил хкIур хьиз жеда кьакьан тахтунихъ,
Ам ядигар сир яз, на хуьз хьайитIа!

Вал ихтибар ийизва, хва, Ватанди,
Дидеди вун хьиз, хуьда гьа саягъда.
Вал ихтибар гъизва гьар са инсанди,
Хкахь тийир, цIай авай хьиз чирагъда!

Кьиле тухун патал гьар са ихтибар,
Вун шагь хьана кIанда гайи гафунин.
Ихтибарвал къизилдив я барабар,
Чир хьухь, къимет адан гьар са гьарфунин!

Чи Кавказди вал ихтибар авунва,
Азадвилин рекье на чан гун патал.
Ви гьунаррихъ вири халкьар агъунва,
Гьазур тирди душманриз къван гун патал!

Сад Аллагьди шииратдин сирер хуьз,
Зал ихтибар авунва, хва, цававай.
Вунни алахъ чи шегьерар, хуьрер хуьз,
Гьа и кIвалах тIалабзава за вавай!

Ихтибардиз лайихлу хьун герек я,
Нел хьайитIан ихтибарвал ийидач.
Ихтибарлу кас игит хьиз зирек я,
Ихтибарлу кас садрани рекьидач!

Ихтибарлу дагъвийри чи Дагъустан,
Душманрикай хвена нече-шумуд са!
Зи умудни вак ква, чан хва, хуьз Ватан,
Гьар дидедин хцик квай хьиз умуд са!

АМЕРИКАДИН АТIАНВА ЧАРА
Америкадин атІанва чара,
Сурун фул гьатай саягъда чанда.
Де лагь кван вуна, я уьзуькъара!!!
Ви вуч авайтІа, Афгъанистанда?

Вагьшийрин саягъ, кІур гана чилер,
ЦІаяр ягъиз, куз, кутуна кьуьлуьк,
Вуч жаваб гуда, ракьара кьилер,
Гьатай са югъуз, халкьарин вилик?

Америка гьич аквазвач пайгар,
Агьдин, гьарайдин къвен тийиз ванер.
«Демократвилин» яна хьиз рангар,
ЛукІар ийизва, азад тир эллер!

Чпин «къайда» тваз, кьабулиз «къарар»,
Ирак кукІварна, чи Украина,
Бандеррин гъиле туна яракьар,
Куьз телефзава халкьар, хаин, на?

Россия акваз, чІур хьана кьилер,
Дили кицІерин акатна азар.
Дуьньялин кьилел акьалжиз кьенер,
Ийиз кІанзаван, женгерин базар?

Гьуьлерин флот, армия мягькем,
Россиядин халкь женгера лигим;
Америкадин акат тийиз тІем,
А куьгьне вахтар амач, тир гьаким.

Вич-вичив гвачиз, кимидан саягъ,
Тваз алахънава гьар сана, са кьил!
Россиядин цІай галукьайтІа вахъ,
Къураматдикай жеда дерин гьуьл!

Шаир Сажидин, са кардал я гьахъ,
Россия квез гьич жедай туш муьтІуьгъ!
Еке тир вагьрам галукьдалди вахъ,
КицІер хьиз жемир, кьулухъди элкъуьгъ!

ЭГЕР ЯШИНДА
Аял вахтара ахъайна гъалатІ,
ЧІуру кІвалахар хьанватІа авун;
Дуьзар тавуна, ийимир алат,
Чилик фидалди, кІаник кваз цавун.

Жегьил вахтара кІвалахар чІуру,
Ахъай хъувуна, аматІа гъалатІ;
Рехи жедалди кьилни кваз чуру,
ТуьхкІуьриз алахъ, тавуна алат!

АкъатнаватІа, дуьз фидай рекьяй,
Са кве ятІани темягьар аваз;
Дуьз рекьиз хтун акъудмир рикІяй,
Веревирд ийиз, гьар юкъуз жуваз.

Синих квачир кас ала цаварал,
ЧІуру кар тавур са Кас я – Аллагь!
Кьисметдин хкаж хьана луварал,
Йикъа вад сефер «Астахфирар», - лагь.

Уьмуьрдин рекьин жигъирар гуьтІуь,
Гьинихъ фидатІа, къалур тавунвай.
АлукІдай партал туш, ягъай уьтуь,
Я ам хуьрек туш гьазур тавунвай.

Ваз беден ганва, фагьум ийир кьил,
Кьве вилни ганва, рахун патал – мез.
Течир макьамдал ийиз тахьуй кьуьл,
Ни вуч гайитІан, гьерекатмир нез!

Пагьливан я вун, уьмуьр я ви цІил,
Гьелелиг гъиле авачир пайгар.
Дамах къачуна, хкаж мийир кьил,
Аватун патал бес я жизви гар!

Аял чІавалай кьуьзуь жедалди,
Уьмуьр хийирдин рекье акъуда!
Вакай инсанар рази жедалди,
Жува жув гатаз, йикье акъуда!

Сажидиназни такурди амач,
Кьудкъад йисалай алатна яшар.
Заз гьич саданни кефи хаз кІамач,
Къуьнериз жуван вегьейтІан лашар!
До этого редактировал

ЮКЬ ХЬАЙИТІА, ХЪСАН Я
Кьадардилай артух туьнтвал – нукьсан я.
А туьнтвили кьилел гъида балаяр.
Семевални гзаф хьунухь – зиян я,
Вав кІулалди ялиз тада шалаяр.
ГьакІ хьайила, лугьузва хьи мисалди:
Виридалай юкь хьайитІа, хъсан я!

Я кьадарсуз чимивални герек туш,
Кьурагь хьана, цІаяр къвада цаварай.
ЧІимелвални – я фан-къафун, хуьрек туш,
Куьчеда кьар, тІилияр къвез къаварай.
Парча-тике къачузватІа, базардай,
Эл-адетдин юкІ хьайитІа, хъсан я!

Гзаф хатур авуникай шит жеда,
Налугьун вун буржлу кас я гьамиша.
МутІлакь тирла, хатур-гьуьрмет кьит жеда.
Жез хьайитІа, сада масад саймиша.
Эгер савда ийизватІа, техилдин,
Киледални кІукІ хьайитІа, хъсан я!

Къати тир цІу куда хуьрер-кІвалерни.
Чимивилиз, хуьрек патал пич кІанда.
Мекьивили къуриз кІвачер, гъилерни,
Кефсуз тахьун патал са кІус кичІ кІанда.
Чуьлда, рекье-хвала яракь гвачтІа, вав,
Гьатта цІай квай цІукІ хьайитІа, хъсан я!

Къал-къул ийиз, акъуд ийиз чуьруькар,
Эхир кьиляй дяве хьунни хъсан туш!
Я жувакай ийиз вугуз кьуьруькар,
Пар ялдай лам, деве хьунни хъсан туш.
Ярар-дустар санал кІватІна, къачунвай,
Халидин са чІук хьайитІа, хъсан я!

ЛЕЗГИ МЕЛЕР
Кьар тІушуниз, керпич атІуз,
Худ гуда рагъ лугьур чатуз.
Гьар са хуьре, гьар са гатуз,
Гьикьван гурлу мелер жеда?

ХандакІ ягъиз, къванер вегьез,
Цал эцигиз, ебни терез,
КІватІал хьана амле, мирес,
Мягьле, мягьле кІвалер жеда.

Сагърай устІар, сагърай фяле,
Сагърай дустар течир гьилле!
Хуш фикирар къугъваз кьиле,
Гьи кьадар шадвилер жеда?

Къав кІевириз, шифер ягъиз,
Дишегьлияр – кІвал сувагъиз.
Залан кІвалах уртах ийиз,
Ажеб регьятвилер жеда!

Лезги мелен ийиз тариф,
Сажидин я – куь дуст ариф.
Гьар садан кар вилик финиф,
РикІиз кІандай эллер жеда!

Мехъер жеда, мелер жеда,
Чи жегьилриз кІвалер жеда.
Гьар са кІвале аялар цІуд,
Ачух межлис, кьуьлер жеда!

ИСЛЯГЬВАЛ ХЬИЗ
Рагъ экъечІна, цав ацІана нурарив,
Шад сесери сирнавдайла чилелай.
Дамахни наз агат хьана чІурарив,
Лув гудайла лифери къвез кьилелай.
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

ЧІулав кьуьгъвер берекатри къизилдин,
Гам хьиз храз, гару лугьуз манияр.
ТІебиатдал ван ацалтна билбилдин,
Чарадайла тарал яру пІинияр,
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

Дараматра – кІвалин кьилиз аялар,
Артух жедай чІавуз, сивел хъвер алай;
Къведай чІавуз рикІиз михьи хиялар,
Сагъар хъийиз чилин чинанар хер алай,
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

Зулуматдик кумай халкьар азад жез,
Къведай чІавуз бахтлубурун жергедиз;
Капиталдин гужлу сенгер барбатІ жез,
Элкъведайла, вич тахсиркар белгедиз,
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

Зегьметчийрин туьтер чуькьвез гьалкъада,
Къизилдин хар кІватІалдайла банкара;
Къурхулувал тваз кІанз гьар са уьлкведа,
Худ гудайла ракетризни танкариз,
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

Инсанрикай лукІар ийиз гелкъвена,
Азадвилин барабарвал яргъа кьаз;
Дуьнья сара кьаз кІандайла, халкь кьена,
Нейтрондин бомбадикай далда кьаз,
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

Дявекарри, фагьум тийиз эхир кьил,
Вирида негь авур кардин пай кьуна;
Секин уьмуьр хуьн паталди – шад гуьгьул,
Чил куникай хуьдай чІавуз цІай кьуна,
Ислягьвал хьиз чарасуз мад вуч ава?

ШИИРАТДИН БУЛАХ ТУНА
Гзаф ава чахъ хъсан тир адетар,
Яшамиш хьун дуст яз вири миллетар.
Уьмуьрда на чIугуртIани зиллетар,
Мад са хъсан адет ава, шад жедай.
Булах туькIуьр, халкьдиз хъвадай яд жедай!

Гзаф ава хуьрер, ухшар шегьердин,
Къацу тамар, багълай гьар са бегьердин.
Гзаф затIар аватIун хуш тегьердин,
Мад са хъсан адет ава шад жедай,
Къелем акIур, бегьер ширин дад жедай!

Гзаф ава эл-адетдин жуьреяр,
ТIанурдани чурун мехъер шуьреяр.
Уьмуьрдизни хас тир хъсан береяр,
Мадни ава адетар чахъ шад жедай,
Халкьдихъ галаз гафни кIвалах сад жедай!

Гьар са хъсан адетдин тIвар кьаз хьанач,
Гьар булахдай шуьрбетдин яд хъваз хьанач.
Вири, са-сад, и шиирда тваз хьанач.
Гзаф ава адетар чахъ шад жедай,
Гьар гатфарин гуьгъуналлаз гад жедай!

За вуч туна, кьуртIа хабар, атана?
Югъ-йиф талгьуз, чанни гьайиф татана,
Халкьдиз къуллугъ авуна за датIана.
Чи адетрив кьадай, кIелна, шад жедай,
Шииратдин булах туна, ад жедай!

ШАИР ХЬУНАЛ КАР АЛАЧ
Шаир хьунал аламатдин кар алач,
Гьадандини са тике як, иви я.
Амма адал зарафатдин тIвар алач,
Шаирдин рикI гьулдандилай кIеви я!

Халис шаир - вичин халкьдин векил я.
Хабар кьадай гьар са касдин гьалдикай.
Ватан -адан вилик гуьзгуь, шикил я,
Азад авун патал гьар са тIалдикай.

Гьар са шаир -жавабдар я кIвалахдин,
Гьаф -гафунихъ, гьар са кхьей чIалунихъ;
Михьивал жен, чешмедихъ хьиз булахъдин.
Мерженар жен, галай пекдин гъалунихъ!

Эмин хьтин шаир хьунухь паталди,
Сад Аллагьдин пайни кIанда кьисметдин.
Хур гатазвай бязибуруз гъуталди,
Къведай гаф-чIал, язва чебни туьгьметдин.

ЧIалар кхьиз, акъуд ийиз ктабар,
Пул хьайила, булни жеда тарифар.
Халкьдин патай авачирла ихтибар,
Квез я чIугун бинесуз тир гьайифар?

Шиирар квез я -есирар чарарин?
Вахт кьин патал ктабар я кIелзавай.
Рехи хьана, къадир тахьай чIарарин,
Шаир квез я халкьарикай хъелзавай?

Квелди агъуз кьазва пеше лежбердин?
Чил чIалал гъиз, ризкьи гъизвай арадал.
Муаллимдин ва алимдин, регьбердин,
Гьич садан вил хьун тавурай чарадал.

Гьарда вичин рекьяй чIугваз зегьметар,
Ватандин тIвар, чи халкьдин тIвар вине кьан!
Авун герек туш пешейриз туьгьметар,
Гьар са кеспи вилин михьи нине я!

АДЕТРИКАЙ РИВАЯТ
Лезги халкьариз йисара агъзур,
Кьабул авунвай ава адетар.
Гьар садан тариф авуниз машгьир,
Я чеб дагъвияр – лезги миллетар.

Адетар ава, кьабулдай мугьман,
Мукьвабурулай цIуд сефер артух.
Жагъай саягъда ви тIалдиз дарман,
Хьайид хьиз жеда, гишин ятIан тух!

Адетар ава мел-мехъер чIавуз,
Куьмекар гунин вирида садаз.
И шадвилери акъудда цавуз,
Аллагь рази хьуй лугьуз са-садаз!

Адетар ава кIвалинни хуьруьн,
Жув дуьз тухунин, хуьнуьхин къайда.
Герексуз чIавуз авункай хъуьруьн,
Авачирд гьич са кIусни файда.

Адетар ава намусдиз талукь,
Хуьз кьабулнавай чанни эцигна.
Ихтияр авач кам къачуз кьулухъ,
Камар къачудай анжах вилик на!

Адетар ава кьейи -хайидан,
Шадвал ийидай ва чIугвадай яс.
Намус закон я ам чи виридан,
Дуьз тухун патал, инсанвилиз хас.

Адетар ава кьадардиз пара,
Вирибурукай четин я рахаз.
Сажидн, на ви атIумир чара,
Вири адетар са къужахда кьаз!

ЧИ ДАЛУДИХЪ
Са чІавузни лезги чилин девлетар,
Кьит жедай туш, цив ацІанвай гьуьлер хьиз.
Къадимбур я чи лезгийрин адетар,
Гурлу мелни мехъер, лезги кьуьлер хьиз!

Чи далудихъ дагълар гала, кьакьан тир,
Чахъ Шарвили ава рекьин тийидай.
Чахъ са касни авайди туш, такІан тир,
Чун Ксар я, хъсанвилер ийидай.

Эминани Сулеймана тарс гайи,
Чун гьабурун рухваярни рушар я!
Ватан патал чанар гудай, чан гайи,
Дагъдин лекьер хьтин викІегь къушар я!

Лезгистандин гьар са хуьр са къеле тир,
Багьа я чаз адан Земзем булахар.
Гьар са рекьяй дережайриз вине тир,
Пара кьван чахъ ава адлу кІвалахар!

ГьакІ ятІани, чун вилик фин герек я.
Еке буржар амазма чи хивера!
Азадвал чи руьгьдиз лазим хуьрек я,
Куьмек патал Шарвилидиз эвера!

Сажидинни, вири хьтин инсан я,
Гьар са рекьяй хъсанвилел рикІ алай.
Ватан кІани инсан хьун хупІ хъсан я,
Экуьн кьиляй цуьквер акваз чиг алай!

ДИДЕ ТУШНИ?
Цава гъетер, варз, рагъ ава герек тир,
Диде-буба – ви патав гва зирек тир.
Кьве кас ава чаз гьамиша куьмек тир,
Сад Аллагь я, садни хайи диде я!

Диде тушни чаз и дуьнья гайиди?
Диде тушни чун бахтлу жез хайиди?
Гьар са яман завалдикай хвейиди,
Сад Аллагь я, садни хайи диде я!

Велед патал чанни гьайиф татайди,
Велед патал чил кьве кІвачив гатайди,
Чун паталди даим герек атайди,
Сад Аллагь я, садни хайи диде я!

Дидейрикай мелекар жез хъфена,
Дидедин рикІ велед патал ифена.
Гъетер хьана, кузва цава куькІвена,
Сад Аллагь я, садни хайи диде я!

Кьисметдикай нарази яз, шез тахьуй,
Дидедин кеф хана, ризкьи нез тахьуй,
Сажидин, вун гьич ягъалмиш жез тахьуй,
Сад Аллагь я, садни хайи диде я!

ШУКУР ГЪВАШ
Рекьин тийир кас дидеди хайид туш,
И дуьньядал къуп са касни хьайид туш.
Кьегьал касди вичел леке гъайид туш,
Ваз и уьмуьр багъишайдаз шукур гъваш!

Вири крар туькІвей садни хьайид туш.
Даим сиве ширин дадни хьайид туш.
Кьегьал касди хъуьчІуьк гъуьлягъ хвейид туш,
Лампа куькІуьр багъишайдаз шукур гъваш!

Аллагьдив гвай бахт виридаз хьайид туш,
Пачагьвилин тахт виридаз гайид туш,
Буш йисарин вахт садазни хьайид туш,
Фидай жигъир багъишайдаз шукур гъваш!

Ишез атай инсан - ишез хъфида,
Уьмуьрдин еб кьатІ хьайиди рекьида,
Чимивилихъ ялда мекьи хьайида,
Кьисметрин сир багъишайдаз шукур гъваш!

Са вун туш кьван нарази кас алемдал,
Гьисаб шумуд тІур алатІа къелемдал?
Яшамиш хьухь муьгьуьббатдин мелгьемдал,
Дуьнья сад тир багъишайдаз шукур гъваш!

Зун квез чидай Сажидин я, шаир я.
Зун гьалал тир ризкьи тІуьр са факъир я.
Сад Аллагь - ам зун халкь авур магьир я,
«Мекке» тир хуьр багъишайдаз шукур гъваш!

КЬЕТІЕНВАЛ
Гьар са йикъахъ ава вичин кьетІенвал,
Гафарихъ хьиз акъатзавай сивяй ви.
Фитнекардин гьалт тавурай буьгьтен вал,
Хер тахьана, аквада къвез сивяй ви.

Гьар садаз вич пачагь хьана кІанзава,
КІанивални жеривал кьвед сад тежез.
Садан капу цІайлапандин ванзава,
Муькуьд шезва, чкІанвай сив кІватІ тежез.

Вирибурухъ авай дуьнья сад я, сад.
Ша, ам чна къужахда кьан, аял хьиз.
И дуьньядал яшамиш хьун ад я, ад,
Ша, хуьн чна ам рикІевай, хиял хьиз.

Гьар девирдихъ ава вичин игитар,
Герек чІавуз гъил къачудай чандилай.
Са бязибур яз амукьун чигитар,
Асуллу яз дигмиш тахьай тандилай.

Веривердер ийиз вердиш кьил ятІа,
Мукьвал-мукьвал ахъа ийич гъалатІар.
Вун физвайди лепе алай гьуьл ятІа,
Хьун герек я къутармишдай алатар.

Са кІанда чаз акьулар гуз чарадаз,
Гайи акьул кьаз гьи кьадар гуж ава?
Яб тагудай ахмакь уьзуькъарадаз,
Тербет, несят, акьул тагай вуж ава?

Инсан хьунухь гьи кьадардин азаб я?
Жув дуьз тухун вирибуруз чешне яз.
Чи гьар са югъ гьялун лазим гьисаб я,
Гьар са жаваб дериндава, дегьне яз.

И РИКI ЖАГЪАЙ
И рикI жагъай зун кIвачел гьикI къекъвезва?
Сад заз чида, садни чида Аллагьдиз.
Зи кьил чарх хьиз, акъваз тийиз, элкъвезва,
Квевай ятIа, зазни чида, Аллагьдиз!

Зи лезги халкь, шадвилерихъ галтугиз,
Виликай рехъ атIудайбур пара я.
Хуруда рикI хажалатри алугиз,
АтIузвайди, зинни халкьдин чара я.

И рикI жагъай вучда закай амукьна?
Жизвиярни кваз кьаз, гъамар чIугвадай.
Вахъ, гьи напак инсандин агь галукьна?
Чиляй -цавай акъатай хьиз таквадай.

Вуч хьайитIан кваз такьадай рикI хура,
Хуьдалди ам къванни хьунухь хъсан я.
Алчах тир рикI, эвел жува йикь хура,
Ам намусдиз, алат тийир нукьсан я. -

ИкI лугьуз за, къуллугъзава эллериз,
Халкьдин патай авай гьуьрмет бес я заз,
Къадирсузри вегьейтIани кIевериз,
РикIяй тушир, кьуру тариф квез я заз?

ДИДЕДИН СУЬРЕТ
Вахтар физва, чун жез чІехи,
Са девирда аялар тир.
Азиз диде, кьил тир рехи,
Чун ви рикІин хиялар тир.

Къе заз а ви гуьзел суьрет,
Лув гуз физвай циферикай,
Малаикрин галаз кІеретІ,
Карагзава лиферикай.

И дуьньядин гьар са нямет,
Ваз кІандай чаз хьана, диде.
Вун себеб яз, бахтлу кьисмет,
Заз Аллагьди гана диде.

Диде, диде, ширин диде,
Мез вирт, акьул дерин диде!
Вил галама акунихъ мад,
Ви милаим хъуьруьн, диде.

Диде -Сад я, Сад я АллагьI
Диде -багьа кас я, ВаллагьI
Лугьузва заз даим рикІи,
Дидедикай манияр лагь!

ДУЬНЬЯ – ГАТФАР
Дуьнья - гатфар, цав межлис я мехъерин,
Дагъдин кукІвал дем кутазва лекьерин.
Эй Сад Аллагь, шукур хьуй ви кьадардиз,
Халкь авунвай сагьибар и рекьерин!

Хиялрин луж хкаж хьана цавариз,
Элкъуьр ийиз гьар са югъ са сувариз,
Тамашзава зун дуьньядин базардиз,
Са кІус къуват гун патал зи лувариз.

Къизилгуьллер, ярдин вилер гъетерин,
Цав чуьл хьана аквазва заз къветерин.
Зи кІанивал элкъвенва са азардиз,
Мани лугьуз, гьайиф текъвез туьтерин.

Яр ацалтна акурла са цуькведал,
На лугьун зун гьалтна кІани бикедал.
Яраб вуч кІан ятІа мердимазардиз?
Чи араяр чІур ийизвай лекедал.

Сажидин жен, фин тийидай вегьтедай,
Тух тахьанвай муьгьуьббатдин виртІедай,
Чилер, цавар багъишна хьиз зи ярдиз,
Пияладин яд хъвада за гетІедай!

ТIЕБИАТ
Пак инсандин къилихар квай,
ЗатI я тIебиат.
ЯтIан кьисмет синихар квай,
Шад я тIебиат.
Гагь сефил, гагь хьунуьхь хъуьрез -
Ад я, тIебиат.
Гагь зул, гагь кьуьд, гатфар серес,
Гад я тIебиат.
Зун лагьайтIа вал рази кас,
Сад я тIебиат.
Кьиникь герек туш тади кваз,
Фад я тIебиат.
Саджидина гумир на наз,
Дад я, тIебиат.
Гузвай къимет зи патай ваз,
Вад я, тIебиат!

АМ ГЬИ БУЛАХ Я
Ам гьи булах я, инсанди,
Дад такуна фейиди?
Ам гьи кIвалах я хъсандиз,
Гад такуна фейиди?
Ам гьи гьулдан я, ракь я,
Чад такуна фейиди?
Ам вуч лигим яракь я?
Яд такуна фейиди?

МЕВЕР БУЛАХ
И баркаван Мевердин ци,
Зи кефияр куьк авуна.
На лугьуда, гьар са тарци,
Гатфар хьана, цуьк авуна.

Я бахтавар, СтIал дугун,
Вун булахрин макан я хьи,
Мевердин яд рикIи чIугун,
Ам хъунивай мад кIан я хьи.

Гьар межлисдал, гьар суфрадал,
Рычал-суни Мевер ала.
Шад мел-мехъер гъиз арадал,
Абу-Земзем бегьер ала.

Чи Куьредин гьар са девлет,
Абур хуьн чи кIвалахар я.
Машгьурзавай лезги миллет,
Куьтягь тежер булахар я.

Мевер булах – бегьер булах,
Ажеб ширин дад ава вахъ.
Экуьнин гъед, сегьер булах,
Кьуд уьлкведа ад ава вахъ!

РЫЧАЛ БУЛАХ
Рычал-Судин яд чи лезги чилик квай,
Женнетдин кьвед лугьур Земзем булах я.
Гьар са тIалдиз гьар са дава вичик квай,
Сад Аллагьди чаз бахт гайи кIвалах я.

Рычал дере элкъуьрзавай женнетдиз,
Ам пIирерин, ам шейхерин яйлах я.
Камаллу тир халкь яз лезги миллетдиз,
Сад Аллагьди чаз бахт гайи кIвалах я.

Гзаф ава булахар чи Куьреда,
Абур гьар сад чи винизвал, дамах я.
Рычал цикай рахайтI гьахъ жуьреда,
Сад Аллагьди чаз бахт гайи кIвалах я.

КПУЛИНИ МАЗУЛАДИН БУЛАХАР
Куьре пата дуьнья машгьур булахар,
Гьар булахдихъ вичиз хас тир дад ава!
Сад Аллагьди туькІуьрай хьиз кІвалахар,
Пуд СтІалдал гьар са себеб яд ава!
«Кпул-Ятар» санаторий тІвар алай,
Сагъламвилин кІвалер ава кар алай!

Хъуьтуьл гьава, чандиз дава-дарманар,
Беден лигим ийиз вердиш чад ава!
Гьар патахъай кьабул ийиз мугьманар,
Ина гьар суз зул, кьуьд, гатфар, гад ава!
«Кпул-Ятар» санаторий тІвар алай,
Сагъламвилин кІвалер ава кар алай!

Пуд СтІалрин багълар гьар са емишдин,
ТІебатдин гуьзелвилин ад ава!
«Мевер» булах ятар къизил-гимишдин,
«Рычал-Суни» - виридак квай сад ава!
«Кпул-Ятар» санаторий тІвар алай,
Сагъламвилин кІвалер ава кар алай!

Мугьманар шад кьабул ийиз гьуьрметдив,
СтІалвияр лугьуз-хъуьрез, шад ава!
Винизвал тир къадим лезги миллетдин,
Тарифардай булахар чахъ мад ава!
«Кпул-Ятар» санаторий тІвар алай,
Сагъламвилин кІвалер ава кар алай!

ЦІАЯР ЦИН БУЛАХ
СтІал пата, вацІун кьере,
Тамашадин кІвалах ава.
ТІямер авай гьар са жуьре,
Шумудни са булах ава!

Гьар атайла, кефи жез куьк,
Гъил кутада и къайи цик.
ТІебиатди багъишай цуьк,
Булахдихъ вуч дамах ава?

Хуш суьгьбетар ийиз ширин,
Инал жеда лугьун-хъуьруьн.
Мегъуьн тарар, цІару серин,
Ажайиб са яйлах ава!

Мани ягъиз сегьердикай,
Рахаз халкьар бегьердикай,
Заз гьар акур тегьердикай,
Шад хабаррин суракь ава!

Виш йисарин тарих авай,
Элдин сивее тариф авай,
Хазина зи чилихъ авай,
Бул няметрин чанахъ ава!

Гуьлчуьмендиз ухшар чІурар,
Ачух я чаз куьн мерд варар.
Зегьметдал рикІ алай чанар,
Ина квез шиш-къаймах ава!

«Ажал дере» цIаяр бине,
Яд хъвана, сагъ ийиз куьне,
Залан парар кьуна къуьне,
Себеб гьар са тарахъ ава!

Гьамишанда Сажидиназ,
Багьа я куьн ширширдин наз.
Ашукьдив гвай манини саз,
ЦІаяр цик квай булах ава!

КЪАЗАН БУЛАХ
Я бахтавар, Къазан булах,
Вун паласдин никIе кIандай!
Зегьем хьайи чIавуз кIвалах,
КIани ярдин рикIе кIандай!

Гьажид вирин къайи шагьвар,
Кьилел лпI-липI, юзаз лувар,
Паласада хьун я – сувар.
Чаз са муркIад тике кIандай!

Ягъван чинар-некьийрин тIул,
ЧIалитIрин луж, чикIиз цIакул,
ЧIигъичIигъри ийизва кул,
Вирвиригъни кIекIе кIандай!

Гагь рагъ жеда, гагь циф цавал,
ЭкIяйна цав тирвал кавал.
Жува дамах ийиз жувал,
Дамахардай уьлкве кIандай.

Сажидин, на мийир хиял,
Са геренда ягъ жуваз ял.
Гьар гьамиша ашукь тир вал,
Къвалав ви паб – бике кIандай!

ЛАТАРИН БУЛАХ
Агъзур йисарин «Булахрин» тама,
Чинардин тарни са булах ама.
Дегь девиррин пак мергьемет кумай,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Дувулар дерин фена чилериз,
Къадим тарихар акур вилериз,
Ачух ийизвай вири эллериз,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Ара датIана багъишиз ятар,
Муьжуьд виш йисуз хуьз Чинардин тар,
Дуьньядиз магьур авур адан тIвар,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Паталай атай чал гьар са душман,
Яд хъваз тахьана, катналда пашман.
Гьар са жуьредин тIалдиз тир дарман,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Патав гва ви пIир, ийиз зиярат,
Гъиз, акалава, гьар сада таратI.
Бегьерлу чилер ийизвай арат,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Къана, хкатиз чилеркай дерин,
Гьи кьадар я вун хъвадайла ширин?
Мугьманар къвезвай гьар къуз са хуьруьн,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Халкьдиз къуллугъиз, чешме тир дегьне,
Камаллувилиз дережа вине,
Вирида валай къачузва чешне.
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

Сажидинни са кас яз, хъвазвай яд,
Мукьвал-мукьвал вал кьил чIугваз я шад.
Чаз вирибуруз багьа тир тек сад,
Агъа-СтIалрин Латарин булах!

ЗУЛУН ЙИКЪАН РИТМАЯР
Мугьман хьанва зулун йикъар -
ТІирипІ – тІипІ!
КІвале тІили, куьчеда кьар -
ЛирипІ – липІ!
Марфади къвез гатазва цал -
Гарап – гап!
Зулун гару къачунва къал -
Тарап – тап!
Гурмардал гум, кІвале межлис -
Гургьа – гур!
Мягьле – мягьле мехъер халис -
Вургьа – вур!
Кьилел бармак, къуьнуьхъ кавал -
Сивел гум!
Паровозар хьиз кІвалба –кІвал -
Хуьрел гум!
Квез хвашгелди, зулун йикъар -
ЧІимел тир.
Атунихъ чун кудай ракъар -
ЦІигел тир!

РАГЪ АТАНА
ТІебиатдин чин серин тир,
Гьатна йифен есирда.
Гъам-хажалат лап дерин тир,
Такур хьиз и асирда.

Йифиз ишей накъвар алай,
Цуькверални векьерал.
Экуьн ширин ахвар алай,
Чи аялрин вилерал.

Яр экъична цавун кІанел,
Ял язавай гъетери.
Мукал – вацра дагъдин кьилел,
Нур гузмай са уьтери.

Экуь хьана чилер, цавар!
Рагъ экъечІна, свас хьана.
Башламишна йикъан сувар,
Кьезил гьава хъваз хьана!

КІвалах ийиз шад рикІерив,
Ахварив гвай хиялар;
Авудзавай шад кІекери,
Таза, куьрпе аялар!

Къажгъан хьана рагана цав,
Экв экъичиз чилерал,
Ашкъи, гьевес агатна чав,
Хъвер къугъуриз вилерал!

Цавар - ачух, чилер - гегьенш,
Хвеши хьана рикІериз.
Берекатдин нур хьиз беневш,
Бахт багъишна никІериз!

Багълар хъуьрез цуьквералди,
Тарарив гвай дамахар.
Ракъинин нур-эквералди,
Худда гьатна кІвалахар!

ЗУН ДИДЕДИЗ ХЬАЙИ БЕРЕ
Зун дидедиз хьайи гатфар береда,
ЦІийи тир варз хкаж хьана кьилерал.
Цавари ван авуна са жуьреда,
Са кас артух хьана лугьуз чилерал.

Бапхтунин гъед куькІуьнна зи кьилелай,
Башламишна дуьнья ишигъ, нур ийиз.
Гьекь кьуруриз зегьмет чІугур чилелай,
Адан залан ифей беден къур ийиз.

Зун дидедиз хьайи гатфар береда,
Цуьквер элкъвез эгечІнавай бегьердиз.
Дуьньядани, Кавказдани, Куьреда,
Пакагьан югъ элкъуьрзавай сегьердиз.

Билбилрин ван гарухъ галаз сад хьана,
Лайлайрикай мани жезвай ширин тир.
ЦІийи инсан атай чил-цав шад хьана,
Гатфарин йиф, атир чикІиз серин тир.

Зун дидедиз хьайи гатфар береда,
ТІебиатди дем кутунвай кьуьлерин.
Ризкьи артух хьун патал дагъ-дереда,
Чуьллерай ван къвез эгечІна эллерин.

Дявекаррин сабур яна рикІериз,
Ислягьвилин артух хьана лиферни.
Берекатрин ем гун патал никІериз,
Абулейсан гваз атана циферни.

Зун дидедиз хьайи гатфар береда,
Са кІус залан хьана жеди чилериз.
Зун шехьайла, вири хзан хъуьреда,
Са аламат акурди хьиз вилериз.

Уьмуьрдин рехъ хупІ куьруь яз аквадай,
На лугьун, зун и мукьвара хьайид я.
Терс краркай хуьй вилериз таквадай,
Зун дуьньядал шадлувал гъиз хайид я.

КЪИЗИЛГУЬЛДИН ЦУЬК ЖЕЧ
Къизилгуьлдин цуьк жеч цацар алачиз,
Я океан, гьуьл жеч вацІар галачиз.
Йисан са вахт жедач хьи цІар галачиз,
Вун уьмуьрдин михьи тир пек жез алахъ!

Цав къазунда цІайлапанрин цІаяри.
Чил муркІадив кьаз алахъда къаяри.
Айиб тавун паталди вун таяри,
Йифизни кваз хци тир экв жез алахъ!

Къизил гуьлдин цуьк кІанида цацариз,
Давам гуда, аватайтІан яцІариз.
ЭчІелрикай кичІе ятІа къацариз,
Жув Земземдин булахдин нек жез алахъ!

Цав кьакьан я чи дагъларин кьилерал,
Чи дагъларни виридалай кьакьан я.
Зун ашукь я гуьзел Къизилгуьллерал,
Ам къагьриман тир рухвайрин макан я.

Чи Каспии гьуьл виридалай дерин я,
Хиялар тир лезги халкьдин рикІевай.
Зи Ватандин булахрин яд ширин я,
Дуст тирвиляй ризкьидихъ гьар никІевай.

Гурлу вацІар, чешме дерин булахар,
Жагъанвайбур туш цаварай аватна.
Чанар гана хвейибур я яйлахар,
Зи Лезги чил, багъишна чаз къуват на!

Къвезмай несил, квев тазва и девлетар,
Куьн гьар са кар квез кІанивал туькІуьрай!
Са хзан яз яшамиш хьухь миллетар,
Куьн рикІера дуствилин экв куькІуьрай!

Сажидинахъ дердер авач куьн галай,
Яб гудач за куьлуь-шуьлуь цацариз.
Захъ Ватандин эрчІи патан къуьн гала,
Таб гуда за вацІаризни цІаяриз!

КЪИЗИЛБАЛУГЪ
Кьуьзуь касдин кеспи, гьалал,
Гьар къуз фин тир Каспии гьуьлел.
И сеферда гьалтна адал,
Къизилбалугъ, чидай чи чІал.
-Акьул балугъ – къизилбалугъ,
Вун авай гьуьл – женнет ятІа?

Битмиш ая на зи къуллугъ,
Хъсанвилиз къимет ятІа?
Ахъайда за вун чилинай,
Дуьнья ислягь яз хвейитІа.
ЧІугвада за вун цІилинал,
Зун авамдай кьаз хьайитІа!

-Вири жеда, я агъсакъал,
Я къе-пака, я лап мукьвал.
Эгер вав гвай ислягь хиял,
Гьар са касдив гваз хьайитІа. -
Тум юзурна, къизилбалугъ,
Хъфидайла, вичин къуллугъ.

-Жафа хьана, къенлай кьулухъ,
На зи кефи хаз хьайитІа. -
-Кьил къакъажна шулугъдикай;
Дуст хьайитІа, куьлуь, ири;
Куьмек жеда балугъдикай,
Дуьнья ислягь ийиз вири. -

ИкІ лагьана къизилбалугъ,
Гьатна рекье, ийиз къуллугъ.
Фадлай кьулухъ Каспи гьуьлел,
Гар къугъун тир кеспи гьуьлел.
Са югъ хьана, вад югъ хьана,
ЦІуд югъ хьана, къад югъ хьана.

Кьуьзуь тир кас къвез-хъфена,
Гьатта гьуьлуьн юкьвал фена.
Къизилбалугъ такваз вилиз,
Я акъатнач мурад кьилиз.
Кьуьзек амач, чилни амач,
Кьаз алакьдай къизилбалугъ.

А квез чидай гьуьлни амач,
Къе гарув гва тІурфан, шулугъ.
Квез ислягьвал хуьз кІан ятІа?
Хъсан кІела, ая къуллугъ.
Багьа тир затІ Ватан ятІа?
Секиндиз тур къизилбалугъ!

АДАЛАТДИН ДЕРЕ Я
Девиррин руг къатар хьанвай накьварин,
Им Багъдатдин берекатрин дере я.
Дуьнья ацІай гужар акур накъварин,
Селлер кІвахьай, на лугьун, ам чІере я!

Садбур - Рамдай, садбур – Шамдай, Ордадай,
Сад Ирандай – ламра хьтин къатадай,
Чапхунчияр – чин ивидай ктадай,
Чал атайбур, гьарма сад са жуьре я!

Лезги Ватан, СтІал вацІун дереда,
Дустар акур чІавуз, шад яз хъуьреда.
Гуьне хуьрер, темягь фидай жуьреда,
Акур инсан гьейран жедай Куьре я!

Заманайра, фад алатай – къадим тир,
Куьре Мелик – гьам шаир, гьам алим тир;
КьецІи Тимур - ярум дуьньяд гьаким тир,
Лезгидин тІул чириз тахьай кере я!

Барабарвал сад тушир кьве терефдин,
Буьркьуь хьана, кьил квахьайла кенефдин.
Иви кІвахьиз, са кьиликай гьенефдин,
«Мусиббатдин-наме» кхьей бере я!

Сагъ хьурай вун - къадим Куьрхуьр – Куьре тир.
Икьван чІавал зазни вун са жуьре тир.
Хажалатрин, адалатрин дере тир,
Чун гьар са кас Меликан са зерре я!

КВЕВ ГУЗВА ЗИ СИР
Эй кьакьан дагълар, гуьнеяр аскІан!
Кул-кусрин тамар, булахрин кІамар!
Квев гузва за сир, зи хайи макан!
Эй шадлу мехъер, зун я ви чамар!

Алмас хьиз михьи булахар къайи,
Техилрин никІер, багълар емишдин;
Квев гузва за сир, заз бахтар гайи,
Рехи дагъларин кукІвар гимишдин!

Эй ислягь лифер, эй дагъдин лекьер!
Хъвазвай гьавадай илгьамдин чехир.
Квев гузва за сир дагъларин рекьер,
Яхди финалди авачир эхир.

Куьн я зи эвел, куьн я зи эхир!
Куьн я гележег, зи пакагьан югъ!
Тек са квев гузва зи чинебан сир,
Кьилел гуьллейрин къвайитІани юргъ!

МУГЬМАН ДУЬНЬЯ
Инсанар яз, чун дуьньядал атайла,
Къадир чаз чир жеда, чара атIайла.
Яшлувили, атана рак гатайла,
Чун суракьра жеда дава-дарманрин.

Гьикьван гуьзел вахт ятIа, чи жегьилвал!
Гьич рикIелни акьалтдач чи агьилвал.
Са касдизни кьисмет тахьуй пехилвал.
Иесияр тирла къизил-харманрин.

Яшлу хьунухь - шартI я гьар са затIунин.
Сагьиб я чун, чи бахтуни атIунин.
Зегьметдин кар ятIани им кьатIунин,
Са вил вегьен, фейи рекьиз заманрин.

Мугьман дуьнья, тирди чна хиялдай
Акъудда жув, гьисаб ийиз аялдай.
Дарманар хъваз, экъечIиз кIанз завалдай,
Къапудални физ гьазур я душманрин.

Яргъал, мукьвал, са юкъуз чун рекьида,
Дуьнья-чими, ама жув фад рекъида.
Рази хьана, кьисметдин дуьз гьакъидал,
Авур кардал Азраил вич пашманрин.

Жегьилвили къалур ийиз зизивал,
Квазни кьадач вичин патав кьуьзуьвал.
АватIани, авачтIани разивал,
Чун иеси жеда эхирзамандин!

ЗИ УЬМУЬРДИН РЕХЪ
Уьмуьрдин рехъ сад я, анжах сад я, сад.
Азабривни азиятрив ацІанвай.
Гьурра лугьун гьелелигда фад я, фад,
Фу гъилерал нез кІан жемир кьацІанвай.

Уьмуьрда вахъ душманар, дустар жеда.
Кьил акъудиз алахъ гьар са камунай.
Чешне авай касдикай устІар жеда,
Са синихни аквадач ваз гамунай.

Уьмуьр тек са сефер я ваз багъишай.
Адан рекье къалура жув инсан яз.
Низ кІандач кьван уьмуьрдивай багъишар?
Кьериз-цІаруз кьисмет жезвай масан яз.

Са вун туш кьван Сад Аллагьдиз авайди?
И дуьньядал гзаф ава инсанар.
Гьич са затІни кІан жемир ваз гьавайда,
Я жувакни кваз кІан жемир нукьсанар.

Эвел – зегьмет чІугу, ахпа тІалаба,
Цайи никІяй къачун патал бегьерар.
Йифиз рикІи къачуртІани гъалаба,
Гуьзлемиша экуьн кьиляй сегьерар.

Уьмуьр – югъ, йиф, кьуьд, гад, гатфар, зул ятІа,
Кьил акъудиз тежез хъвада чехирни.
Уьмуьр – хирде авур къизил пул ятІа,
Чир хьухь эвел кьилихъ гала эхирни!

РАКЪУРМИР ВИ РИКІЕЛАЙ
Хкаж хьана лугьуз са чІиб чилелай,
Кутугнавач кьил цава кьаз къекъуьнар?
Тавун патал гьар сада ваз къуьхуьнар,
Вун кІула кьур чил ракъурмир рикІелай.

Гьикьван цавуз хкаж жеда чилелай,
Гьакьван чанда, дамахар тваз, фул жеда.
Гатфарикай гад татана, зул жеда,
Кьуьд башламиш жеда цІийи кьилелай.

Заз багьа затІ авач диде чилелай,
А Чили зун хвена, кьуна къужахда.
Яман юкъуз вичин патав хутахда,
Фу гайи хьиз, сагъ чІавузни гъилелай.

Чил алатиз тахьуй ерли рикІелай,
И дуьнья тек са вад йикъан мехъер я.
Чун – инсанар, цавухъ ялдай лекьер я,
Амма лув гуз вердиш я чун чилелай.

Чил – вич цава аватІани, вичелай
Дамах гвачир дуьньяда са затІ авач.
И чилелай гъейри сана яд авач.
Чилел къекъуьгъ, хтІунна кьве кІвачелай!

Чил – берекат, къене патай, къецелай.
Чун и чилел халкь авунва инсан яз.
Диде чилиз икрам ийиз, масан яз,
Дуьа рекье тваз хьухь ширин мецелай.

ЗУННИ ВАТАНПЕРЕС Я
Хайи чилиз къуллугъ ая гьамиша,
Чир хьухь къадир адан гьар са чипІинин.
Хайи чилиз уьмуьр жуван багъиша,
Вун къужахда кьаз эчІягъай кьепІинин.

Ризкьи гузвай, ваз яд гузвай гьамгадин,
Чил ширин хьухь кьегьалриз хьиз рикІивай.
Вилерин нур гъидай гьар са рангадин,
Чуьллер кІан хьухь гьар жуьредин цуьк авай.

Вун сифте яз, зегьмет чІугваз эгечІай,
Чилин хатур даим вуна вине яхъ.
Чаз азадвал патал иви экъичай,
Чилин вилик икрам авун хиве яхъ.

Душман тамир чилиз гьуьрмет тийидай,
Адан фикир кІур гун я чи чуьллериз.
Дустариз лагь: «Буюр!»-рикІин сидкьидай,
Гьар са мугьман азиз я чи эллериз.

Ватан ва халкь – низ вилин кьве нине я,
Гьа кас, гьелбет, халис ватанперес я.
Чилин хатур гьи инсандиз вине я?
Гьа кас – зи дуст, гьа кас – багъри мирес я!

ЛЕЗГИ ХАЛКЬ Я ЧУН
Аллагьдин патай багъиш яз еке,
Кьисмет гана чаз Дагъларин уьлкве.
Земземдин ятар, фу – квачир леке,
Кьилел рагъ алай, жумарт халкь я чун!
Пара бахт авай, бедбахт халкь я чун!

Сад Аллагьди чаз багъишна камал,
ШайтІанвиликай пай квачир – амал;
Негь авуна чаз къияматдин мал.
Дуьз рекье авай, азад халкь я чун!
Пара бахт авай, бедбахт халкь я чун!

Кьве лезгидив са гаф тежез ерли,
Къуншидиз – къунши хуш жедач ферли.
Ватан хуьн патал, гьар са Шарвили…
Шалбуз дагъ авай, гьахъ гвай халкь я чун!
Пара бахт авай, бедбахт халкь я чун!

Ризкьи гайила, нез чир хьун тавур,
КІеве гьатайла, шез чир хьун тавур,
Фитнекарвилин мез чир хьун тавур,
Къанажагъ авай машгьур халкь я чун!
Пара бахт авай, бедбахт халкь я чун!

Чуьллериз гегьенш, берекат ери,
Дагълариз тамаш – якни нек, гъери,
Багълариз тамаш – няметар вири,
Женнет багъ авай, абад халкь я чун!
Пара бахт авай, бедбахт халкь я чун!

Шаир Сажидин ятІа ягъалмиш,
Ийимир адаз гъалатІар багъиш!
Туьнт тир кьуьлерив мехъерар дуьзмиш,
РикІериз ачух, шад тир халкь я чун!
Пара бахт авай, бедбахт халкь я чун!

ТУНАЧ СА ШИКИЛ
ЧIехи бубади тунач чаз шикил,
Девирдин адет чIуриз кIан тушиз.
ЖагъанайтІани устад тир векил,
Адан кьилел хар къуриз кIан тушиз.

Белки бубади тунач чаз шикил,
Ам чIугваз чидай устIар авачиз.
КIан хьанач жеди, хьун тек яз векил,
Вичин девирдин дустар авачиз.

Жерягьвални дин тир адан пеше,
Герек атайдаз ийидай куьмек.
Куьреда ада шумуд сад нече,
КIвачел акьалдар хъувуна зирек?

ЧIехи бубади чIугунач зегьмет,
Эвледриз вичин девлет хьун патал.
Къазанмишайди я тек са гьуьрмет,
Эхират кIвале хелвет хьун патал.

ГЬИНИЗ ФЕНА, ЛЕЗГИЯР?
Чилер, цавар - гьамиша яз сад я, сад!
Цава ракъар, варцар ава, гъетерни.
И кIвалахрал Сад Аллагьни шад я, шад!
Чилел ала инсанарни, къветерни.
Гьар жуьредин гьайванарни, ничхирар,
Дагълара чи авай хпер, нехирар.
Чи девлетар гьиниз фена, Лезгияр?!

Чуьллер - векьин, никIер – ризкьи техилар,
Багълар агъзур жуьре дадлу емишрин.
Гьикьван тергнай душманар – чал пехилар?
Шагьидар я дагълар, кьилер гимишрин.
Шарвилидин яракь: къалхан, тур адан,
Кас-Бубади пак весияр, тур адан,
Чи адетар гьиниз фена, Лезгияр?!

Девиррилай девиррал къвез, тикрар жез,
Чун секиндиз тазвач, къеце патари.
Чун вердиш тир, гафарикай крар жез,
Цавар чпиз муьтIуьгърай тир картари!
Гьажи Давун, шейх ярагъви Мегьамед,
Кьейибуруз, вирибуруз хьуй рагьмет!
Чи гьуьжетар гьиниз фена, Лезгияр?!

Дагълар – дагълар яз амазма, кьакьан тир.
Каспи гьуьлел аламазма лепеяр.
Душманриз рей гайиди туш, такIан тир,
Икрам ийиз вердишбур туш тепеяр!
Агъул, Рутул, Табасаран стхаяр,
Чи Алпандин къадим чIаван архаяр,
Чи миллетар гьиниз фена, Лезгияр!

Гьикьван вахтар фида, гьикьван дурум гуз,
Гьикьван эхда, кваз такьаз и кIвалахар?
Югъ-къандивай кIеве твазва чун, рум гуз,
Етимар хьиз, дагъда ишез булахар.
Чи бубайри агъзур сара чIугур кьван,
Чи дамарра ивид селлер ругур кьван,
Чи зиллетар гьиниз фена, Лезгияр!

ДЕГИШ ТЕЖЕН РУЬГЬЕРИЗ
Гьикьван дегиш жезватIани винелай,
Руьгь, къене чи дегиш тахьун герек я.
Руьгьдиз дегиш тахьай инсан кьилелай,
Ам гьамиш, гьар са карда зирек я.

Вуч паталди на и гафар лугьуда? -
Жузадайбур шумудни са кас жеда.
Акьалтзавай муьрхъ рикIелай алуда,
Гьа чIавуз чун афериндиз хас жеда.

Аял вахтар, жегьил вахтар, яшар хьун,
ТIебиатдин лишанар я, инсанар.
Руьгьдин рекьяй гьамиша са ухшар хьун,
Амай крар ийиз жеда хъсанар.

Аялвилин яваш жеда гьерекат,
Жегьилвилин гуьзелвални туьхуьда.
Артух жеда камалдинни берекат, -
И гафар квез лугьузвай кьил рехида!

Винел патан дегиш ятIан шикилар,
Дегиш тежез, хъсан крар таз алахъ!
Герек къведач авун артух фикирар,
Жуван рикIе еке къастар тваз алахъ!

БЕС Я, БЕС Я
Зун паталди экуьн ярар,
Ракъин хъуьруьн бес я, бес я!
Цуькверив шад рахаз тарар,
Гуьзел ярдин чIулав чIарар,
Гарув къугъун бес я, бес я!

Бес я, бес я, заз кIаниди,
Ви ширин тир сес я, сес я!
Пияладин яд хъвайиди,
Сад Аллагьди заз гайиди,
Зун патал вун бес я, бес я!

Аял вахтар, лифер хьана,
Цава къугъун бес я, бес я!
Цав чIулав тир цифер хьана,
Чи кIанивал, йифер хьана,
МичIи авун квез я, квез я?

Квез я, квез я, чан кIаниди?
Гъам чIугур кьван, бес я, бес я.
Заз муьгьуьббат наз гайиди,
Хаму жейран хьиз хвейиди,
Зун патал вун бес я, бес я!

КЪЕНЯЙ РИКI КIЕВИ
Аял чIавалай кьуьзуь жедалди,
Чандикай атIуз багъишна кIусар.
Акъвазнач халкьар рази жедалди,
Шиирар кхьиз, акъудна йисар.

Са акьван регьят акъатнач уьмуьр,
Шумуд са дуьшуьш атана кьилел?
Вун гьикI амукьна, сагъ яз, -лугьумир,
Батмиш тахьана, вацIа ва гьуьлел?

Хвена худади, шиирар кхьиз,
Халкьдин рикIеркай хабар кьун патал.
Шумудни сад зал алахъна кикIиз,
Акъаж ийиз кIанз, япар кьун патал.

Аял чIавалай дявеярни каш,
Кьисмет хьана заз, шадвал авачиз.
Шадни пашман яз давамарна яш,
Гьакимрихъ галаз садвал авачиз.

И кьудкъад йиса такурди амач.
Социализма – шад ва пашманвал.
Къецин девирда лугьурди амач,
Къазанмиш ийиз кIан туш душманвал.

Чилер – гьа чилер, цавар гьа цавар,
Гьар йисахъ вичин кьуд жуьре вахтар.
Садбуру цавуз ийизва ялвар,
Са-садбур патал пайзава бахтар.

Вун гьибурукай ятIа, Сажидин?
Аллагь патал заз гуз тахьуй суал.
Зун шаирвилин гвай инсан я дин,
Къеняй рикI кIеви, винелай усал!

УЬМУЬРДИН КЪАДИР
КIаниди амаз фидайла суруз,
Муьгьуьббатдин дад такуна атир,
Фидай вахтунда ажалдин хуруз,
Ахпа чир жеда уьмуьрдин къадир!

Гьар са декьикьа, гьатта са легьзе,
Акъваздай чIавуз къиметдиз багьаз;
Ширин тир чандик кумай кьван бенде,
Лигим гьулдандин саягъда акъваз!

Уьмуьр-акунвай са экв я вилиз,
Ашукьвал ийиз чилизни цавуз!
Ам багъиш тирди ви инсанвилиз,
РикIелай алуд мийир са чIавуз!

Уьмуьрдикай хьухь хкудиз лезет,
Уьмуьр я ам чахъ авай хазина.
Виликди алад, фейи рехъ гуьзет,
Уьмуьрдиз тамаш мийир терсина.

Сажидиназни уьмуьрдин куьруь,
А кьил таквазвай са вахт жагъанва.
Виридалайни ширин вирт, гъери,
Къимет авачир са бахт жагъанва!

КАС АВА
Вирибуруз хъсанвилер ийидай,
Алакьунар авай чIехи Кас ава.
Инсан ятІа, инсанвилер ийидай,
Дуьз лишанар хьун виридаз хас ава.

Хъсанвилер авур ксар гьуьлени,
Са чIавузни батмиш жедач, - лугьуда.
Инсанвилел тухвай хуьре-кІвалени,
Инсанар квев, са хзан хьиз агуда!

Лугьумир хьи, уьмуьрлух вун шад жеда,
Гьар гьамиша туькІуьдач ви кІвалахар.
Гьар са йисахъ вичин кьуьдни гад жеда,
Гьар са хийи кIвалахда хьухь уртахар.

Хъсан ксар кьейи чІавуз, сувабрин
Иеси жез, халкьдин рикІе амукьда.
Пис инсанар, хура гьатиз азабрин,
Дуьз рекьени, кІвачер галкІиз, алукьда.

Вун Аллагь туш, вунни вири инсанрин
Хзандай я, дуьз тир рекьяй физ алахъ.
Тум-кьил авач чак квай кьадар нукьсанрин,
Гьикьван четин ятІан, намус хуьз алахъ!

Вун фейитІа, за къалурай рехъ кьуна,
Ви кьил цава жеда эвлед-бевледрин.
Кард ахъайна, ацукьайтІа, пехъ кьуна,
Юкьва жеда азиятрин, зиллетрин. -

И жуьредин тарсар гудай дахди заз,
Гьар гаф кватай чІавуз пис-хъсандакай.
Женнетдиз физ кІанзаватІа, ваз яхдиз,
Пис рахамир садрани инсандикай!

АЗАДВИЛИН ЛУВАРИК
Заз жегьил жез, аквазва жув,
Квазни такьаз кьуьзуьвал.
Кьве гъиликай хьана кьве лув,
Лекь хьунал гуз разивал.

Амма виниз хьунвай яшар,
Къал гьатзава рикIе зи.
Чархара зи твазва лашар,
Геж хьун патал рекье зи.

Яраб зи рагъ акIизва жал?
РикIе амаз мурадар.
Чан аламаз рекьизва жал?
Хьун патал заз дуьнья дар.

Зи лезги халкь, КIеле, Куьре,
Самур вацIал кьатIнавай:
ЧукIул экъуьр хъийиз хире,
Бас-къасат ийиз гьатнавай.

Чи вил квелла, гуьзетиз вахт?
Уьмуьр физва, яд вацIун.
Сад Аллагьди чаз гайи бахт,
Юкьва гьатна кузва цIун!

Мус аквада сад хьана чун?
Шадвал ийиз суварик.
Мус аквада, кIватI хьана чун,
Азадвилин луварик?

Ам Сажидин туш хьи, эгер
Хиве кьуртIа, ажузвал.
Гъалиб тирвал, кутаз лингер,
Гьазур туштIа, къачуз вал!

КЬУЬЧХУЬРА
Кьурагь дагълар ава цавун кьакьанда,
Мекьи чIавуз, шал галчукиз циферин.
Кьуьчхуьррин хуьр аватIани лакьанда,
Юкьва ава, йифен гъетер – лиферин.

Хкаж жезва, гуьтIуь, къекъвей рекьерай,
Хур, къвердавай ачух жезва нефесдиз.
Заз чунни кьваз кIан дагъдин лекьерай,
Артух хунвай, ашкъидизни гьевесдиз.

Куьз лезгияр, чуллер икьван бул аваз,
И дагълара куьз кьунватIа, ерияр?
Техилрин гад, яр-емишдин зул аваз,
КIан хьанатIа, якни ниси, гъерияр?

Я тахьайтIа, душманрикай хуьн патал,
Дагъларикай кьаз кIан тиртIа, къелеяр?
Азадбур яз, са тике фун тIуьн патал,
Зирекбур тир, чин тийидай гьиллеяр.

Хкаж жезвай машин, къал кваз матордив,
Гьар са тикди къалуриз вич кьакьан яз.
Сад масадав рахазватIан хатурдив,
Физва вилик, кефи хунух такIан яз.

Къекъвез-къекъвез дагъларилай дагъларал,
Хкаж жезва чи машин, ван кьилеллаз.
Хуьрер са-сад экIяй хьана чархарал,
Кьакьан цифер кьунвай мягькем гъилерал.

Хуьрехуьруьн къекъуьндилай агъадал,
Чун Кьуьчхуьруьз мукьва жезва къвердавай.
Рагъни алаз дагъдин кIекрен жагъадал,
Гагь циферик физ, хкечIиз, сейрдавай.

Агакьна чун Кьуьчхуьр хуьруьз Саидан,
ХарапIайрин, кьабулна чун кIвалери.
РикI тIар жеда иниз мугьман хьайидан,
Хуьр гадарна акур чIавуз эллери.
I
Шумуд пачагь, шумуд са шагь яргъарай,
Атайди тир, есирда кьаз дагъвияр?
Гьа девирар аквазва заз ахварай,
МуьтIуьгъ тежез, экъичай кьван ивияр.

Килигайла, чубанар я, чубанар,
Ислягь чIавуз, хуьзвай чпин суьруьяр.
Дуьшуьш хьайи вахтунда агъдабанар,
КичIе тушир лезгияр я, лезгияр!

Хуьруьн кьилихъ хьайи кьадар дявеяр,
Ивияр физ, селлер хьана ивидин.
Душманрив гвай, яракьар гваз девеяр,
Девлетни мал тараш ийиз дагъвидин.

Гьар кIваликай къеле хьана гьулдандин,
Гьар чархукай сенгер хьана, кьакьан тир.
Къадир авай инсанар яз ватандин,
Чапхунчияр, гьар са касдин душман тир.

Эркекрилай тIимил тушиз гьунарриз,
Дишегьлийри женг чIугвазвай, сад хьана.
Вагьшияр кьаз, са-сад вегьез дагьарриз,
Чеб гъалиб жез акур чIавуз, шад хьана.

Гьелбет, душман артух тиртIан кьадардиз,
ДавамнайтIан, къачуз са-сад къелеяр.
Агъзурралди, муьтIуьгъ тахьай азардиз,
Туна чпин жендекарни, келлеяр.

Амма муьтIуьгъ хьанач, чIурнач ерияр,
КIвалерни сагъ, хвена хуьрни авайвал.
Кеспиярни давамна, хуьз суьруьяр,
Яратмишиз, гьарда вичиз къулайвал.

Николаян гъилик хьана, урусрин,
Хуьрер хвена, къелеяр чIур тежедай.
Къайда хвена, гьарамринни турусрин,
Динни хвена, келлеяр чIур тежедай.

Совет власть гъалиб хьайи вахтуна,
ЦIийи уьмуьр алахъна куьн вири хьиз.
Вилер аваз гележегдин бахтуна,
Са тике фу тIуьна, виртни гъери хьиз!

Бязибуру, амма эхир кьилерай,
Женнет багъиш ийидай хьиз, арандиз;
Авудна куьн - эллер хайи хуьрерай,
Куьч авур хьиз Туьркиядиз, Ирандиз.

ХарапIайриз ухшар хьана кIвалер куьн,
Кьейибурун сурар туна етим яз.
И кар себеб агъуз хьана кьилер куьн,
Гьар са эркек вичин кIвали гьаким яз.

Гила къвезва, хуьруьн йикъар къейд ийиз,
Яваш-яваш суварарни кьери жез.
ПIинияр нез, хатрутрикай мед ийиз,
Арандаваз, хъвадай цикай гъери жез!

ШИИРАТ
Шииратдал ашукь я зун, аял хьиз,
Метлеб дерин, дережадиз кьакьан тир.
Ам зи рикІе гьатай чIавуз, хиял хьиз,
Шииратдал ашукь я зун, Кьуркьан тир.

Шииратди, кьунва вичин къужахда,
Жегьил хъийиз алахънава яшариз.
Ашкъи, гьевес кутаз гьар са кІвалахда,
Шиирарни кхьиз тазва рушариз!

Гуж хьанай заз гьалтначиртІа шиират,
Зун нихъ гподалаз шад рахадай, хъуьредай?
Я захъ эвел жедачир, я эхират,
Жагъидачир къекъвейтIани Куьредай!

Йикъан кьарар, йифен ахвар квез хьурай,
Зун секинз тур шииратдин яхада!
Халкьдиз чІалар лугьуз ширин мез турай,
Амайбурув, зун мажалдив рахада.

Шииратдал ашукь шумуд йис хьана?
Сада садан чна кефи хайид туш.
Сад рахайла, сада яб гуз, кис хьана,
Чи арада гъейри ният хьайид туш.

Захъ аватІа, ава тек са шиират,
Зун гьамиша ава адан къужахда.
Зи чІалар квез, зи эвел, зи эхират,
Шииратни жувахъ галаз хутахда!

Шииратди гваз къекъвена хуьрера,
Лезгистандин къалурна заз дереяр.
Кьил акъудиз чирна дерин сирерай,
ГьикI хвенайтIа, бубайри чи къелеяр.

Эй, Сажидин, Эминахъни шиират,
Сулейманахъ хьанай, илгьам дуст хьана.
Ам са затI я, чин тийидай эхират,
Вахт атайла, ахвариз вач, суст хьана!

УЬМУЬРДИН ГУРАР
Хкаж жезва зун гурарай виниз,
Уьмуьр лугьудай, кIарар гьисабиз.
ТухузватIа, зун кьисметди гьиниз?
Авур ва тавур крар гьисабиз!

Къвердавай четин жезва, хкаж жез,
Гьар кIарцин къимет багьа жез пара.
Камар жез куьруь, кIарар акъаж жез,
Четин рекьи зи атIузва чара.

Чидач шумуд кIар куматIа вилик,
Шумуд югъ, шумуд варз, йис куматIа?
КьейитIани зун акъваздач чилик,
Эгер зак шаир яз гьисс куматIа!

Шаирвилинди я зал алай чан,
Сад тир Аллагьди авунвай багъиш.
Халкьдиз багъишда жувал алай чан,
Намусди тавун паталди къаргъиш.

Ажал - гуьлле я, такваз галукьдай,
Адакай къурху хьун къведач герек.
Душман ятIани ядач кьулухъай,
Кьисас вахчузвай кас ятIа зирек!

Сажидин - сад я, инсанар - пара,
Инсаният зи - багъри хзан я!
Емиш яз гъана, абурун тара,
Гьа кардалди заз уьмуьр масан я!

ВУЧДА ЗА?
Буйдиз шумал, катран вилер чIулав, руш,
Къуй цIа курай муьгьуьббатдин ялав, руш,
Эгер гвачтIа, уьмуьрлух зи къвалав, руш.
Ахьтин бахтсуз уьмуьрдикай вучда за?

За вилериз вуч ийин вун аквазвай?
МикьнатIисри хьиз зун валди чIугвазвай.
Вацран далу пад тиртIа вун таквазвай,
Ахьтин бахтсуз уьмуьрдикай вучда за?

Хъуькъвен кьилер, цуьквер хьтин марвардин,
Гьар са лишан, махарик квай тавардин,
Эгер ваз ван къвезвачтIа зи ялвардин,
Ахьтин бахтсуз уьмуьрдикай вучда за?

Рушар пара, ашукь тир яр сад жеда.
КIанид кьисмет тахьайдан рикI пад жеда.
Йисарикай, дад галачир, яд жеда,
Ахьтин бахтсуз уьмуьрдикай вучда за?

Сажидин, на такьаз ви вахт уьмуьрдай,
Кьазвани лагь, цуру хьайи чехирдай?
Ваз ихтияр ава лугьуз эхирдай:
«Ахьтин бахтсуз уьмуьрдикай вучда за?»

МУС АХВАРАЙ АВАТДА?
Каинатда гзаф ава алемар,
Чили хьтин, хийир гудай къелемар.
Виридавай гуз жезватIан бегьерар;
Ракъинихъ нур, ишигъ аваз сегьерар,
Мус ахварай аватда вун, Ватан зи?

Чилин винел ала гзаф уьлквеяр,
Садбур михьиз, муькуьбурал лекеяр.
Садбур ава кеф-кефина, женнетда,
Садбур каша, ягъиз, рекьиз, зиллетда,
Мус ахварай аватда вун, Ватан зи?

Пис туш ви гьал, шадвал ийир затI авач,
Са-сад тикрар авуникай дад авач.
Са гзафбур фад аватна ахварай,
Чун алахъна, кьил акъудиз махарай,
Мус ахварай аватда вун, Ватан зи?

Са лезги халкь пайна пайи-паяриз,
Икрам ийиз, ацукьнава цIаяриз.
Чун сад-садахъ, са халкь хьтин агудиз,
Я Москвдиз, я фин патал Бакудиз?
Мус ахварай аватда вун, Ватан зи?

Чун сад садал элкъвез, гафар чIалара,
Шиш ягъиз кIанз, къуьрехъ къекъвез валара,
Чи яд, чи чил, къакъуд ийиз девлетар;
Хъуьруьн тавун патал чара миллетар,
Мус ахварай аватда вун, Вазан зи?

КукIун-чухун – кIвалахар туш хийирдин,
Я дяведиз эвер гун туш шаирдин.
И дуьньяда авачна гьахъ, адалат?
Кьезил авун патал чав гвай хажалат,
Мус ахварай аватда вун, Ватан зи?

Захъ, я къуллугъ, я пул авач, къекъведай,
Чан ава, халкь патал гьайиф текъведай.
За чан гана, авайтIа кар туькIуьрдай,
Данькоди хьиз, рикI лампа яз куькIуьрдай,
Мус ахварай аватда вун, Ваитан зи?

Гьинва чи халкь, чарабурал вил алаз,
Акъвазнавай, кьве къуьнел са кьил алаз.
ЭчIел эчIез, бес я ягъай керкияр!
Сад хьун патал, уях хьана лезгияр,
Мус ахварай аватда вун, Ватан зи?

ВИРИ ДИДЕЙРИЗ
Диде я чун туьретмишна, инсан яз,
Руьгь кутуна чак, ничхиррин лувар хьиз.
РикІин кІаник хьвена азиз, масан яз,
Чун хайи югъ кьиле тухвай сувар хьиз.

Гьикьван тариф авуртІани дидейриз,
Кумукьзава чун дидейрин буржуник.
Икрам ийир саягъ пак тир пІирериз,
Хкат тийир кумазма чун харжуник.

Дидедин тІвар багьа къашар гьарфарин,
Сад садалай масан хуш тир бахтар я.
Хайи вахтар: гад, зул, кьуьд ва гатфарин,
Дидейри чаз багъиш авур вахтар я.

Чахъ гьар садахъ са диде я авайди,
Сад Аллагь я, гьар садал чан гъайи кас.
Гьар са рекьяй кьурла вине авайди,
Диде я чун хана, нек гуз, хвейи кас!

ДИДЕЯРНИ БУБАЯР ХУЬХ
Диде течир, буба течир аял жеч!
Ни акъудна, лагь кван куьн и дуьньядиз?
Абурулай багьа маса хиял жеч!
Са шумуд суз хвена, гъана арадиз!

Квез нек гана, чирна чIални дидедин,
КIелиз туна, авуна квез мехъерни.
Квел халкь рази хьана хайи бинедин,
Ашукь хьана дагъдин кьакьан лекьерни!

Бес квез хзан хьайи чIавуз кьуьзуьбур,
Вучиз кьилди кеф чIугвазва шегьерда?
Кьилди кефер чIугваз хьунал разибур,
Гьикьван чIавал жеда куьн и тегьерда?

Яргъал алач, квекай хьана кьуьзуьбур,
Куьн кьилелни къведа йикъар, йифер гьа.
РикIел хквез, яб тагана, кьейибур,
Вилерайни хуькведа куьн кефер гьа.

Агь авун, заз кутугнавач, астахфир.
Бес куьн намус, куьн дагъвивал вутI хьана?!
Я мусурман хьанач квекай, я кафир,
Халкьдин патай нянедин кьве кIунтI хьана.

Сажидиназ дуьнья пара акуна,
Хъсанбурни, ава пис тир ксарни.
Кьуьзуьбуру, йиф-югъ зегьмет чIугуна,
Гьисабдава эхиримжи йисарни!

ДУРНАЯР
Женнет дидед кIвачерик ква, инсанар!
Дидеяр хуьх, дуьнья багъиш авур чаз.
Дидеяр я гьасилайбур хзанар,
Цаварай лув гудай чIавуз абур чаз,
Чи дидеяр тирди чир хьухь, дурнаяр!

Бес абуру ханачни чи рухваяр?
Ватан патал чанар гайи жегьил тир.
Азиз вахар, я азиз тир стхаяр,
Чаз уьмуьрар гайибур, шад гуьгьуьл тир,
Чи дидеяр тирди чир хьухь, дурнаяр!

И гуьмбетни, эцигнавай гьуьрметдин,
Ватанперес тарс я гузвай аялриз.
Чи азадвал, чи гьар са югъ зегьметдин,
Чи игитар атай чIавуз хиялриз,
Чи дидеяр тирди чир хьухь, дурнаяр!

Къифле-къифле цавай физвай, лув гана,
А ничхирар чи игитрин руьгьер я.
Чи ватандал атай душман цIув гана,
Гъалибвилин рекье къачур бегьер я,
Чи дидеяр тирди чир хьухь, дурнаяр

Гьар девирдиз ава вичин завалар,
Са чIавузни дуьнья секин хьайид туш.
Чи дидейри хайибур я кьегьалар,
Гьич садани чпел леке гъайид туш.
Чи дидеяр тирди чир хьухь, дурнаяр!

Дагъдин лекьер лагьанвайд туш гьавая,
ВикIегьбур я зегьметдани женгера.
Чун дидейрин жигерравай гьава я,
Игит ксар хуьдай чIавуз рикIера,
Чи дидеяр тирди чир хьухь, дурнаяр!

ЗУН И ЧИЛЕЛ АМУКЬУЙ
Камун кьилиз авай азаб, азият,
Зун и чилел, кьин тавуна, амукьуй!
КIани ярдал ашукь хьунин хасият,
Яваш тежез, зав и чилел гумукьуй!
Женнетар квез, минетар квез, вири квез,
ФиринекIед булах, виртни гъери квез,
Гунагьар квай зун и чилел амукьуй!

Гагь рагъ акваз, гъетер акваз йиферин,
МичIивилел, экуьвилел рази я.
Заз ашукьван кIанда, лув гузлиферин,
КIанивал зи рекьин тийир рузи я.
Женнетар квез, заз гунагьлу чил бес я.
И дуьньядиз тамашдай кьве вил бес я.
Гунагьар квай зун и чилел амукьуй!

Са вад йикъан, жедалди зун, мугьман яз,
АмукьайтIа, хъсан тушни яр галаз?
Дуьньядилай фидалди кур-пашман яз,
Къуй, зун чилел элкъвез хьурай, гар галаз.
Женнетар квез, хайи ватан ширин я,
Чи арада авай гьуьрмет дерин я.
Гунагьар квай зун и чилел амукьуй!

Сажидиназ кIандач кьена женнетни,
Заз халкьарин кIанда шадвал рикIерин.
Им Аллагьдиз я зи патай минетни,
Заз чил бес я, ракъаринни мекьерин.
Женнетар квез, гьуьруярни квез хьурай,
Заз зи ярдин билбилдин ван къвез хьурай.
Гунагьар квай зун и чилел амукьуй!

ШАРВИЛИДИН - ШАР ВИЛАЯТ
Шарвилидин - Шар вилаят,
Алпанистан – ТIвар вилаят,
Пак Дустариз даим ачух,
Кьве пад ахъа – Вар вилаят.
ЧIуру ният авай къанжух,
Душман патал – Дар вилаят.

Лезгистандин «Лезгинка» кьуьл,
Къалибвилин макьам я ам.
Душманрикай михь ийиз чил,
Девран гьалдай макъам я ам.
Лепе алай чи Каспи гьуьл,
Душман патал лакьан я ам.

Шарвилидин – Шар вилаят,
Адан тарих гьикьван ятIа?
А Тарихдин гьар са Аят,
Чи Лезгийрин Къуран ятIа?
Чи дагъларин Лекь тир Сайяд,
Пехъериз куьз такIан ятIа?

Лезгистандин берекатар,
Пак Женнетдин няметар я.
Чи рикIерик гьерекатар,
Хьун мидаим адетар я.
Чун шадвилин Мярекатар,
Тухуз гьазур Миллетар я.

Шарвилидин – Шар вилаят,
Азадвилин Ватан хьурай!
Чар булахрин Земзем тир яд,
Хъваз,чун лигим гьулдан хьурай!
Чал пехил тир гьар са баят,
Азарлу жез, ялтан хьурай!

ЕТИМ ИЙИЗ ДИДЕДИН ЧIАЛ
Лезги чIалал рахан тийиз,
Я чир тийиз чIал аялриз;
Лезгияр яз мад хан тийиз,
Крар къвезвай куьн хиялриз,
Лагь, ви буба урус яни?
ГьакI недай фу турус яни?

Дидедин чIал чириз тагуз,
Чун есирар, лукIар хьуриз?
Фахъ, дидедин чIал маса гуз,
Чун чан алай якIар хьуриз?
Лагь, ви диде урус яни?
Им ягьанат – кIурус яни?

ЧIал квахьайла, квахьда вири,
Тарих, къадим адетар чи.
Рахаз течиз, мез яз куьруь,
Низ ухшар жен миллетар чи?
ЧIехи буба урус яни?
ЧIал, чIугвазвай папIрус яни?

ЧIалан къадир течир гьайван,
Вун, кьуд кIвачел куьз къекъвезвач?
Квадарна, лезгивал жуван,
Чуьлда вакIар хуьз, къекъвезвач?
ЧIехи диде урус яни?
Дидедин чIал – суруз яни?

Квев гекъигин ихьтин ксар?
КIантIа, кIела, кIелмир лугьур.
Дидед чIалан тагуз тарсар,
Лезги мехъер-мелмир лугьур.
Лагь, ви миллет урус яни?
Вилер вирдан цIаруз яни?

Чаз такIан туш гьич са миллет,
Чав чи чIалал кIелиз турай.
Вахчумир чи чIалан билет,
Чи кьисмет чав гьялиз турай.
Гьар са велед урус яни?
Дидедин тIвар марус яни?

Етим ийиз дидедин чIал,
Диде-буба амачни чахъ?
КицIни, кацни хъуьрезва чал,
Хуьр, кIвал-уба амачни чахъ?
Дуьнья михьиз урус яни?
Кумачирди намус яни?

Сажидина лугьучир икI,
Гьахъ закон ам яз хьанайтIа.
Кудачир чи миллетрин рикI?
Вири сад хьиз кьаз хьанайтIа!
Чун гьар сад са урус яни?
За кхьей чIал чIуруз яни?

САЖИДИН
Патанбуруз, кьаз къулай тир, чумахъ лаш,
Гьар чкадал ийиз жедай тарифар;
Жуванбуруз, цацар алай, патахъ лаш,
Чан аламаз акваз, чIугваз, гьайифар;
Кьудкъад йисуз чIугунатIан зегьметар,
Къазанмишиз тахьай, кесиб, гьуьрметар.

Садакайни бейкеф жемир, адет я,
Дуьнья я им, гьарда вичихъ ялзавай.
Сад Аллагьдиз, им зи патай, минет я,
Гьар са кIвалах дуьзвилелди гьялзавай;
Къадирлубур ятIан лезги миллетар,
Къазанмишиз тахьай, кесиб, гьуьрметар.

РикIив кьамир, гьар жуьре я инсанар,
Чинал тариф, рахаз вердиш кьулухъай.
Квачирдакни кутаз жеда нукьсанар,
Багьнаяр кьаз, гафунихъай-чIалунхъай.
Гьахъвал патал чIугвазватIан гьуьжетар,
Къазанмишиз тахьай, кесиб, гьуьрметар.

Сажидинан рикI михьи я, цуьк хьтин,
Акъваз тийиз, теснифзавай шиирар.
Кеф чIугу ваз, шишлухар нез, куьк хьтин,
Жедай чIавал, ви дуьньядин эхирар!
Вад йикъанбур я, чан алаз, гьуьметар,
Къазанмишиз алахъ, кесиб, рагьметар.
 

ГЬУЬРМЕТ АЯ
РикI дар касдиз, дуьньяни кваз дар жеда,
Ахьтин инсан хьана, кьена, тIвар жеда!
Бегьер гъайи къелемдикай тар жеда,
Гьуьрметдилай багьа тир са затI авач.

Авай касди авачирдаз гайила,
Кесибдиз гъил хкажиз кIан хьайила,
Регьимлу рикI авай сагъ чан хьайила,
Гьуьрметдилай багьа тир са затI авач!

РикI дар касдиз гьяркьуь сурни дар жеда,
Ахьтин касдин хзандин рикI тIар жеда.
Хатурлудан чуьнгуьрдикайц тар жеда,
Гьуьрметдилай багьа тир са затI авач!

Гьар са касдиз чида писди, хъсанди,
Гьер чир жедай саягъ цIинин, шазанди.
Ширинвал гун кIан ятIа ваз гузанди,
Гьуьрметдилай багьа тир са затI авач!

Сажидиназ яргъал йисар акуна,
Текьейбурни цIай акьунвай танкуна.
Бедбахтвилер кIан ятIа квез такуна,
Гьуьрметдилай багьа тир са затI авач!

ПИС КСАРИЗ
Пис ксариз ажеб дуьнья хьанва им,
Дуьз инсанар дуьземайра кьазва хьи.
Акьуллуйриз муркIадилай къанва им,
Фитнечийри кьуд мам кьуна хъвазва им.

СакIан вердиш жезвач чIуру крарив,
Зун советрин девирдин са инсан я.
Девлетлуйри ягъдалди жув кIурарив,
Абурувай яргъа хьунухь хъсан я.

Пис ксариз чеб хъсан яз аквазва,
Амма халкьди чизва вуж я, вуж туштIа.
Са бязибур гьарамдин нез, дакIвазва,
Ахьтин уьмуьр хьунухь, лагь кван, гуж туштIа!

ВИНЕ КЬАН ЧИ ИНСАНВАЛ
Кьудкъад йисуз халкьдиз къуллугъ авуна,
Са тIвар тагун, гуж тушни им гужарин?
Гзаф крар кIан хъийизмаз хъувуна,
Зун парцик ква пара кьадар буржарин.

Вун, ви Аллагь, гъиле кьуна гьахъ, дуван,
Йифди, югъди чIугур кьадар зегьметдай;
Заз куьмек це, хуш инсандиз хьиз жуван,
Чи Рамазан шейх бубадин гьуьрметдай.

СтIал шаир Сажидинан рикIелай,
Гьич алатич куьне авур хъсанвал.
Зегьмет чIугун патал цIийи кьилелай,
Вине кьуна, къекъвен хъийин инсанвал!

ЛЕЗГИ ЧIАЛ ЗАЗ ВИРИ Я
Вун ханватlа, эгер лезги дидеди,
Ада ваз чlал нек яз ганва хуралай.
Эгер фагьум ийизватlа келледи,
Ич аватун дуьз туш яргъаз таралай.

Чира жуваз амай вири чlаларни,
Хайи тир чlал алуд мийир рикlелай.
Гьалтайтlани рекье цацар-валарни,
Алудмир жув уьмуьрдин дуьз рекьелай.

Диде, буба, вахни стха, аялар,
Гьи кьадардин чlалан ширин гафар я?
Лезги чlалал рикІяй фейи хиялар,
Абур цуьквер гваз хквезвай гатфар я.

Гьар са чlалан метлеблувал, деринвал,
Ам дидедин некІедик кваз хъванва на.
Дидед чlалан гьар гафунин ширинвал,
ЧирнаиачтІа, дидедин рикl ханва на!

Айиб тушни чlал чир тавун дидедин?
Эгер лезги яз ханватlа дидеди.
Вун кас туш кьван маса миллет–бикедин,
Са чlавуз ван ийида ви келледи!

Лугьуда хьи, зун шегьерда хьайид я,
Заз дидедин чlалал рахаз чир хьанач.
Вун дидеди лезги кас яз хайид я,
Ваз чlал чирдай хайи ватан-хуьр хьанач.

Урус чlални чира жуваз хуралай,
Чира жуваз амай вири чlаларни.
Багьа са затl авач дидед чlалалай,
Гайитlан на дуьньяд девлет-маларни.

Амма хуьре, кьакьан дагъда, аранда;
Халис Женнет авай чlал ваз чидани?
Ава лугьуз къенси, машмаш Иранда,
Ватан туна, яд чкайриз фидани?

Къариблухда Ватан рикlел хуькведа.
Адан къадир чир жеда гуж гайила.
Яшамиш хьун жуван лезги уьлкведа,
Чир жеда ваз са кlус чlехи хьайила.

Жуван миллет, жуван чlалал рахунар,
Чуьнгуьр кьуна, мани лугьун квяй ятlа?
Лезгинкадал кьуьлер ийиз, къугъунар,
Рикlе даим хкахь тийир цlай ятlа?!

Лезги чlалал ашукь хьанвай кас я зун,
Ам зи диде, буба, вахни стха я!
Сад Аллагьди бахтар ганвай кас я зун,
Лезги чlал заз – къадим тарих, арха я!

ЛЕЗГИ КИМ
Дегь девирар рикIел хкун паталди,
Чи лезгияр кIватIал жедай кимерал.
Гьар хъуьтIелай башламишна гаталди,
Фу тIуьн патал, зегьмет чIугваз гъилерал,
Тарсар гудай са макан я Лезги Ким!

Хуьре, кIвале кутуг тавур кIвалахар,
Тахьун патал кIватIал жедай кимерал.
Къагьриманрал авун патал дамахар,
Тапшурмишдай гьар са хуьруьн эллерал,
Тарсар гудай са макан я Лезги Ким!

Гьар са мягьле камаллуяр - яшлубур,
Дерди гьялиз, кIватIал жедай кимерал.
Дуьньядикай хабар авай башлубур,
Гьазур ийиз, гъун патал дуьз рекьерал,
Тарсар гудай са макан я Лезги Ким!

Чи жегьилриз яшамиш жез чир ийиз,
Тербия гуз, кардик жедай кимерал.
КIваликай - кIвал, кIвалерикай хуьр ийиз,
Жавабдарвал гьазур тир кьаз къуьнерал,
Тарсар гудай са макан я Лезги Ким!

Къе лезгияр интернетда кIватI хьана,
Дегь девир хьиз, кIватIал хьанва кимерал.
Куьн акурла, Сажидиназ шад хьана,
Лезги халкь фин патал ири камарал,
Тарсар гудай са макан я Лезги Ким!

ЗИ ТIВАР АМУКЬДА
И дуьньядал атайла, вахт тир гатфарин,
Чил бегьердал гъун патал, къвазвай марфарин.
Сийид эвледдин тухум, кьетIен кар патал,
КIватIал хьанва эцигдай къе зал тIвар патал.
ЧIехи хцел - чIехи тир, ала бубад тIвар,
Кьвед лугьудай хцелни жен са бубат тIвар.
Алцум ийиз, эчIегъиз, тIварар гьар жуьре,
Инал такьур хъсан тир тIвар хьанач хуьре.
Авачир тIвар жагъуриз, амма галай дин,
Эцигун меслят хьана - зал тIвар Сажидин.

Сада садаз мубарак ийиз, шадвилер
Ийиз хьана фикиррин дуьз яз садвилер.
Зазни хабар авачиз тIвар хьана сиве,
Гележегда еке бурж тун патал хиве.
Акьалт хьана кIвачелни, усал мишребдиз,
Рекье туна, кIел ийиз, хуьруьн мектебдиз.
КIел авунин крарни, беден яз зайиф,
КIвале ийиз жедачир, са акьван тариф.
Дяведин пис йисар тир, хуш тушир акьван,
Гьар вуч ятIан куьтягьна, кIелунар юкьван.

Заз кIанзавай хкажиз, алай тIвар жуван,
Амма гьич са касдизни къвезвачир зи ван.
Кхьиз хьана чIаларни, ийиз кIвалахар,
Амма ийиз жезвачир сакIан дамахар.
Хъел атана чIалариз, бушвиликай зи,
Гатаз хьана ахварай, жен тийиз рази.
Ксуз ганач, туькIуьриз таз йифиз чIалар,
Кутаз хьана, гъиз месик къвакъвадин валар.
Яваш-яваш виликди кар фидай чIавуз,
Шиири хкажна зи тIвар са кIус цавуз.

ИйизватIа, чидач заз, тIварцIи зал дамах,
ТIвар гьулдан я, зун са къван, цIай гъидай чахмах.
Жув цIа туна, куз югъ-йиф, чукIуриз тIегьер,
Алахъзава халкьарин шад ийиз руьгьер.
Зунни зи тIвар юлдашар, галатун течир,
Халкькьдиз къуллугъ авуна, гъалатIун течир.
И дуьньядиз атанвай, я чун мугьманар,
Даиман жез авачир ерли дарманар.
Зун амукь тавуртIани зи тIвар амукьда,
Шииратда кхьей за чIалар амукьда!

ЯШАР ХЬУНВАЙ
Аял вахтар, тIебиатдив сад хьана,
Хиялралди къушари хьиз лув гудай;
РикIел хуьквез, гагь сефил, гагь шад хьана,
Хура дертер гзаф ама цIув гудай.

Чими партал, тух фу тежез руфуна,
Аял вахтар чуьнуьхна чи дяведи.
Гъуьр михьдайла, дидедив гвай сафуна.
ГьикI жедай заз, ам тIуьрди хьиз деведи.

Са зун тушир дяведин цIу кайиди,
Эркек, диши, кьуьзуьбурни аялар.
Гъалибвал тир Аллагьдивай кIаниди,
Гьа ибур тир виридай гвай хиялар.

Гъалибвили акьалдарна кIвачел чун.
КIелиз туна, гьар жуьредин ктабар.
Ашукьарна чи Ватанди вичел чун,
Халкьдиз къуллугъ авуна чал ихтибар.

Къе атана акъатна са яшариз,
Вил вегьейла, атIай кьадар рекьериз?
Гьар акатна жагъин тийир къушариз,
Чаз бахт гана, ухшар дагъдин лекьериз.

Жува жувни дуьз тухвана, тарсарни
Гуз алахъна, къуллугъ ийиз эллериз.
Инсанвилел давам ийиз йисарни,
Яваш-яваш къвезва эхир кьилериз.

Яшамиш хьун – кьуьл туш авур демина.
Уьмуьрдикай хъсан крар рикIел хуьх!
Экв гуз алахъ, цIай кумай кьван шемина,
Жув намусдин вилик дуьз тир рекьел хьуьх!

ЗУН - СА ВАЦI Я
Зун - са вацI я, дагъ хурудив атIудай,
Куьлуь, ири булахрикай кIватI хьайи.
Зун инсан я, гьар са кIвалах кьатIудай,
Камаллу тир хиялривди кьатI хьайи.

Заз яшлу тар аквазва хам яцIу тир,
Бегьерлувал тIимил хьункай кичIезвай.
Заз таз къелем аквазва пеш къацу тир,
Дуьнья вичиз кIани патахъ къечезвай.

Гьелбет, уьмуьр кьве таразни герек я,
Акьалтзавай невил патал бегьер гъиз.
Уьмуьр, гунал тух тежедай хуьрек я,
Катзавай зарб, чамарчидин кегьер хьиз.

КIантIа къачун цавай физвай дурнаяр,
Ватандивай яргъа хьунал сефил тир.
Вуч паталди я абурун гьараяр?
Бязибуруз уьмуьрдикай гъафил тир.

РикIел тазва гьар сада зи нукьтIаяр,
Вилиз акур, гьар камуна, къекъвейла.
РикIи хура гатазва зи кIутаяр,
Аллагь шукур, гьелелигда текьейла.

ВАТАН ХЬТИН ЗАТI АВАЙД ТУШ
Къекъвена зун кьуд уьлкведа,
Лап пис мекьи къаяр авай,
Къаракъумда туьт жуьреда,
ТIанурда хьиз цIаяр авай,
Тарифрикай дад авайд туш,
Ватан хьтин затI авайд туш!

Кьуд патахъди иер тамаш,
Вун дагъларин кьакьанвилиз.
Рагъ экъечIдай тегьер тамаш,
Чи гьавадин дарманвилиз.
Чи хьиз кьезил яд авайд туш,
Ватан хьтин затI авайд туш.

Гьар са пата вичин жуьре,
Хийирарни ава жеди.
Амма а жув хайи хуьре,
Ви гуьгьуьлар цава жеди.
Чахъ хьиз гатфар, гад авайд туш,
Ватан хьтин затI авайд туш!

Хуьр гадарна, кIвал гадарна,
Вун женнетдихъ къекъвез фена.
Хайи дидед чIал кадарна,
Гагь хъуьрез, гагь вун шез фена.
Къурабайриз ад авайд туш,
Ватан хьтин затI авайд туш!

АкI лугьумир, Сажидин, на,
Чара атIай чIавуз вучда?
Къурбатризни фин тавуна,
Уьмуьр дарда тваз гьикI пучда?
Хкведа, геж, фад авайд туш.
Ватан хьтин затI авайд туш!

КЬВЕ ЖУЬРЕДИН ИНСАНАР
Кьве жуьредин ава лугьуз инсанар,
Амма абур вужар ятIа чир жедач.
Са кIус кьванни кватIа адак нукьсанар,
Гьич шак алач, а касдикай пIир жедач.

ГьикI чир жеда писни хъсан вуж ятIа?
И суалдиз жаваб гуз зун алахъда.
Зи чIалахъни югъун, белки, гуж ятIа,
Гьалт тавуна амукьич квел кIвалахда.

Къе вахъ галаз, рахаз, хъуьрез акурди,
Пака вакай душман кьада алчахда.
Са вад йикъан вилик вакай дакIурди,
Аквада ваз, атана, кьаз къужахда.

Эвел кьиляй дуст хьайидахъ хъел хьана,
Акъваз, рахан тийиз, са кIус суст хьана.
Халисан дуст, вун акурла кьел хьана,
ЦIараз, кIуьрез, акваза ваз, дуст хьана.

А алчахди, салам такьаз, кваз такьаз,
Алад рехъди, кIусни саймиш тавуна.
Ам амукьда, пIузарривди пIуз жакьваз,
Вич гьикI тунва лугьуз бамиш тавуна.

Им, гьелбетда, зи къундарма, гафар я,
Халисан дуст кьисмет хьунухь, бахт я са.
Пис дуст – мелен кьулал мечед афар я,
Алчах гьалтун – ви бахт физвай вахт я са.

Сажидиназ кIанда дустар жув хьтин,
Чандал цIай куз, дуст паталди чан гудай.
Лекьрез вичин гужлу тир кьве лув хьтин,
Дустарив гъил, вафасуздаз къван гудай!

ДИДЕ ЧИЛ
Кьве жуьреда багьа я чаз диде чил,
Бегьерар хьиз багъдин гьар са таралай,
Ада ризкьи гузва вичин хуралай.
За жувалай кьазва, гьелбет, вине чил.

Мад са кардал багьа хьанва диде чил,
Ватан патал чанар гана фейибур,
Ада вичин хурук кьунва кьейибур,
Чан алай кьван виридан я бине чил!

Чил - чи кьеб я, лайлай ягъай дидейри,
Тарсуниз хьиз, эверзавай зенгинин,
Уьмуьр патал сегьне я ам женгинин.
Къагьриманар жез хайибур дидейри!

Чил – чун патал, лув гуз физвай цаварай
Чи алемдин гзафбурун буба тир,
Ракъиникай арха кьуна зурба тир,
Авудзавай замин я чун ахварай!

Чаз кьве диде ава чилни хайиди,
Гьар сада чун хвена, хуьзва датIана.
Чун и чилел мугьманар яз атана.
Ажеб хьана чахъ Диде Чил хьайиди!

ЧЕШНЕ КЪАЧУ
Ракъинилай чешне къачу, гьар юкъуз,
ЭкъечIзавай хъуьрез-хъуьрез алемдиз.
Вили-вилик гьар са хъсан кар тухуз,
ЦIийи-цIийи къилав хугуз къелемдиз.

Тамаш садра ракъинив гвай экуьниз,
Ишигъ гузва, вичин чандал цIай гана.
Гъетерни кваз хкахьзава, куькIуьниз,
Чпихъ авай бахтуникай пай гана.

Тамаш садра и дуьньядиз хъсандиз,
Чилер, цавар халкь авунва чун патал.
Сад Аллагьди вири ганва инсандиз,
Зегьмет чIугваз, мадни бахтлу хьун патал.

Ракъинилай чешне къачуз чир хьунухь,
Вун гьар юкъуз жегьил хьун я кIвалахда.
Ракъинихъ хьиз, пехил тушир сир хьунухь,
Даим яд хьун я уьмуьрдин булахда.

И дуьньяда рагъ амай кьван куькIуьна,
Жагъида чаз гьардаз вичин кьисметар.
Зун ашукь я ракъинин пак экуьнал,
ЧIугван чна гьадан саягъ зегьметар!

Ракъинилай чешне къачу, Сажидин,
Халкьдин рекье чан гайиди рекьидач.
Гузвай хийир гьикьван ятIан гъвечIиди,
Ам рекьелай, ават хьана, жагъидач.

ДИДЕЯР
Дидеяр чаз гьардаз авай сад я, сад,
Гьа кардалди зун гьамиша шад я, шад.
Диде - кIватIна, куьтягь тежер гад я, гад,
Чун гьарма сад са дидедин бегьер я!

Дидейри чаз экуь дуьнья багъишна,
Къелемар хьиз, бегьер гъидай, битмишна.
Дидейри чаз вири уьмуьр алхишна,
Чун абурун гьар экуьнин сегьер я!

Дидейрикай мани лугьуз кIанда заз.
Пайдахар хьиз, кьуна, тухуз кIанда заз.
Зерре такьат амай кьадар чанда заз,
Жув дидеди хайи тир хуьр шегьер я!

Дуьнья ислягь, авай хатур гьуьрметар,
Чи дидейри я чIугвазвай зегьметар.
Са стхаяр хьунухь вири миллетар,
Чи дидейриз пара кIани тегьер я!

ГЕОРГИЕВАН ЛЕНТА
Георгиеван лента –алкIура хурал,
Яру Гъед хьиз вад пипIен, женгера лигим!
Абур кьейи солдатрин эцига сурал,
Гьар сад вичин кьисметдин хьанвай са аким!

А лентера цIайни гум ава дявейрин,
Экъичнавай ивияр чи Ватан патал!
А лентера Къуранва накъвар дидейрин,
Азад совет инсанрин гьар са чан патал!

Къуй куьн хурал нур гурай гьар са лентини,
Рекьин тийир полкарин рикIел хуьз тIварар!
ЦIайни гум такун патал, мад чаз женгинин,
Гъалибвилин экверин чукIурин Ярар!

Рекьин тийир полкарин веледар я чун,
Гергиеван лентер алай хурарал!
Акьалтзавай несилрин игитар я чун,
Дамахзавай бубайрин пак тир тIварарал!

Георгиеван лентер – ранг яру, чIулав,
Экъичнавай иви я, цай, гум квай ялав!
Алудмир куьн рикIелай гайибур чанар!
Ватан хуьдай чахъ ава игитрин гьунар!

БУБАДИН ТАРСАР
Са бязибур ава пехил инсанар,
РикI цIаранвай халидин хьиз салавай.
КIанзавачтIа хьана вакни нукьсанар,
Физ кIан жемир гьич абурун къвалавай.

Тамашайла инсанар хьиз аквада,
Къене бомба авай ПРО ракетар.
Чакъалриз чеб асланар аквада,
Абурухъ кIан жемир ийиз гьуьжетар.

Халкьди тариф авуртIани, гьа вун я.
Жув хуьз алахъ вири хьтин инсан яз.
КIанзавайди чIуру кIвалах тавун я,
Амукьдайвал вун рикIерал хъсан яз.

Тапан тариф, фитне я ам ийизвай.
Хкажналди цавуз, вакай лекь жедач.
КIвалахунал, гуж гана хьиз, тийизвай,
Беден гатун цикIизни кваз гьекь жедач.

Садрани кIан жемир ийиз дамахар,
Ви буржи я вафалу хьун ватандиз.
Келледа гар авайбур я ахмакьар,
Эгер чпи фагьумайтIа хъсандиз!

Зи хва ятIа, лезги лугьур тIвар алай,
Гьуьрмет ая халкьдиз чандал цIай кана.
Вакай инсан хьун паталди кар алай,
Сад Аллагьдин халкьнава вун пай гана.

САМУРДИН ТАМ
Самур тама цIай кьунвалда, куьз ятIа?
Белки адак цIай кягънатIа хъилелди.
Лугьуз жедач, кIанзамач жал хуьз ятIа?
Писвал ийиз лезгийриз кьве гъилелди.
Яд бес тежез Самурдин там кузва чи!
Азиятар гьар къуз рикIиз гузва чи!

Дагълар чибур, вацIар чибур, там чиди,
Яд тарашиз вацIаралайни чиликай.
Кеф садбуруз, хажалатни гъам чиди,
Кьулухъай къвез, къекъечI лугьуз виликай,
Ракъини къвез, далуни кьам кузва чи!
Аллагьдини, хъиляй, рекьиз гузва чун!

ЗА ЭХЗАВА
Лезги халкьдин кьилел атай къазаяр,
Чи бедендал хер авунвай гапурдин;
Гун тавурла тахсиркарриз жазаяр,
Вилин накъвар авахьзавай Самурдин,
За эхзава, эй Сад Аллагь, на эхмир!

На лугьуда, дагълар хьанва есирар,
Кьил рехи Шагь дагъ, амач ваз такурди.
Лезги халкьдин квелди я лагь тахсирар?
Яд кьве патахъ тарашдай дерт Самурдин.
За эхава, эй Сад Аллагь, на эхмир!

Азад лекьер яз халкьна чун чилерал,
Ватан патал чун тушни женг чIугурди?
Гьалал фу нез вердиш жуван гъилерал,
Сергьят кIевун багъри вацIал Самурдин,
За эхзава, эй Сад Аллагь, на эхмир!

Гьикьван хьурай хажалатар чIугунар?
Къе завайни эх хъижезмач гужар чи.
Кьуразва чи никIер, багълар, дугунар.
Вахкун рикIел къвен тийизвай буржар чи,
Занни эхдач, эй Сад Аллагь, на эхмир!

Амукьабур гьакIан гафар-чIалар я,
Яд тухузва дерин фурар эгъуьниз.
Самур тамун чандавайбур ялар я,
Шехьун квез я кьейидалай гуьгъуьниз?
Аман минет, эй Сад Аллагь, на эхмир!

КЪАРАКЪУМДИЗ ГЬИКI АКЪАТНАЙ?
Вичиз тамаш, тамаш ая бедендиз,
Са кIус амай, фена-хквез Уьзендиз.
РикI са гъуд кьван затI ятIани хуруда,
Рехи чIарар квазни такьаз чуруда,
Зи рикIи зун гваз къекъвезва кIанивал.

Жегьил вахтар армияда пудни зур,
Йиса къуллугъ ийизни тир зун гьазур.
Ватан хуьнуьх бурж тир гьар са эркекдан,
Гъил-кIвач сагъ тир, кар-кеспида зирекдан.
Са касдизни тушир и кар цIийивал.

Армиядай хтайла, зун элкъвена,
Са кар-кеспи жагъур ийиз къвекъвена.
Мурсал лугьуз са дуст аваз, ада заз
Ни хиялнай ихьтин кIвалах кьада заз?
Адахъ вичихъ авайтIани къенивал.

Къаракъумдин къанал тадиз экъуьнна,
Яд къведайвал ийизвалда гуьгъуьна,
Ша лугьузва Турменистан макандиз,
Вич кьве рекьин хьана кIанзни такIандиз,
Заз шад хьана, и жуьре ван хьайивал.

Фидай йикъал тIвар эцигна, чкани
Лагьана заз, зиз гьатдайвал якIани.
ФейитIа зун, Мурсал са кIус геж хьана,
Ам атайла, беден михьиз кьеж хьана,
РикIиз такIан пис муштулух гайивал.

Вичихъ галаз къвезвай дустар галачиз,
Фидай цIийи йикъални тIвар алачиз;
И сеферда багъиш ая лагьана,
Захъ галаз ам, сефилдаказ рахана,
Алахъна зал чириз рикIин къайивал.

За адавай адрес физвай шегьердин,
Кхьена хьиз, Ничка хуьруьн тегьердин,
Акьахна хьиз гьар жуьредин улакьра,
Гьатна рекье, бахт жагъуриз суракьра,
Бакудиз кьван фин хьана заз цIийивал.

Паромдаваз Касдин гьуьляй атIа кьил,
Красноводский, Маридиз кьван, туна гьуьл.
Поездаваз, йифен кьулаз Мирида,
ИвичIна зун, килигна зун вирида,
Чаяр хъвазва, афицанди гайивал.

Пакад юкъуз поселокдиз Ничкадин,
Ери-бине жагъурна и чкадин.
Сейфудинан къекъвез хьана, тIвар кьуна,
Амма ада меслятдин кар кьуна:
«Заз кIанзавач хъуьруьн ина вири вал.

Пеше гвачир кас амукьда гишила,
Ви кIвалахар мумкин я хьун хашила.
Марида фад курсар ава пешеяр,
Чир ийидай, цIурурдай хьиз шуьшеяр.
ТахьайтIа вун амукьда гьакI мекьила.»

Элкъвена зун мад Маридиз, бахтунай,
Училищдиз кьабулна зун, вахтунай
Тек пуд вацра кIелна курсар кIвалахдай,
Экскаваторщик хьана зун алахъдай,
Шад хьанай заз документни хьайила.

Са шумуд суз Къаракъумдин каналдал,
КIвалахна за, къати цIай куз, зи чандал.
Ятар гъана къумад гьамбар чуьллериз,
Бахтар гъана акун тавур вилериз,
Къумлухрал чан атана яд гъайивал.

Гъуд кьван рикIи къекъуьриз зун гьар сана,
Гьич тунач зун кар авачиз, ксана.
Зун фейи кьван гьисаб кьуртIа тIварар за,
Хкаж хьайи кьва гурарин кIарар за,
КичIезва заз, амукьиз жув регъуьла.

Къени тазвай залум рикIи секиндиз,
Буйругъар гуз алахъзава эркиндиз.
АмачтIани акьван яргъи йисарни,
Акъвазнавач, гьар юкъуз гуз тарсарни.
МуьтIуьгъ я зун, авач маса мумкинвал!

Гьиниз фена жегьилвилин дамахар?
Ахьтин ажиз рикI жеч а ви хуруда.
И дуьньяда ава лугьуд ахмакьар,
Абур са-сад на рикIелай алуда.

Гьеле ви рагъ агатнавач дагълариз,
Ви тара цуьк гъин хъийида бегьердин.
Шад мани яз, билбил хтай багълариз,
Мад шад уьмуьр жен нисинин тегьердин.

За ви чина мад такурай сефалвал,
Хажалатди агажарда дамарар.
Хъуьрез-хъуьрез хуьз мад алахъ жегьилвал,
Бахтлу касдай яхъ, язавай чамарар.

ЛЕЗГИ ЧIАЛАН ДИБ Я КУЬРЕ
КилигайтIа, гьар са заман,
Рахай Эмин, чи Сулейман,
Гьар са тIалдиз руьгьдин дарман,
Лезги чIалан диб я Куьре!

Булахдин хьиз чешме дерин,
Билбилдин хьиз сес тир ширин,
Даим сивел алай хъуьруьн,
Дуьз чIалан таъсиб я Куьре!

Шарвили игит рахай чIал,
Гьажи Давуд ашукь вичал,
Къадим лезги тIвар алай чал,
Адлу тир сагьиб я Куьре!

Лезги чIалал рахай чIавуз,
Хкаж жеда пайдах цавуз,
Кьилин чирвал къачудай ВУЗ,
Я вун халис сагьиб Куьре!

РикIяй рикIиз дуствилин рехъ,
Душман кукIвар ийиз яракь,
И дуьньядин винел хуш гьахъ,
Дуьз чIалан тартиб я Куьре!

ШАИР ЯТIА
Жув такана, авун кайи амалар,
Артист квачиз, кутугнавач шаирдиз.
ЦIай кутуна, чурун патал чумалар,
Цуьквер алай тар кьурада эхирдиз.

Шаир ятIа, рикIяй къвен ви гьар са чIал.
ТIуб фитIимиз кхьей эсер – шиир туш.
Эхда лугьуз, кхьей цIарар на чарчел,
Кхьиналди, вун гьакъикъи шаир тиш.

Аквазва заз, акъудзава ктабар,
Пул гайила, ктаб жеда, шаир ваъ.
ЦIарцIин кьилиз, рифмаяр жез татабар,
Гьарнай са гаф ава, амма шиир ваъ.

Заз кIан хьунал, пагьливан жеч, кьуршахар
Кьаз акатай нихъ хьайитIан сегьнеда.
Квез герек я галтадарун хъалчахар?
Шаирвилин руьгь авачтIа мефтIеда.

Эмина хьиз, Сулейманан къайдада,
Шиир кхьин патал кIанда алакьун.
Шаирвал – пул туш кьван гудай файдада,
Шаирринни кIанда чпел кIвалахун.

Лагьай чIал туш, мад кхьимир шиирар.
Кхьихь, эгер шаирвилин руьгь кватIа.
Я метлеб квач, кьадайбур туш эхирар,
Ша, эгер вав дуьз шиирар мад гватIа!

АкI хьанач хьи, Сажидин ваз вун шаир
Яз гьисабна, амайксар хуш туштIа.
Къуй, туькIуьррай хъсандаказ гьар шиир,
Эгер адан рикI гьиссеркай буш туштIа!

ЛУГЬУДА ЗУН ЛЕЗГИ Я
Гаф-гафуниз атай чIавуз кимерал,
Рахадайбур жеда, «Зунни лезги я!»
Лезги жезвач, кьуьл авуна демера,
ГьисабайтIа, зунни вунни лезги я!
Амма халис лезги хьунухь паталди,
Йисан къене, гьар гаталай гаталди;
Чирвилерив ацIур хъийиз къаналар,
КIелна кIанда газетарни журналар!

Адаз лезги гьикI лугьуда, лезги чIал,
ЧидачтIа кIел-кхьиз, рахаз хъсандиз.
Ихтиярар ава чирдай кIани чIал,
Амма миллет ава гьар са инсандиз.
ЗатIни гьайиф текъвез хзан паталди;
Газет кхьиз гьар гаталай гаталди,
Чирвилерив ацIур хъийиз къаналар,
КIелна кIанда газетарни журналар!

Са кIвалах чир хьана кIанда виридаз,
Гьар са кардиз, ктаб, журнал, газетар:
Мана-метлеб, хъсанбур жен еридиз,
Тежедайвал гафар-чIалар, гьуьжетар.
Гьар са рекьяй уяхбур хьун паталди,
Газет кхьиз, гьар гаталай гаталди;
Чирвилерив ацIур хъийиз къаналар,
КIелна кIанда газетарни, журналар!

АКУНАТIАНИ
Уьмуьр гьа кьадар четин са затI я,
Чаз гьар сада зам агъур аквада.
Адан акур чаз анжах са кьатI я,
Бязибуруз ам айгъур аквада.

Уьмуьр – шив я ам, гьалай касзиз чиз,
Жув адан винел хуьз чиз хьайитIа.
Ам гьалай касдиз, кIанивал вичиз,
Ажеб хъсан тир, шив хьиз хвейитIа.

Бубайрин уьмуьр тирни регьятди?
Тух жедалди нез, фу жагъун тавур.
Гьар са герек затI тиртIан кьегьятди,
Ксар тир гзаф зегьметар чIугур.

Четин тиртIани яшамиш хьана,
Азадвал патал цIуз-вацIузни физ.
Атай душманар ягъалмиш хьана,
Ватанрихъ чпин алакьнач хъфиз.

Чилерни хвена, чIални саламат!
Чи мел-мехъеррин адетарни кваз.
Лезги кьуьл хвена – еке аламат!
Ашукь тир вири миллетарни кваз.

Бес чун абурун тушни рухваяр?
Ватан паталди чанар гуз гьазур!
Къуй секин хьурай игит архаяр,
Гьазурбур я чун, гуз душманриз зур!

КАМАЛЛУ ГАФ
Гафар ава, гьар са жуьре метлебдин,
Герек чIавуз лув гузвай чи мецелай.
Гафар ава, мелгьемар гвай себебдин,
Ви дерт, ви тIал сагъ ийидай къецелай.
Дуьз гафарин къадир тахьун жафа я,
Камаллу гаф - къизилдилай багьа я!

Гафар ава, галукьай кас рекьидай,
А гафаркай Сад Аллагьди хуьрай чун!
МуркIада тур якIун саягъ рекъидай,
Дугъриданни писбур ятIа, кьирай чун.
Гунагь квачиз кьинни, гьелбет, жафа я,
Камаллу гаф - къизилдилай багьа я!

Гьар садаз вич хъсан кас яз аквада,
Вичин писвал къведач ерли рикIелни.
Акьуллуйри, хажалатар чIугвада,
Нарази яз, дуьз яз физвай рекьелни.
Руьгьдай, гьелбет, аватунни жафа я,
Камаллу гаф – къизилдилай багьа я!

Акьуллуяр халкь авунва, чIижер хьиз,
Дуьнья къени авун патал кIвалахиз.
ЧIуру ксар туьрет жезва бижер хьиз,
Фитнейралди кIвалер чIуриз алахъиз.
Халкьни адан чIалахъ югъун жафа я,
Камаллу гаф – къизилдилай багьа я!

Бести вахан гафарал къул чIугвазва,
Пис азаррин вилик пад кьаз четин я.
За тIарамдиз сабурдин чIул чIугвазва,
Фитне, дарман кваз такьадай батин я.
Вуч хьайитIан рикIик кьунни жафа я,
Камаллу гаф – къизилдилай багьа я!

Сажидина, майданар гуз рикIериз,
КIвалахзава, пис гафариз яб тагуз.
Берекатар хтун патал никIериз,
Алахъзава, азиятриз таб тагуз.
Зун халкьдиз, халкь – чун сад садаз вафа я.
Камаллу гаф – къизилдилай багьа я!

КВЕЗ САЖИДИН ЧИДАНИ?
Сажидинан тIвар кьур чIавуз, тарифдин,
Бязибурун патахъ жеда сивин пад.
ПIузаррай куз, кьур акъатиз гьайифдин,
На лугьуда, аватазава рикIин пад!
Квез Сажидин чидач кьван ам вуж ятIа?
Ам вуж ятIа, чидан гьикьван гуж ятIа?

Гада-гуди, зарафатчи, чIаларбан,
Лугьуда ам, - адал пехил дустари.
Чпин патав кьада ам, яз данарбан,
Ам декьена гьикI тазватIа йисари?
Квез Сажидин чидани ам вуж ятIа?
Мад сеферда лугьуда, квез хуш ятIа?

Гьар ихтилат кватай чIавуз кимерал,
Садбур къеце, садбур къене ргада.
На лугьун, я шаиратдин генерал,
Адакай пис, чпикай хуш рахада.
Квез Сажидин чидач кьван, ам вуж ятIа?
ЦIуз вегьейтIан такур феникс къуш ятIа?

Амачирла, ийиз жеда тарифар,
Зи шиирар чириз вугуз хуралай.
Хъсан гафар кхьиз закай арифар,
Сечме чIалар атIуз жеда таралай.
Чан аламаз чир тавур зун вуж ятIа,
Зазни халкьдиз авур им са гуж ятIа?

КАС АВАНИ?
Дуьнья ахьтин са затI я хьи, гьар садаз,
Гьар жуьредин бахтни бедбахт пай ийир.
Хъсанвилер авуртIани сад-вадаз,
Амайбуруз, хкахь тийир цIай ийир.
Вахтуна, сад рекьиз, садал чан къведай,
Кас авани, Сажидин, ви ван къведай?

На ви уьмуьр багъишналди халкьариз,
Агалкьунар авунватIан къазанмиш;
Хабариз кIанз, муьрхъуь кьадай ракьариз?
Яраб вучиз жезватIа вун ягъалмиш?
Дуьз рахайдан, кIваче акьаз, къван къведай,
Кас авани, Сажидин, ви ван къведай?

Хъсанвилер авур вождар - инсанар,
Хаинбуруз элкъуьрзавай вахтуна;
Чпи крар ийизвай хъсанар,
Авай чIавуз, буйругъар гуз, тахтуна;
Рекьин юкьвал акъвазналди хан къведай,
Кас авани, Сажидин, ви ван къведай?

Рази хьана, Сад Аллагьди гайидал,
Цавай гъетер кьаз кIан жемир, кьакьан тир.
Ирид лянет алукьуй чеб хайидал,
Тек са чеб кIан, амай ксар такIан тир.
Итим декьей касдин хивез къан къведай,
Кас авани, Сажидин, ви ван къведай?

АМАЛДАР СИКI
Севрен патав атана СикI – куьчебан:
-Жечни, къавум, заз са къуллугъ гайтIа? -
Сев рахана СикIехъ галаз чинеба:
-Гьар гагь, къавум, кьечевай вирт гъайитIа! -

И ван хьайи СикIре тадиз хъфена,
КIвалевай Вирт гваз хтана кIулаваз.
Вирт акурла, Сев, шад хьана хъуьрена.
Нез эгечIна кьве пацалди вижеваз.

Кьве кьеч гъана, СикIре садан чкадал:
Ибур куьлуь-шуьлуьяр я! -лагьана.
Са йис фенач, и СикI Севрен чкадал,
ЧIехид хьана, мад кьуд кьеч вирт хкана.

ХЪЕН
Хъен - заз дуст я, хъен - заз стха, хъен - мирес,
Рагъ авай къуз, кефи куьк тир вахтуна —
Серин юкъуз ам катда, зун тек туна,
На лугьуда, кIан я адаз зал хъуьрез.

КIИЗРИ ВА ШАР
КIизридиз шар акуна,
Гилигнавай рапунихъ;
Кьилив фикир тавуна,
Яб акална руфунихъ.

Шар туькьуьнна, ширин я,
Ратунин кьатI ацIана.
Тек са кIвалах четин я, -
Ам рапунихъ галкIана!

СИКIРЕН ТУМ
Квезни чида, гъвечIи сикIрехъ,
Вич кьван кьве тум галайди.
СикI паталди, лугьун за гьахъ,
Ам бални я, балани.

Са чIавуз ада тумунал,
Вичин гелер шткида.
Бязи чIавуз, ам тум патал,
Физ, ракьара акIида.

ПАГЬ БАБАЙ
Мугьман кIвализ атай чIавуз чин чIуриз,
Папан гьал икI дегиш жедан, пагь бабай?!
Йикъа цIудра каламдал кьур кьин чIуриз,
Аллагьваран дуьшуып жедан, пагь бабай?!

ТIямлу хуьрек вилик гъунугъ такIандиз,
Гъиз, мекелди кьел вегьеда къажгъандиз.
Я аваран кек ягъзамач бажгъандиз,
Паб чIурукIа вердиш жедан, пагь бабай?!

Хъел атайла, кIвенкIвер ийиз вилерал,
Жув - ефрейтор, паб жеда зи генерал.
Гагь ада вун гьалчиз-вахчуз къванерал,
Пабни икьван кьизмиш жедан, пагь бабай?!

Гаф лагьайла, иви кичез вилериз,
Ракъурда вун кIун хьиз, чиляй-чилериз!
Бес, пис папар кьисмет хьайи гъуьлериз,
Са югь такваз кечмиш жедан, пагь бабай?!

Ви къуьлуьн фу элкъуьр ийиз мухандаз,
Гатун цикIиз кьуьд - тиш жедан, пагь бабай?!
ЛапIаш кьванни вегьез тежез кьакьандаз,
Аданди гъуд, вид - тIиш жедан, пагь бабай?!

МИНЕТ Я
Заз дуьньядин са миллетни такIан туш,
Са миллетни сад аскIан сад кьакьан туш.
Вири сад я халкь авунвай Аллагьди.
ИкI лагьана, кун тавурай гунагьди:
Виридалай кIаниди зи миллет я,
Чун гьар са кас са миллетдин велед я!

Гзаф ава и дуьньядал инсанар,
Пара ава жуьреба-жуьр ватанар.
Рагъни варзни вирибурун кьилелла.
Недай гьар са нямет вири чилелла.
Чун гьар са кас чаз кIан тахьун зиллет я,
Чун гьар са кас са миллетдин велед я!

Тамаш садра - дуьнья гьикьван гуьрчег я!
Чун Аллагьди гайибур хьун керчек я.
Амай затIар, са чун квачиз цавава.
Чаз дадмишдай михьи атир гьавава.
И дуьньяда дявеяр хьун къилет я,
Чун гьар са кас са миллетдин велед я!

Хъсанвилер кьиле фидач гьисабна,
КIелна куьтягь тежерди я ктаб на.
Чахъ гьар садахъ жуван ватан, чIал ава,
Чахъ гьар садахъ жуван хзан, кIвал ава.
Сажидинан: дуст жен,-лугьун – минет я,
Чун гьар са кас са миллетдин велед я!

ПIУЗАРАР ВА АЗАРАР
Шумуд жуьре пайда хьанва азарар?
Далдамар хьиз дакIурзавай пIузарар.
КIан хьайила, жакьваз тежез газарар,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Жир-тупар хьиз дакIурзава хуруяр,
Дишегьлийриз таз кIанзава чуруяр,
Девлетлуйрин кIвалерал жез паруяр,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Чка-чка магазинар, туьквенар,
ИчIиз амач гьич кьифренни тIуьквенар.
Санал тортар, санални гуз цикIенар,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Гьар туьквендай гуз ченеба эрекьар,
Ачухдаказ маса гузва яракьар.
Бул ятIани, багьа хьанвай улакьар,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Духтирринни хкаж хьанва къиметар,
Гьикьван ужуз хьанва халкьдин кьисметар?
Пул авайдаз бул тир гьар са няметар,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Ришвет-шеле алахънава акъудиз,
ГьакI ятIани кIвалахзава къакъудиз.
Багьа дарман элкъуьрзавай агъудиз,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

КIвале-хуьре амач чIехи-гъвечIиди,
АцIайди нез, кадарзава ичIиди.
Кар чIурудаз дуьнья хьанвай мичIиди,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!
Шумуд чIуру кIвалах акван вилериз?
Булахарни элкъвез кьацIай вирериз.
Кенеф квахьна, кьел вегьей хьиз хирериз,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Гьич садазни кIамач дуьз тир къайда яр,
Гьардахъ ава вичин хийир, файдаяр.
КIвалах тийиз, кеф чIугвазвай гадаяр,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

КIвалах ийиз кIамач чуьлда, никIера,
Кефер чIугун авай тIал я рикIера.
Машинар гваз, гьализ, къекъвез рекьера,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Низ лугьун, низ арза ийин, яб тагур,
Къуншиди вав я гъал тагур, раб тагур,
Мел-мехъериз герек хьана къаб тагур,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Фитнедикай кендир хьана жакьвадай,
Бенде жагъич ви гъавурда акьадай.
Кьил акъудиз тежер чара, мукьвадай,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Я кесиб, вун геж аватна ахварай,
Кьил акъудиз тежез гьахъдай, махарай.
Гамарни кваз кьан тийизмай рухварай,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

Сажидин, мад валай гъейри аквадай,
Кас авачни, абурув женг чIугвадай?
Кьил акъудиз тежер къецин, пакадай,
Аламатдин вахтар я хьи, я эллер!

ВАГЬ БАБАЙ
Вахтар фена, дагълар гудай къизилдин,
Фад-фад гьалар дегиш жедан, вагь бабай?
Гьиниз фена, ширин гафар жегьилдин?
Пелен кьерел нехиш жедан, вагь бабай?

Ичкидикай некягь атIай гъуьл кьуна,
Амукьна зун, кьве гъиливди, кьил кьуна.
Зун гьиниз фин, ви аялрин гъил кьуна?
КIвале къатма-къариш жедан, вагь бабай?

Дустар галаз тIуьнал-хъунал рикI хьана,
Зун дугъри кIел, вун амалдар сикI хьана.
Гада чIавуз, на кьур кьинер, гьикI хьана?
Кьелелни кваз хъуьруьш жедан, вагь бабай?

Къуни-къунши гьатна жуван дидарда,
Ви циклемар за гьи регъве квадарда?
Гъуьл маса гуз, къачуз жедач базарда,
ЧIур хьайи сят къурмиш жедан, вагь бабай?

Зи къуьлуьн фу, кьазва вуна мухандай.
Са шад макьам язамач ви чIагъандай.
Кьиф хьиз, экъечI тийиз мичIи духандай,
Са югъ такваз кечмиш жедан, вагь бабай?

За авурди шикаят туш гъуьлелай.
Хъсан кас жеч, къилих патал вичелай.
Садан гъуьлни алат тавуй кьилелай.
Куьлуь-шуьлуь саймиш жедан, вагь бабай?

Квев рахайди Сажидинан къари я.
Зазни чида, фитнедин мез куьруь я.
Итимни паб - ширин виртни гъери я.
Ичкидивай чаз тIиш жедан, вагь бабай?

ВУН НАКЬ ВУЧИЗ АТАНАЧИР?
Буллух эрекь, чехир вад сан,
Кьасабнай за жунгав шазан,
Вун атунал шад тир хзан,
Вун накь вучиз атаначир?

Ирид къажгъан ирид къулал,
Биргандар къвед суфрад кьулал.
Вун гьинавай икьван чIавал.
Вун накь вучиз атаначир?

Санал чIагъан, санал чуьнгуьр,
Пара хъсан межлис туькIуьр
Авунай за, Аллагь шуькуьр,
Вун накь вучиз атаначир?

Даим ахъа тир зи варар,
Къулайни тир лап зи крар,
Алашадиз яна пурар,
Вун накь вучиз атаначир?

Як аквазван, гьикьван инал,
ЧранатIа за шишинал?
Ала жеди ви вил тIуьнал,
Вун накь вучиз атаначир?

Аквазвани кьацIай рухвар?
Пуд йиф я зи квахьна ахвар.
Ийидай за вунни тухар,
Вун накь вучиз атаначир?

Вири къуват ахъайна за,
Садакьа хьиз ам пайна за,
Элкъуьрдачир валайни за,
Вун накь вучиз атаначир?

Шаксуз, кIвалин кIан хкатна,
Закни сурун фул акатна,
Къе ахлад, дуст, гьерекатна,
Вун накь вучиз атаначир?

БАЖАНАХ
Ван ацалтна далдамдинни чIагъандин,
Ваз мехъерар мубарак хьуй, бажанах.
КIан пад цавал, ашар авай къажгъандин,
Тийидайдан буба вак хьуй, бажанах

Яран вахаз ахъая лагь сандухар,
Вичин мутIлакьвал тавурай, бажанах.
Шад мехъеррик кутугнавач шулугъар,
Чун хъфейла, къал тавурай, бажанах.

Мехъер хьурай, мелер хьурай кIвалера,
Гьар садакай къад жедайвал, бажанах.
Кьуьлер ийин лезгинкадин чилерал,
Дуьнья алам шад жедайвал, бажанах.

Сажидинан ачух ийиз гуьгьуьлар,
Кьилел чими рагъ хьурай лагь, бажанах.
Муьгьуьббатдин рекье аваз жегьилар,
Виридан чан сагъ хьурай лагь, бажанах.

Вишер ягъин, шишер ягъин,
Шад жедайвал, бажанах!
Вечрен якIал тIишер ягъин,
Яран вахан, бажанах!

ША, ЗИ ДУСТАР
Хъчад афар, инжи чичIек,
Тегьмесханар бул хьайила.
Къажгъандик са хур хъпи кIек,
ЦикIен дузмиш къул хьайила.

Куьн атайла, шад я зи кIвал,
Мукьвал-мукьвал къвез хьайитIа.
Са шуьшени суфрад юкьвал,
Шишни жеда, нез хьайитIа.

Лугьумир хьи ганач, хьанач,
КIвализ къведай рехъ тийижиз.
Гъуьрчехъан яз, хъванач, хьанач,
Керекулни пехъ тийижиз.

Сажидинни куьн хьиз мутIлакь,
Шкьакь касдай кьаз кIан жемир.
ХъуьтIуьн йикьни тийиз алакь,
Пачагь течир бег, хан жемир!

ЖУВА-ЖУВАН
Жува-жуван авур тариф,
Ам инсан я лугьуз гьайиф.
Чара ийиз течир югъ-йиф.
Вакай чаз шаир жедани?

Вичин патав вич кьаз яцIуз.
Сирнав течиз, вегьез вацIуз,
Дуьз лагьайла, цел хьиз ацIуз,
Цурунек чехир жедани?

ПупIни шупIупI течир авам,
Вахъ гьикI хьийин дуствал давам?
Пурунз вуч затI течир тамам,
Адахъ мегер хир жедани?

Кефер чIугу жедай чIавуз,
Хкаж жемир акьван цавуз,
Вуч затI ятIа течир совуз,
Луьле-кабаб чир жедани?

Чарабурал ийиз хъуьруьн,
Вак хкIурла, жеда серин.
Ваз вун акьван тирла ширин,
Чаз ПIертIехрин пIир жедани?

Сажидинахъ кьамир гъараз,
Фитнейрин пек-рухвар храз.
Як гайитIан, капал чраз,
Течир касдихь сир жедани?

КЪУНДАРМА
Агь, якъадаш, ваз чидач вуч хьанатIа!
Ван хьайибур, гуж я, чIалахъ тахьайтIа.
Чидач им заз зи кьисметди гъанатIа,
ЧIалахъ тежез кичIезва, дуьз лагьайтIа.

Къалин там квай чка тир, затI таквадай
Зи яц квахьна, пуд лугьудай гьафте тир.
Зун винелди къведай чIавуз агъадай,
Ихьтин са затI акун им заз сифте тир.

Садлагьана вегьена зал гьайванди,
Ам сев яни, чир хьанач заз эвелдай.
Чан саламат хуьн бурж я кьван жуванди,
Зиз ягъай хьиз хьана ацIай буьвелдай.

Туьфенгар гвай зав кьве хелни ацIанвай,
Акьална хьиз вилер, кьве тIуб галкIурна.
Сев, лагьайтIа, ивид вире къацIанвай,
Заз чидай гьал, яц магъардиз галчIурна.

Къвезва зал сев, кьисас вахчуз хирерин,
Занни тадиз къакъажна хел перемдин.
Баянар гун четин кар я сирерин,
Гьар жуьредин халкьар авай алемдин.

Гъуд акьална, чуькьвена гъил сивяйтIуз,
Акъудна за севрен хурай жигерар.
Агъзур хиял физ хьана зи кьиляйтIуз,
КичIевални алат хьана рикIелай.

Сев, дагъ хьтин, галукьай хьиз цIайлапан,
Ярхар хьана, пацаривди чил чухваз.
Севрен хурай акъатнавай кьве къалпан,
Са кIус амай сивевай зи гъил жакьваз.

Аллагь шукур, ажал хьанач рекьидай,
Сев тушир гьа, аждагьан тир тамарин.
Ихьтин ажал севрез гьинай жагъидай?
АтIанвайд тир чара чуьлда ламарин.

Белки сад, кьвед чIалахъ жеч зи гафарин,
Севрен къеняй акъудунал жигерар.
Уях хьанвай са вахт тир им гатфарин,
Севери шад къурмишзавай мехъерар.

ГЬИКЬВАН ШИРИН Я?
Хайи ватан, вун гьи кьадар ширин я,
Лугьуз четин жезва анжах гафарал.
Зи кIанивал вахъ а кьадар дерин я,
Цуькверин хьиз ашукь хьанвай гатфарал.

Рагъ экъечIдай гьар йикъан вахт гуьзетиз,
Закайни цуьк хьанва халис ракъинин.
МичIивилихъ, мекьивилихъ гьуьжетиз,
Суракьдава зун бахтунихъ къекъуьнин.

На заз гайи яргъи уьмуьр, и шадвал,
Алцум ийиз тежер цIийи кьилелай.
Къакъуд ийиз тежерди я чи садвал,
Кьейилани алат тийир рикIелай.

Хайи ватан, зи чан, зи тан, бахтлувал,
Ви рекье зун гьазур кас я чанни гуз.
Анжах вуна кIанарна заз гьахълувал,
Дустар кIаниз, пис ксариз къванни гуз.

Ви вилерай акваз диде, бубани,
Заз вун ширин жезва агъдур сеферда.
Заз ширин я зи хайи хуьр, убани,
Зун емишдин тар я гъанвай бегьердал!

ВЕРЕВИРДЕР
Чапрас папаз кьвед хьиз акваз вилерай, -
Авай са гъуьл акъудналдай кІвалерай.
Мегьтел я, цІай экъечІ тавун чилерай,
Дуьз лагьайдан кьилел кІерец тар жеда.

Кимибуруз чпин патав амайбур,
Яз аквада, акьулсузар, кІамайбур.
Абурукай сад, кьвед намус кумайбур,
Жагъана хьуй, аламатдин кар жеда.

Девлетлудаз кесиб акваз, цІай къведа,
ГьикI я адаз вичикай чаз пай къведа.
Са югъ къведа, ахмакь адан тай жеда.
Адан девлет са юкъуз тар-мар жеда.

Пиян инсан гьалт тавурай хатадай,
Лам хьиз жеда, кьарад кьулал къатадай.
На лугьуда, тум акъатна кІутадай,
Ачух дуьнья садлагьана дар жеда.

Аллагьди хуьй къелемдикай шаирдин,
Тах атІуда тахъванамаз чехирдин.
Юкь хъсан я, секинвилиз нехирдин,
Дахьана хьуй, карч хада, кІвач тІар жеда.

Сажидинахъ лугьур гафар амачиз,
Хуруда рикІ кузва, иви кумачиз.
Са бязибур къваларилай тамашиз,
Рахана хьуй, сиве мез кьве кІар жеда.

МЯГЬТЕЛ ЖЕЗВА ЗУН
Мягьтел жезва зун, зегьметдин къадир
Течирдан гъиле вугайла атир.
БалкIандихъ галаз сад хьана къатир,
Девлетлу ламрал пурар акурла!

Данарбанвилиз хас тушир инсан,
Гъиз, эцигзава къуллугъдал хъсан.
Кесиб рекьизва, хуьз тежез хзан,
Эхиз тежедай крар акурла!

Дамах гваз къекъвез, кьил кьуна цава,
Низ хьайитIани жагъида гьава!
Мягьтел жезва зун, дердиниз дава
Тежезвайбурун гъамар акурла!

Чпин хийирдиз ялзава югъ-йиф,
Халкь патал хъвадай яд къвезва гьайиф.
Мягьтел жезва зун, ийизвай тариф,
КIамашрин сивел гумар акурла!

Кьилел шиш бапIах, ягь авачир чин,
Масад бегенмиш туш патав вичин.
Мягьтел жезва зун, багълара ичин,
Ламра ийизва чамар акурла!

Сажидиназ куьн аквазва вири,
Зугъри касдиз за лугьузва – дугъри.
Мягьтел жезва зун, гъилера угъри,
Кесибрин назик хамар акурла!

ДЕВЕДИКАЙНИ ЛАМРАКАЙ КЬИСА
Деве къуллугъдал хьайидлай кьулухъ,
Са бязибурун атIана суьрсет.
Гьич садавайни жен тийиз шулугъ,
Деведин дегиш жезвачир хесет.

Эхир деведкай куьцIена вири,
Адан чкадал тайинарна лам.
ЧкIана колхоз вахтуна куьруь,
ЧIалал атана зегьметчи алам.

Арза-ферзедин гуьгъуьна аваз,
Къал-макъалдикай агакьна хабар.
Ламравай тежез залан пар чIугваз,
Агъузнавай кьил, куьрсарна япар.

-Залан тир парар чIугваз чидай сир,
На вучиз, деве, чIугунач зегьмет? -
Лугьуз, чуьнуьна, ламрак квай тахсир,
Анжах деведиз авуна туьгьмет.

-Ламран тумунал кутIунна кьенер,
Зав ганач ада пар чIугваз мажал.
Чарадан никIиз гадардай къванер,
Бегьемсуз ламраз кьисметрай ажал!

Сажидина квез ийизва минет,
Алакьунриз гун тавуна къимет;
Деведихъ галаз сад тушир камар,
Пар чIугваз вилик кутамир ламар.

КIУМП
КIумпунивай хъваз жедай туш,
Я масадав хъваз вугудач.
Адан дакIур руфун я буш,
Я чав секинвални гудач.

КIумп - ам вич я са яланчи,
ЭкъетIзавай чи жибинар.
Гваз хьанайтIа, зав тапанчи,
Ийидай, яна, секинар!

Чан кайвани тир бутылка!
Кеф чIугунай за вахъ галаз.
КуьцIенвачни зун хъуникай?
Заз чIуру тир рекьер къалаз!

РикIел хукваш вахтар жегьил,
Хъваз, гана чаз, на зиянар.
Гила вахтар амач агьил,
Хъийиз жезмач зун пиянар!

А кIумпунал алач са кар,
КIумп я шуьшед кIуфа авай.
Авун патал зи кар инкар,
ЗатIни жезмач заз къе вавай!

Бес я рахун кIумпуникай,
Пиянвилер агал ийин!
Душман хьанва къе чаз вакай,
Ваз рак-дакIар акьал ийин!

ТАМАДА ДУСТ
Вацра лацу нур гуз зайиф,
ЧIагурдачни ажайиб йиф!
ЦIурурдайвал цаваллай циф,
Дем къурмишин, тамада дуст!

Далдам, зуьрне, чIагъан, чуьнгуьр,
Ягьиз, межлис ийин туькIуьр.
Сусанн лампа авур куькIуьр,
Дем къурмишин, тамада дуст!

РикIив такьан къаяр, мекьер,
Башламишин Лезги мехъер!
Чамран сивик кутадай хъвер,
Дем къурмишин, тамада дуст!

Шад жедайвал гьар садан рикI,
Свас галаз чам кутан кьуьлуьк.
Гьевес кутаз ирид хуьруьк,
Дем къурмишин, тамада дуст!

СтIал шаир Сажидиназ,
Гзаф хуш я жегьилрин наз.
РикIиз кIани дустар галаз,
Дем къурмишин, тамада дуст!

ВИЛИКАН ФУРС
Кумач сивик ерли рахун,
Кьурай къах хьиз хьанва яхун.
Жувакай жув ийиз кухун,
Виликан фурс гумач хьи, дуст!

Гьар са кIвалах пара хъсан
ТуькIвенвай ви, квачиз нукьсан.
Кьеж хкатна шумуд йисан,
Виликан фурс гумач хьи, дуст!

Ях фидайдаз тагуз салам,
Юргъа шивдай кьадай ви лам.
Дерин вацIа квахьна улам,
Виликан фурс гумач хьи, дуст!

Чарадан вил галай девлет,
Нивай ам нез хьана хелвет?
Къарши хьана гъамни зиллет,
Виликан фурс гумач хьи, дуст!

Таб ийидай гафун кьилиз,
Вун мах хьана хуьруьз, кIвализ.
Камар къачуз куьлуьз-куьлуьз,
Виликан фурс гумач хьи, дуст!

Квез я гила кIватIай затIар?
Элкъвей чIавуз лакIабдиз тIвар.
Регъвер элкъвез, кумачиз твар,
Виликан фурс гумач хьи, дуст!

ЗАЗ АКУРВАЛ АМАЧ ХЬИ?
-ГьикI хьана, СикI, заз акурвал амач хьи?!
Ви писпидив виликан сес гумач хьи!
-Вучин, дуст кас, нефс, ваз чида, пичIи я.
Амалар заз чидатIан, кьил гъвечIи я.

Аквазва заз, пехил жедай затI амач.
Руфун – кьелечI, тумунин са кьатI амач.
-Виликдай заз икI жедайди чидачир.
Гьалал ризкьи гьикI недатIа чидачир.

-Гила килин жува чIурай крариз,
Жува-жуван кьилел къурай харариз.
-А чIавуз зи вилерал пи акьалтна,
Дуьз гафуниз яб гадай вахт акьалтIна.

-Заз акурди гъери авай кьеч хьана,
Акьуллу тир гафарин ван геж хьана.
-Садра кьванни алукьнайтIа халкьарал,
Вун расанмиш жедачир, СикI, ракьарал!

МЕГЬТИДИН ЛАМ
Мегьти авачир жедачир базар,
Пар ялдай кьван лам хьана бедназар.
Эхир са юкъуз аламаз пурар.
Къатадда ламра ял тежез парар.

Пара амай рехъ агакьиз кІвализ,
Лам къарайзавач темпел, гьеллекар.
КІеве гьатайла, Мегьтидин кьилиз
Лам алдатмишдай атана са кар.

Юркунин кьилихъ акурла газар,
Ламран сивиз яд атана цІаран.
Къати нефсинин акатна азар,
Ламракай жеда дирибаш жейран.

И гьал акурла, шад хьана Мегьти,
Вични акьахна далудал ламран.
Кьулухъ таз рекьер, дагъларин гуьтІуь,
Темпел ламракай шив жеда чамран.

Вахтунда парар агакьна кІвализ,
Гьайвандин мурад акъатнач кІвализ.
Тек са кар хьана лам патал азар,
Луту Мегьтиди тІуьна а газар.
Эо этого
ЗАЛУМДИН ХВА
Залумдин хва – азраил я,
ТІветІ рекьидай гапурдал!
Беден – кьен я, буран кьил я,
МутІлакь са кас хатурдал.

Къуьнуь яна, тар акъудда!
Дагъ чукІурда гафарал.
Папан сивяй гар акъуддач,
Лаш илигиз юрфарал.

Рамдай фена, Шамдай хквез,
Гаф агакьдач чарадал.
Сив ахъайна, акьал тежез,
Къал акъудда арадал.

Гьар са кимел рахаз жеда,
Нубат алаз, алачиз.
Эхирдай кьам чухваз жеда,
Маса куьмек галачиз.

Зал гьалтна ам, квез такурай!
Бахтлу я ам такурди.
Квез а касдин мез такурай,
АтІун тийир гапурди!

ХЬАНА КЬВЕ АЯЛ
Хьана кьве аял –
Ийирни Тийир.
Сада гуз зиян,
Муькуьда - хийир.

Ийирахъ – керчек,
Ачух, уьягъ чин.
Гьар садаз куьмек,
Гуз тир ам кІвачин.

Тийир – буй куьруь,
Чиниз тир яру.
Устад тир вири
Крарин чІуру.

Ийиранди – югъ,
Тийиранди – йиф.
Ийиранди – рагъ,
Тийиранди – циф.

Ийирахъ – дустар,
Тийирахъ – касни.
Ийир тир устІар,
Тийир – са касни.

Лагь кван, аялар,
Гьим ятІа куьн дуст?
Ийирахъ-хиялар,
Тийир хьанва суст!

РЕХЪ РИКIЕЛАЙ АЛАТНА
Дуьнья алаш-булаш хьана, лаш хьана!
Кlвал-югъ хьана, са кьадардин яш хьана.
Кьуьзуь кьиляй муьгьуьббатдин каш хьана,
Кlвализ хуьквер рехъ рикIелай алатна!
Чандай фейи гьекь рикlелай алатна!

Хендедаяр акваз къилих кьезил тир,
Паб гадарна, халис ичlи къизил тир!
Кlвачеризни атlуз регьят мензил тир,
Кlвализ хуьквер рехъ рикlелай алатна!
Чlугур кьван каш-мекь рикlелай алатна!

Дембелар хьиз, туна мука аялар,
Кефер чlугун хьана касдин хиялар!
Гьалаллу паб акур чlавуз жез ялар!
Кlвализ хуьквер рехъ рикlелай алатна?
Вичин мукан пехъ рикlелай алатна!

Кьве жуьредин яратмишна хзанар.
Фу гадарна, нез кlан хьана гузанар!
Папа вадра ягъайтlани азанар,
Кlвализ хуьквер рехъ рикlелай алатна!
Темен гайи хъвехъ рикlелай алатна!

Жунгавди хьиз, бугь ягьай вахт - тlач хьана!
Вахчур «тlавус» - гьатнавай са кач хьана!
Дили хьана, хъвайи чlавуз - кlвач хана.
Кlвализ хуьквер рехъ рикlелай алатна?
Кайи дуркlун-лекь рикlелай алатна!

Сажидиназ хъелни къвезва, язухни,
Чизмач касдиз я вилик физ, кьулухъни.
Гъиле кьуна, кукlвар хьайи ягълухни,
Кlвализ хуьквер рехъ рикlелай алатна?
Къалгъан незва, векь рикlелай алатна!

ТЕМПЕЛДИН ХИЯЛАР
Гатфар бере, жугъун кIане,
Кьве хъикьифдин верг хьанайтIа.
Куьк якIун хинкIардин винел,
Хкяйнекни серг хьанайтIа.

ЦипицI медни дуьдгъвердн кIватI,
Хьран чими фу хьанайтIа.
Суфрадал са эрекьдин кьатI,
Ва кьве рычал-су хьанайтIа.
Тикрар:
Папакайни жен тIaпIaxъaн,
Жуван кIвале жув тамада.
Япара жен зуьрнедин ван,
Жедайвал даим тIамада.

Як кIаневай ашдин кьилел,
Пис тушир хурма хьанайтIа.
Хамдиз хвейи таза кIелен,
Са цIуд кIус дулма хьанайтIа.

Хъсан затIар мад чнда заз,
Серке ягъай луьле кабаб.
Дуьшперидин дад чида заз,
Жагъана хьуй, - неда кьве ккаб!
Паб:
Хъсан затIар на хкяйнай,
Ви чирвилиз гаф авачир.
Вуч неда, темпел, кIваляй на?
Гъуьр михьдай са саф авачиз!
Шаир:
Сажидина кхьей чIалар,
Гзафбуруз мах хьана хьи!
Ачух хьана чандин гьалар,
Лагьай гафар гьахъ хьана хьи!

ИМ СА ВАХТНИ ХЬАНАЧ ХЬИ
Чидачирни квез зи захавиликай?
Икьи чехир хкуддай за чиликай.
Мехъер межлис жедай тир зи кІваликай,
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

Я нисанин вахт туш им, шиш-кабабдин,
Дустар галаз са кар тир им сувабдин.
КичІе тир хва туш зун гудай жавабдин,
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

КІвал ацІанвай виртІедивни гъеридив,
Са хинкІарни ийиз тадай къаридив.
Гьаятарни ацІанвай зи суьруьдив,
Им са иахтни хьакач хьи куьн атайди!

Я няни гуш, къулайдиз кеф чІугвадай.
Квез мукьувай зун вуж ятІа аквадай!
Баладикай Аллагьди хуьй таквадай.
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

Чал вил алаз, акъвазна кьве сятина,
Рекье гьатиз гьазур я, фу туьтІуьна.
Жафа хьанай акІанайтІа туьтуьна,
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

Я гад хьанач, я гатфар, я зул хьанач.
Квез чай кьванни гудай гьазур къул хьанач.
Гьайиф текъвез, харж ийидай пул хьанач,
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

Гьич дуьз кІвалах жезвач, хъфин гишила.
Паб аквазван, рекьизвайди хвешила?
Медни авай, валлагь, ийиз хешила;
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

Мад сеферда, килигна хьиз сятиниз,
Я няниз ша, я тахьайтІа, нисиниз.
Ийида за кІанивал куь нефсиниз,
Им са вахтни хьанач хьи куьн атайди!

ША, ДУСТАР
Хъчад афар, инжи чичІек,
Тегьмезханар бул хьайила,
Къажгъандик са хур хъпи кІек,
ЦикІен дуьзмиш къул хьайила,
Ша, зи дустар, шад я зун квел,
Мукьал-мукьвал къвез хьайитІа.
Куьн атайла, шад жеда кІвал,
Мани лугьур сес хьайитІа!

КІанчІарин цІал чарай верцІи,
Шиш-кабаб къвалахъ хьайила;
Гатун цикІиз мурк кьадай ци,
Кьелягъин булах хьайила;
Ша, зи дустар, шад я зун квел,
Дустар галаз къвез хьайитІа.
Куьн атайла, шад жеда кІвал,
Лугьуз-хъуьрез, нез хьайитІа.

Сажидин, на икI ви тариф,
Ийида, галат тавуртІа.
Ахпа чІугваз тахьуй гьайиф,
Дустар, къвез, алат тавуртІа.
Ша, зи дустар, шад я зун квел,
Куьнни кІваляй къвез хьайитІа.
Кесиб хьана, -лугьуз зи кIвал, -
Яб гумир, паб шез хьайитІа!!!

Кьведар
Гьич са сеферда кун тавур кас цIа,
Батмиш хьаналда са кьери вацIа!
+++
Эгер вавай хъсанвал,
ЖезвачтIа, хуьх инсанвал!
+++
Акун къене - инсан я,
Камун кьилиз нукьсан я.
+++
Къизилдин дагълар хиве
Кьаз, твамир жув гьакI кIеве!
+++
Бурж тIалабиз кIан жеда,
Вахкудайла, къван жеда.
+++
Даим авур касдиз таб,
Гьич садани гудач яб!
+++
Гвайбур кьуру дамахар,
Яз гьисабда ахмакьар!
+++
Жез, тавур касдиз хатур,
Къведалда квал квай хъутур!
+++
Фитне тур кас арада,
Вич гьатдалда кьарада!
+++
Кака - вилик, верч – вилик?
Къени ийизма чуьруьк!
+++
Дагъ пехил я Арандал,
Турция хьиз Ирандал!
+++
Дидед къадир течирди,
Я намусар квачирди!
+++
ЦIуд вичиз, сад – къуншидиз,
Хьун кIан кIанач къучидиз!
+++
Тавур кIвалах хушунал,
Ийиз туна гужунал!
+++
Кар туькIвела базарда,
Мад вучиз жув бизарда?
+++
ЯзватIа вун циф, марф квачир кьуру,
Хийир авачиз, тухузва гару!
+++
Дуьз рахан тийир, кIуф патахъ инсан,
Кьулухъайни ам чир жеда хъсан!
+++
Ацукь чIурукIа авуртIани, дуьз
Рахун герек я гьар са инсандиз!
+++
Эгер хъсандиз авуртIа на гьисс,
Тапарар авун – абурсуз я пис.
+++
Ракьухъ галаз дуст туширтIа кIарас,
ЯкIукай зиян жедачир тараз!
+++
Яшайиш патал шартIариз регьят,
Ганвач виридаз хатасуз сергьят!
+++
Кун тавун патал, ават хьана цIуз,
Кьулухъ къачур кам, аватна вацIуз!
+++
Жегьил вахтунал тахьана рази,
Гъам чIугур инсан - фад жеда кьуьзуь!!
+++
Гафуни авур къабардиз яман,
Мецин ширин гаф жедалда дарман!
+++
Чин тийидайдаз вуч ятIа атир,
Чир жедани кьван цуькверин къадир?
+++
Эгер халис бахт алатIа Чилел,
Гьамиша ислягь цав хьун я кьилел!
+++
ШейтIанвилелди ацIурай ружа,
Акъатна кьулухъ, кар гьатна гужа!
+++
Ичкиди гижи авунвай къуьрез,
Асландални кваз кIан жеда хъуьрез!
++
Дуьзвилел кIвалах тавуртIа кьили,
Мумкин кIвалах я, ам хьунни дили!
+++
Гьида вичин дуст авуртIа пашман,
Къазанмишда мад артухан душман!
+++
Мецикай хада, кьилиз жеда тIар,
Мез хвена - артух хъижеда дустар!
+++
Югъ хьун паталди, фад къарагъда кIек,
Рагъ акIанамаз - мичIи жеда экв!
+++
КицI акур каци тик кьада чIарар,
Хъел атай кицIи, экъисда сарар!
+++
Гьаятдиз хтай данадиз гишин,
КицIи вагьшивал къалурна вичин!
+++
Акьун тавунмаз кьил фена цла,
Чир хьанач, кьилел къведайди бала!
+++
Садбурун сиве мез жеда ширин,
Садбуру мецив нез жеда ширин!
+++
Гьар са инсандиз, гъалатIар вичин,
Чир жез хьанайтIа, яру жедай чин!
+++
Дидедин къадир течир аялдиз,
Вич велед тирди къведач хиялдиз!
+++
Ахмакьрин юкьва, акьуллу инсан,
Кьуьзуь хьун мумкин я са цIуд йисан!
+++
Ришвет-шеле гуз, кьаз вердиш дустар,
Адан рикIе жеч гьич михьи къасатар!
+++
Шад тир хабардин ван атай чIавуз,
Лув гуз кIан жеда кьакьан тир цавуз!
+++
Фитне-гъибетдихъ агъадай инсан,
Амукьда кIвал-югъ, амачиз хзан!
+++
Пехилвал себеб, такIандаз къунши,
ЧIуру кIвалахар фад жеда къарши!
+++
Бармак хьуналди ахмакьдан кьилел,
Накъвар тахьана, амукьдач вилел!
+++
Эверайдаз – гьай, суалдиз – жаваб
Гун, буржни я чи кIвалахни - суваб!
+++
Рагъ авай патаз гудайдаз далу,
А касдиз вичин хъен жеда халу!
+++
Акунриз – хали, дадуниз – буран,
Ажуз езнедин - диде я яран!
+++
Чархар пад-падна, экъечIай булах,
Вилин нине хьиз михьиз хуьз алахъ!
+++
Акьуллу ятIа, дуь ая кIвалах,
Ахмакьбурузни акьул гуз алахъ!
+++
АлахъайтIани акьул гуз алам,
ЧIехи хьайилан, яз амукьда лам!
+++
РикIевайди – ваз, мецевайди – заз,
НикIевайди – заз, къецевайди – ваз!
+++
Аллагьдин патай ваз гайи девлет,
Нез алахъмир вун, ченеба, хелвет!
+++
Рахай кьванбурухъ акалайтIан яб,
Четин я чириз, гьахъ гьим я, гьим таб!
+++
Меци авур хер сагъардай дарман,
Жагъуриз тежез, атIуда аман!
+++
Уьмуьрдиз яргъи, куьруь лугьумир,
НикIедиз цуру, фири лугьумир!
+++
Квек хьайитIани лувар жедай туш,
Ахмакьдахъ галаз сувар жедай туш!
+++
Хъилен ичкиди авур кас пиян,
Масабурузни вичиз я зиян!
+++
ТуькIуьрна лугьуз вичикай чIалар,
Зи са кIеви дуст хьанвалда ялар!
+++
Бурж кьадай чIавуз, жуваз тирла дар,
Вахкуз алакьдай, кьаз алахъ кьадар!
+++
ГузватIа вуна низ хьайитIан сир,
Чарадан хиве тваз тахьуй тахсир!
+++
Бурж къачуз фена чарадан гъенал,
Вахкуз кIан туш, вил алаз ам кьинал!
+++
Чир хьанач лугьуз вацIай физ улам,
Ахмакь Алиди гатаналда лам.
+++
Элуькьна лугьуз дустунал вичин,
КицI гатун патал, Вели тир кIвачин.
+++
Вич папалайни акурла агъуз,
Алидкай хьана хендеда ялгъуз.
+++
Цан цайидаз, нек гайила фири,
ТIамбул ягъайдан мез хьана куьруь.
+++
Чамарар ягъиз кIан хьана балкIан,
ЦIапар акурла, жез тахьуй такIан.
+++
ЦIакулар чIулав я лугьуз пехърен,
Вилер чапрасбур хьанватIа къуьрен?
+++
Тахьурай лугьуз, тум галай кIвалах,
Ламра вичин тум кьуна са къвалахъ.
+++
КицIиз эгер кац туширтIа къунши,
Абурун ара жедачир турши.
+++
Цаз акьахайла, къекъвей дабандиз,
ТакIан хьаналда са агъдабандиз.
+++
Гьарда вичин кар авуртIа вичиз,
Темпел гишила амукьда, заз чиз.
+++
Дустунин къадир авачир душман,
Са кIус фад кьинал жемир куьн пашман.
+++
Вичелай ширин авунвай емиш,
Эвелдай куьне тар ая саймиш.
+++
Эгер цихъ вичин авачиртIа дад,
Ширин жедачир виридалай яд.
+++
Еке тир са рикI туналди хура,
Гужлу жедач нуькI лекьрелай пара.
+++
Вуч затI ятIа рагъ, вуч ятIа атир,
ХъуьтIуьз чир жеда гьар садан къадир.
+++
Сиви лагьана, гъили къачуна,
Темпелдин къаву тIили къачуна.
+++
Незвай макъамда билбилдин шараг,
Гъуьлягъ акатна кьуьгъуьрдин сарак.
+++
Цаву авурла тIурфандин ванер,
Мумкин я цавай къун харар - къванер.
+++
Течирдаз сирнав, лепейрал гьуьлуьн,
Лув гуз кIан хьана, винелай чилин.
+++
Гайи зиянар авурла гьалал,
Зегьмет чIугурбур атана чIалал.
+++
Багьа затIаркай - къизил хъсан я,
Амма буржунин - кьезил хъсан я.
+++
Нубат алачиз кьадайдан кьинер,
Дарман я вивел акьалжун кьенер.
+++
Цан цайи касдиз - цурунек гана,
ТIамбулчидин сив - фирида кана.
+++
Гапуррал кхьей адетар хъсан,
ЦIакулдал чIуриз алахъмир, инсан!
+++
Ламракай регъуь туштIа, ваз эгер,
Хкункай кутIур, женни кьван мегер?
+++
Женгина герек жедатIа гапур,
Ислягь къул чIугваз бес жеда цIакул.
+++
КIвал къачудалди тийижир хуьряй,
Къунши жагъура къилихриз къулай.
+++
Бармакдиз эгер авачтIа хатур,
Нубат алачиз акъудмир гапур.
+++
Гъери тIуьр кац чир жеда чIарчIелай,
Девлет авай кас - ракьун варцелай.
+++
ЧIехивал ламран гьатзамаз хиве,
Вичин тумунал кутIунна деве.
+++
Уьмуьрдикай дуьз тахьайдаз вафа,
Лап гьайиф къведа, чIугур кьван жафа.
+++
Дуьз гъавурда гьат тавун зегьмет я:
Белки, ам ахмакь касдин кьисмет я.
+++
БалкIан хуьз жеда, акьалжна кьенер,
Мецер кьенердал хуьз жедан мегер?!
+++
КЬУДАР
Лугьумир гафар, квай туькьуьл агъу.
Хъел атай чIавуз, жув хьана аси.
Гьар сада авун герек я къуйгъу,
Дарман гватIани агъудиз акси.
+++
Сада хуьрек тIуьн патал,
Пул ахъайна.
Сада зирек тIуьн патал,
ЧIул ахъайна!
+++
Жуваз такІан кІвалах на,
Авуна хьуй чарадаз;
Югъди-йифди алахъна,
Кар къведач ви арадиз.
+++
Салам алейк гафуниз,
Алейк салам герек я.
Мугьман касдин руфуниз,
КІанзавайди хуьрек я
+++
Чарадан кар чІур хьана,
КІанзавайдан вилериз;
Вичиз кьисмет фур хьана,
Фена, чиляй чилериз.
+++
Лугьуналди эсер жеч,
Вич вичикай куьцІейла.
КІан хьуналди кесер жеч,
Вич амаз, кІвал уьцІейла.
+++
КIанибурун арада,
Пак тир багьа сир жеда.
Пуд лагьайдаз - чарадаз,
Чир авун - тахсир жеда.
+++
И дуьньядал инсан яз,
Атайди хьиз, инсан хьухь!.
Элдихъ галаз хзан яз,
Яшамиш жез, хъсан хьухь!
+++
Гьайван чІалал гъиз жеда,
Дуьз инсан яз хьайтІа.
Ахмакь нивай дуьз жеда?
Ам гьайван яз хьайитІа.
+++
Вун эвел туш, вун эхир,
Вил вегь кьулухъ-виликди.
Вунни фида, эй фекъир,
Са къуз мичІи чиликди.
+++
КІватІзаватІа, на девлет,
Чарабурун пай атІуз;
НезватІа ам на хелвет,
Лугьуда, ваз цІай атуй!
+++
Вич зурба кас яз кьуна,
Акьуллуйриз яб ганач.
Кар чІур хьана, яс кьуна,
Хьайи гужаз таб ганач.
+++
Жув кефиник квай чІавуз,
Халкьар вуна кваз кьунач.
Куьз, хажалат гвай чІавуз,
Зегьердин къаб хъваз кьунач?
+++
Кар туькІвейла, дамахар
Авун, заз чиз, хъсан туш.
Лугьуда хьи, ахмакьар -
Садни бегьем инсан туш.
+++
КІан хьуналди гьамиша,
Жуваз кІанивал жедач.
Садра кьванни багъиша,
ГатІан тийир кал жедач.
+++
Хъсан затІ тир жегьилвал,
Кьуьзуь тежез хьанайтІа.
Уьмуьр финал - хьайивал,
Разини жез хьанайтІа.
+++
Диде-буба хьайила,
Тек са кар къвен хиялдиз -
Къуллугъ кьисмет хьайила,
Чешне жен гьар аялдиз.
+++
Кар авачиз шад хьана,
Пашманвални ийимир.
ЧІурубурухъ сад хьана,
Душманвални ийимир.
+++
ЧІал ганва чаз рахадай,
Шадвал патал, шел патал.
ЧІал квез тир кьван кеф хадай?
КукІун патал, хъел патал.
+++
ЧІуру тир гьар гафуни,
РикІиз тІарда, гуж гуда.
Кьуру тир са гафуни,
Де лагь кван ваз вуч гуда?
+++
Лугьуда хьи, шадвални
Пашванвал: вах, стха я.
Диде-бубад садвални,
Чи несилдин арха я.
+++
Гум авачир чкадал,
ЦІай хьун патал, къал мийир.
Вил эцигна чарадал,
Кума тахьай мал мийир.
+++
Уьмуьр ахьтин затІ я хьи,
Кьиляй-кьилиз - имтигьан.
Уьмуьр физвай яд я хьи,
Ам, жуван кьве гъили кьан.
+++
Рахай гафар – нуькІвер я,
Ви сивелай лув гайи.
Ширин гафар – шекер я,
Гвай хажалат цIув гайи.
+++
ЧІуру гафар – къермеяр,
Хер ийидай, галукьна.
АтІайтІани жермеяр,
ТуьхкIуьр тежер кьулухъна.
+++
БицІи меци – чІехидаз,
Лугьуналди ван хьанач.
Недайла, нефс пехъидаз,
Яб акалун кІан хьанач.
+++
Хайиди хьиз – кьиникьни -
Галайди куьз чир хьанач?
Ажалдикас санихъни,
Кьил къакъаждай куьр хьанач.
+++
Аман! - лугьуз, минетай,
Касдиз куьмек куьз ганач?
Кар авачиз гьуьжетай,
Мез сарарив хуьз хьанач.
+++
Кьисметдив къугъваз, туьфенгар къачуз,
Фидайла, са кар ава, ваз течир.
Чара касдин кьил фидайла атIуз,
Вун ви кьилни гваз физвайди хьухь чир!
+++
Ракъинин нурар, аялрин шад хъвер,
Вили тир цава дурнайрин цIиргъер.
Чуьллера хьурай атирдин гьава,
Рагъ милиз хъуьрез, ислягь тир цава!
+++
Хатурдиз - хатур, ахмакьдаз - жаза,
Жен тийидай кар кьаз тахьуй хиве.
Келледа акьул жедалда къуза,
Тапарардай мез авайдан сиве!
+++
Меци жанавур элкъуьрда хпез,
Мез техвейдаз бул жеда душманар.
Эгер вавай хуьз алакьайтIа мез,
Дустар бул жеда, тийир пашманар!
+++
КIекре экуьнахъ гьарагъай чIавуз,
Экуь тир гъетер эгечIда цIараз,
Рагъ хъуьрез-хъуьрез экъечIна цавуз,
Экуь нураркай халича храз!
+++
Ацукьай чIавуз суфрадин кьилихъ,
Мугьманда на жув дуьзвилелди твах.
Вак таб ийидай кватIа пис къилих,
Чир жеда, дуьз гаф тежедайди вахъ!
+++
За багъишда квез цуькверин кIунчIар,
За куьн гьуьрметдиз ийида гьуьрмет.
Амма ятIа куьн, инсанар - кIанчIар,
Кар авачиз за чIугуна зегьмет!
+++
-Вун, ламрал алаз, паб тухуз кIвачи?
Али, гьинихъ физ, рекье гьатнава?
-Духтурханадиз тухузва, къунши,
Паб азарлу яз, кIеве гьатнава!!!
+++
ЯкIвни адан Тум хьана кьвед чуьруьк,
-Вуж я чIехиди? – авуна кьуьруьк.
Лапагриз эциг ийизвай гьаят.
Авайвал ама, кар хьана баят!
+++
Къецин югъ ваз акуна,
Пакагьанди сир жеда.
Къвезмай крар такуна,
Лагь, ваз гьинай чир жеда?
+++
Чарабуруз акьул гуз,
Жув ахмакь хьун са гуж я.!
Масадбуруз на кІул гуз,
Ятур ваз тун, кьве гуж я!
+++
Югъ атай кьван мягьледал чи алайди,
АтIун тийиз, зи къуншидин ван хьана.
Вичелайни гьарагъиз рикI алайди,
Акур чIавуз, ламракай лал къван хьана.
+++
Чарабуруз акьулар гуз, вич чІуру
Авай са кас, пиян хьана, гьат хьана.
Акьул татай, рехи хьана кьил, чуру,
Хзанни кваз чкІана, паб кат хьана.
+++
Чарадакай ийиз чІуру рахунар,
Хъсан кар туш, мумкин я сив патахъ хьун.
ГьакІ нубатсуз авуна жув яхунар,
Лугьуз жедач, вакай кьурай хъвалахъ хьун.
+++
Ракъинин кIаник, тIурфандин вилик,
Умуд кваз Чилик, тIарам кьуна рикI,
Къагьриманар хьиз секин я дагълар,
Уьзягъ тир кьилер, аршда кьуна тик!
+++
Я вун туш эвел, я вун туш эхир,
Хъухъ жуван гъиле вуганвай чехир!
Пакадал вуна вегьейтIа кIвалах,
Цурцун къажгъандиз акъатда пехир.
+++
Кьисмет туширди акъатда сивяй,
Кьисмет авайди аватда цавай.
Икьван заз кIани, икьван зун кIани,
Вучиз къакъудна, лагь тIун чун чавай?
+++
Гьикьван и дуьнья кьуртIани кIевиз,
Кьиникь амукьда, рикIелай тефиз.
Ризкьидикай пай амачир чIавуз,
Гьазур жезва вун, эхиратдиз физ.
+++
Гьикьван вун цавуз хьайитIа хкаж,
Гьакьван ви хура рикI жеда агаж.
Гъетерихъ галаз цавара авай,
Ийиз кIан жемир садрани акъаж.
+++
И гунагьар квай дуьньядин винел,
Ялиз тежер пар, кьамир ви къуьнел.
Вири амаз вун, чир хьухь фидайди,
Са юкъуз жемят кIватI хьана гъенел.
+++
Уьмуьр цIайлапан я, куькIуьр цава,
Са легьзе экуь ийидай гьава.
Яргъалди чIугун патал адан вахт,
И дуьньядал бахт лугьур затI ава.
+++
Вирибуруз кIан хьуналди бахтар,
Жагъай саданни ван хьанач заз тIвар.
И дуьнья акун тушни еке бахт?
ТІимил ва пара ятІани вахтар.
+++
Инсан са тІур я бегьердин таран,
Рагъ акьур чІавуз цуьк гъидай гьейран.
Бахтлу кас я вун тияна къаю,
Амукь хьайитІа, гьал ийиз девран.
+++
Ферли тир аял - хиял я рикІин,
Ви кІвализ атай ахъайна рикІин.
Вири туштІани рикІин хиялар,
Шикаятар за квекай гьикI ийин?
+++
Чиликни цавук пай ква виридан,
Кьакьан гъетерал ашукь хьайидан.
Вафалувилин течирдан къадир,
Ирид чкадлай хурай лагь гардан!
+++
Ажал галачир яргъал тир уьмуьр,
Ширин ятІани ам квез кІан жемир.
Эхир са юкъуз аватна виляй,
Чимивал гвачир, къайи руьхъ мийир.
+++
Чандик берекат кумачир чІавуз,
Вакай катай хьиз жеда рагъ цавуз.
Чиг къвайитІани акатдай тІили,
Хъел акатна вун, тамашда къавуз.
+++
Гьикьван инсанар фена чилелай?
Йикьерин накъвар вегьез вилелай.
Сад кьванни авач, акьалт хьана чан,
И чилел хтай цІийи кьилелай.
+++
Вилик вегьей кам хкведач кьулухъ,
Кьисметди авун тавурІа шулугъ.
Гьикьван хуш я чаз, жув гьаким хьана,
Вирида анжах ваз авун къуллугъ?
+++
Нефсинин вилик ажуз я вири,
Жанавурдиз нез кІан жеда суьруь.
Халкьдикай вуна авуртІан чуьнуьх,
Аллагьдин вилик мез жеда куьруь.
+++
Кьведаз чидай кар - туш лугьуда сир,
Ам ачухайдак кутада тахсир.
Ни яргъалди ам хвейитІа рикІе,
Ам гьакьван чІавал я адан есир.
+++
Хийирдин кІвалах авун я четин,
Анжах са кардин гъавурда гьатин:
ЧІуру кІвалахар авур касдин тІвар,
Элкъведа чIуру азардиз батин!
+++
Рекьидай чIал чир хьана,
СикIрез дуьнья ширин я;
Вич са ажуз къуьр хьана,
Кесибдин рикI серин я.
+++
Девлетлуда кесибдин
Хабар кьуртIа гьалдикай;
Паб лугьудай несибдин,
КичIе ялда къалдикай.
+++
Къунши касдал пехилди,
Пай атIана амукьна.
Вичин кIвачер са гъилди
ЦIай атана, алугна.
+++
Къунши акваз вилерни
Буьркьуь хьана, экв такваз.
Азабдик ква гъилерни,
Фу тваз, сивин тIвек такваз.
+++
Къуни-къунши хъсан я,
Стхадилай яргъа тир.
Амма вагьши хъсан я,
Къуншидилай къаргъа тир.
+
Фитнедалди къуншидин
КIвал чIурайди гьикI ава?
КIватIна эркек, дишиди,
Адан кIвале йикь ава.
+++
Гваз къекъвейди - цIил хьана,
Эцигайди къван жеда. -
Лагьай папаз -гъуьл хьана.
Адаз хзан-кIвал жеда.
+++
Чара касдин затIункай,
Къияматдин мал жеда.
И гаф вичел атункай,
КичIедан мез лал жеда.
+++
Угъривилел гуьл хьана,
Квахьна йифен ахварни.
Духтирдава кьил хана,
Акъат хьана сухварни.
+++
Жуваз авур хъсанвал,
Течир инсан - кIамаш я.
РикIе твамир такIанвал,
Чурун тавур машмаш я.
+++
Дарвал гана хзандиз,
Ички хъун низ туба туш?
Дуьз лугьун квез хъсандиз,
Ам аялрин буба туш!
+++
Сивел атай татайди,
Лугьудайди инсан туш.
Рахункай пай атIайди,
Хьунни акьван хъсан туш!
+++
Акьулдилай къуватдиз,
Артух фикир гудайди?
КичIе туш жал аватиз?
Чуьруькдин цIа кудайди!?
+++
Чарадаз писвал кIани,
Мердимазарар жеда.
Терг ийидай кар къени,
Гьахьтин азарар жеда!
+++
Вичиз бегьем авачиз,
Акьул маса гудайдаз?
-Кар арадал алачиз,
Уф гунуг я къайидаз!
+++
Гзаф крар за кудна,
Вуч лугьун за эхирдиз?
Данайрикай хкудна,
Шумуд ягъин нехирдиз!?
+++
Муьгьуьббатдив гекъигайла,
Дуствал пара вине я.
Дуст гадарна, чан хуьдай,
Вал къведайди тегьне я.
+++
Стхавилин пак тир кьинез,
Чир хьайид туш четинвал.
Дуст гадарна кIан хьун фу нез -
Гьисабда яз хаинвал.
+++
Жанавурни кицI дустар хьайила,
Хперин суьруь - варани зара.
КIвал эцигзавай устIар кьейила,
Гьаятда жеда керпичрин хара.
+++
Чапрас папаз кьвед хьиз акваз вилерай,
Авай са гъуьл акъудналдай кIвалерай.
Мегьтел я цIай экъечI тавун чилерай,
Лагьана хьуй, кьилел кIерец тар жеда.
+++
Кимибуруз чпин патав амайбур,
Яз аквада акьулсузар, кIамайбур.
Абурукай сад, кьвед намус кумайбур,
Жагъана хьуй, аламатдин кар жеда.
+++
Девлетлудаз кесиб акваз цIай къведа,
Гуя адаз вичиндакай пай къведа.
Са югъ къведа, ахмакь адан тай жеда,
Атана хьуй, живед кьулал яр жеда.
+++
Пиян инсан гьалт тавурай хатадай,
Лам хьиз жеда кьарад кьулал къатадай.
На лугьуда, тум акъатна кIутадай,
АкI хьана хьуй, дуьньяни кваз дар жеда.
+++
Аллагьди хуьй къелемдикай шаирдин,
Тах атIуда тахъванамаз шаирдин.
Юкь хъсан я секинвилиз нехирдиз,
Дахьана хьуй, карч хада, кIвач тIар жеда.
+++
Сажидинахъ лугьур-далгьур амачиз,
Хуруда рикI кузва иви амачиз.
Са бязибур къваларилай тамашиз,
Рахана хьуй, сиве мез кьве кIар жеда.
+++
Жанавурни кицI душман хьайила,
ХупI регьят жеда чубанрин рикIиз!
Акурла чпин хамар хутIуна,
Абуруз кицIер кIан жеда рекьиз.
+++
Гьар са гъуьлуьз юлдашдивай кIаниди,
Ширин мезни гьуьрметлувал, хатур я.
Я стхаяр, и заз кьисмет хьайиди,
Гьамиша цIал кIвалахзавай матур я!
 

+++
Шумуд бубат хьана къе югъ,
Гагь живер къваз, гагь ракъар къвез.
Ламу чиляй акъатда бугъ,
Чилин циф жез, цава къекъвез.
+++
Ни лугьудай цIи кьуьд жедач?
Гаф хадай хьиз гафуни.
Аллагьдихъ са затI кьит жедач,
Жив - фуни я, къафунни.
+++
Буьркьуь ятIани чилик квай кьифрез,
Вичз фу недай рехъ чида хъсан.
Амалар течир инсанрал хъуьрез,
КIватIалда девлет цIийи гьар йисан.
+++
Лацу чарчел чIулав цIарар,
ЧIулав чарчел лацу чIалар.
Де лагь куьне дуьньяд винел,
Гьим хийир я, гьим я зарар?
+++
Таб авуналди регъуь тежер чин,
Фитнеяр ийиз, куьруь тежер мез;
Хьарарик жеда патахъ тир фирчин,
Вал акьалай фу кIан жедани нез?!
+++
Акьуллу касди акъваз тийиз гьич,
Чирда уьмуьрдин деринрин тарсар.
Ахмакьда даим, акьуллу кьаз вич,
Лагълагъар ийиз акъудда йисар.
+++
Муьгьуьббатдихъ кьве жуьре ава дад:
Туькьуьлни ширин акахь тийидай.
Муьгьуьббатдихъ - цIай, иличайтIан яд,
Ава гьамиша хкахь тийидай.
+++
Муьгьуьббатдихъ сир ава дерин тир,
КIани инсанар табагъ ийидай.
Вафалу ксар амал ширин тир,
Намердбурукай къабагъ ийидай.
+++
Кьвед ашукь хьана, чIалал атана.
Кьведан арадал - аял атана.
И кIвалахди зак руьгь кутуна шад,
Зи рикIиз мелгьям хиял атана!
+++
Вичин кIвале пIир я а кас секин,
Гьич сивяй са пис ван къведач адан.
Пата, къерехда, куьшкуьндар, куьшкуьн,
Акъвазар жедач хадалди гардан.
+++
Кьейи касдилай вахчумир кьисас,
Ам агакьнава жазадихъ вичин.
Уьзуькъара хьун гьич кIан жемир ваз,
Къвезмай несилрин вилик уьзягъ чин,
+++
Ахпани кьий, пакани,
Чан гъиляй-гъилиз!
Фуни тIуьна, какани,
Хъфена кIвализ.
+++
Хажалатдин къайи марф,
Къвайи зулун береда;
Физва кьилел алаз каф,
Са йикь туна дереда.
+++
Къизилгуьлдал цуьквер ала,
ЦIай акъуддай цацарни.
Ярдин мецел шекер ала,
Вилин накъвар-вацIарни.
+++
Шадвилин шуьрбет,
Гичиндава шуьшедин.
Аман минет чи суьгьбет,
Негъил тахьуй куьчедин.
+++
Ша, чан гуьзел, зи къаршидиз,
Куьлуьз къачур камаралди.
Хабар тахьуй пис къуншидиз,
Вун гъуникай гатфаралди.
+++
Заз итимрай амач такур аламат,
ЦIузни вацIуз фида гуьзел хуш хьана.
Муьгьуьббатдин цIай рикIе хуьз саламат,
Цававй фида мензил атIуз къуш хьана.
+++
Уьмуьр акъатна чIуру тир рекье,
Вуч авуртIани жез хьана гьалал.
Гунагсуз ксар тур чIавуз йикье,
Цававрвл Аллагь атана чIалал!
+++
Шумуд са йисуз ише фена таб,
Бурандиз лугьуз ширин тир хали.
Гила садани гун тавурла яб,
КIвачер беябур ийизва кьили!
+++
Эцигна кIвалер, кIватIална девлет,
Пехъ хьана цавуз акъатна бирдан.
Угърашрихъ амач секинвал хелвет,
Ирид чкадлай хана хьи гардан!
+++
Вилерни аваз авуна буьркьуь,
Гьар сеферда на тарифдай чIавуз,
Гила чаз рекьер хьайила гьяркьуь,
Вучиз на ялвар ийизва цавуз?
+++
КIвалахар садан, дамахар садан,
ТIамбул ягъадаз фиринек мили.
ЯцIу хьайила руфунни гардан,
Дуьз кIвалах, мегер, хъийинни кьили?
+++
Хъсан кIвалахдин ая тарифар,
Зегьметчидин тIвар хкаж цавариз.
Писвилихъ дяве мийир зайифар,
Гьар са хъсан югъ элкъуьр сувариз
+++
Гафариз фараш, крариз яваш,
Заз нече шумуд са кас акуна.
Гьар са тIуьнал - шиш, таза кьве лаваш,
Чара жибиндай нез-хъваз акуна.
+++
Бязи ксариз дуьзвилихъ рахун,
Хуш тушиз ава элекьиз, дакIваз.
Зайиф жез рикIер, беденар яхун
Жезва дуьзвилихъ рахайбур акваз.
+++
Туьнт чIаларал аксивилихъ рахайла,
Лугьумир ваз цуькверин кIунчI багъишда.
Тахсиркарри ваз гьялягь кьаз тахьайла,
Ида ам кьаз, ада масад асмишда.
+++
Сажидиназ рахаз чидач чуьнеба,
Адан хесет вил акъудна лугьун я.
Акур чIавуз кьве чин алай гьеллебаз,
Белки гьа кар себеб яз вун яхун я.

Гьар ткIурла, за гьерер,
Дустариз гуз ятурар;
Кьудкъадни цIекIуьд гъилер,
Авунай за хатурар.
Тек виш лагьай гъилера,
Ганай лугьуз кIул,
Кьудкъанни цIекIуьдални
ЧIугунач зи къул!
+++
Вилер кукIун тавун патал,
Чинал чIехи нер авуна.
Ахмакь вилер ккIай чIавуз,
Язух нерал хер авуна.
+++
Садбуру жагъур ийизва тажар,
Чеб къалуриз кIанз халкьариз иер.
Тажар алайла, аквадачалда,
Акьул авачир ичIи тир кьилер
Журнал «Крокодил» 30 -І988 -й.
Правда І2 апреля І987 й.
+++
Чарадан гъалатI аквада чаз фад,
Еке са къван хьиз, рекьеллай гьяркьуь.
Чпин гъалатIар акурла са-сад,
Са бязи ксар жеда лап буьркьуь.
+++
Пис рахайбурал гьалчайтIа къванер.
Ваз вилик фидай вахт жеда куьруь.
ГьакI кукIвар мийир на жуван къуьнер,
Къванер бес жедач, кIватIайтIан вири.
+++
Виш душмандилай са дуст яман,
Эгер на адал вегьенватIа юкь.
Зегьер гуда ваз, я лугьуз дарман,
Дуьз гафунин ван къвен тийидай кьукь!
+++
Пулуни чирда иеси вичин,
Инсан яни ам, тахьайтIа гьайван.
АкуртIан хъуьрез ваз а касдин чин,
Гишиндазни гуч фу ада яван.
+++
Кар чIур хьайила кIан жеда рекьиз
Чара тир ксар, жуванди хвена.
Крар туькIвейла, кIанивал рикIиз,
Виш йисалайни кIан жедач кьена.
+++
Чара ксариз авур писвилер,
Элкъвена хквен хъийида вичел.
Гьикьван гзаф кIан жеда ваз эллер,
Гьакьван яргъалди амукьда кIвачел!
+++
Гьайиф я вуна акIурай тарар,
Багъда чарадан, авачтIа къадир.
Хийирдилай ваз гуда лап зарар,
Къалгъандивай кIан хьайитIа атир.
=
Гьар са ничхирди6 пехъре, билбилди,
ЧIехи хьайила, цава гуда лув.
Инсан хьун патал гьар са жегьилди,
Тухун герек я дуьзвилелди жув!
+++
Хъсан хьун патал ви гьар са кIвалах,
Инанмиш хьунухь герек я кардихъ.
Муьгьуьббатдин вун хьанвачтIа чIалахъ,
Гьич са юкъузни кьадач вун ярдихъ!
+++
Гьар гьи жуьре югъ хьанватIан кьисмет,
Гьам рагъ авайди, марф къвадай серин;
Гьич са касдизни тавуна туьгьмет,
Пак дуьа ая Аллагьдиз ширин!
+++
Эгер вахъ диде, аватIа буба,
Чир хьухь ваз хъсан - жагъанвайди бахт.
Хажалат авач вичелай зурба,
Абур ви кьилел аламачир вахт!
+++
Бязи вахтара, вилик вегьей кам,
Хийирдихъ жеда, гуьрчегдай уьмуьр.
Шивдиз элкъвена ви кIаник квай лам,
Акурбур мягьтел ийида загьир!
+++
Кьил акъуд тежез нагьахъ, керчеквал,
Инсанар ава, багьнайрихъ къаних,
ТIавусдин акван тийиз гуьрчегвал,
Патахъ кIвачерик кутада синих!
+++
Келледа затI авачир
Касдин кьама ял жеда.
Ам алай ва алачир,
Чка -чка къал жеда.
+++
ГьакI жува жув виниз кьун,
Кутугнавач инсандиз.
Я хва декьей ахта кьвун,
ШутI ягъуй ви гьа чандиз.
+++
ЗатI авачир челегди,
Ван ийида ичIи яз.
ДапIарда тур куьлегди,
Кар аквада мичIи яз.
+++
Хъсан затI я жегьилвал,
ТуькIветIа кIвалах.
Ярни ашукь, жегьил вал,
Галайла къвалахъ.
+++
Чарабуруз акьул гуз,
Жув ахмакь хьун са гуж я.!
Масадбуруз на кІул гуз,
Ятур ваз тун кьве гуж я!
+++
Югъ атай кьван мягьледал чи алайди,
Гьикьван вахт я ви гьарайдин ван хьана.
Вичелайни гьарагъиз лап къулайди
Яз акуна, лал хьана лам, къван хьана.
+++
РУГУДАР
Къеле квачир, гьатта цурун къапунин,
Кьисмет барбатI ийизвайди – пехир я.
И дуьнья тек са вад юкъуз акунин,
Себеб, чна хъвазвай эрекь, чехир я.
Чи уьмуьрдин къадир гьич чир тахьунин,
Рагъ акIизвай йикъан халис эхир я.
+++
Къазанмишай девлет а кьил тийижиз,
На лугьумир ам ваз ганвай кьисмет я.
Я сирнави ийимир гьуьл тийижиз.
Девлет - агъзур касдин пай квай нямет я,
Демин юкьвал алатIа, кьуьл тийижиз,
Валлагь, а кас гъавурда тун зегьмет я.
+++
Кьуд цIар кьуд цал, кIвачерик чил, кьилел къав –
Гьар са куплет – дараматдин са кIвал я.
Рагъни, варзни, гъетер авай кьакьан цав –
Абур гьар сад – кхьизвай зи са чIал я.
Пуд кIваликай сад кьванни зи туштIа тав,
Зи зегьметар, куьне лагь, вуч патал я?
+++
Сад, кьвед кьванни аваз хьурай багърияр,
Ярар-дустар шад межлисра герек я.
Дуьньяда бул аватIани дугърияр,
Абурулай тек са иблис зирек я.
Ван тийидай туьфенгар тир угърияр –
Кьисметнавай зегьерламиш хуьрек я.
+++
Яр-дуст кьазни, хуьзни кIанда чир хьана.
Стхадикай душман хкат тавурай.
Вири – фасикь, са жув кьамир пIир хьана,
Архадикай душман хкат тавурай.
Амма жуван мез себеб яз, кIир хьана,
Бедбахтвилик садни акат тавурай!
+++
Сабур – хъсан затI я, ам хуьз хьайитIа.
Туьнтвиликай жагъидайди зиян я.
Вилик виниф хъсан я чиз хьайитIа,
Рехъ течирди – чехир тахъвай пиян я.
Техилдин ник сабурдив гуьз хьайитIа,
Хъсан тирди Сажидиназ аян я!

МУЬЖУЬДАР
Дишегьлийдай амач такур аламат,
Ада дахай кас масдавай хаз жедач.
Дишегьлиди дехвей инсан саламат,
Цавун куьмек хьайитIани кьаз жедач.
ТуькIуьр чIалар чанда нефес амай кьван,
Са югъ къведа ви тIем акакь тийидай.
Кьейила вун, гайитIани жуьмяй къан,
Ам садакьа я ваз хкякь тийидай.
+++
Жуван чандал цIай кун тавунамаз,
Хажалатрин яд хъун тавунамаз,
Кьисметдикай кеф хун тавунамаз,
Пис-хъсандакай хабар жедани?
Чир хьухь гьар йикъахъ йифни галайди,
Алахьай цавухъ цифни галайди.
Пяхъ-керекулдихъ лифни галайди,
Чидайдахъ биши япар жедани?
+++
Къуншийрикай гьамиша зун рази я,
Лагьана хьуй, халкьдин вилик таб жедан?
Парталар цваз кьил хуьзвай кас дарзи я,
Адан тупIуз акьах тавур раб жедан?

Къуншийрикай авуналди тарифар,
ТакIан са ван галукь тавур яб жедан?
Алакъаяр авуна хьуй хьуй зайифар,
Де лагь куьне, адаз кIвал-югъ, паб жедан?
+++
Кар авачиз чах элкъведач Чилин,
Йифер рекье тваз, кьабулиз йикъар.
Заз чида адан метлебар кьилин,
ТIимил хьунухь я вилерал накъвар.
Кар авачиз чарх элкъведач Чилин,
Кьилел элкъуьриз гъетерин суьруь.
Инсанар гьикьван хьайитIан къалин,
Ийиз кIанзава бахтлубур вири.
+++
Хатурар ийиз уьмуьр физва зи,
Тум цазвай лежбер акуна никIе
Несилрин вилик намус хуьзва зи,
Михьи хиялрив муг ийиз рикIе.
Зегьметдиз къимет тIалабзавач за,
Анжах зи чIалар кIелиз хьайитIа.
Жув я шаирдай гьисабзавач за,
Зи шииррикай хъелиз хьайитIа.
+++
Тек са капу ван ийидач жуван,
Я са таракай там жедач чIехи.
Гужлуз аквада цаву авур ван,
ЦIай акъатайла циферай рехи.
Заз кьиникьикай авач хажалат,
Я зун туш эвел, я зун туш эхир.
Ахъайиз тахьуй чин тийиз гъалатI,
Шуьрбет хьиз хьана хъваз тахьуй чехир
+++
Заз гьикI хьанай зун зерре хьиз куьлуь,
Дуьнья акурла гъетерив ацIай.
Амма хана зун диде тир Чили,
Хура туна рикI, дамаррани цIай!
Вуч затI я кьван гъед зунни ви патав?
Жуван кьилелди ийизвай кIвалах.
Дуьнья ацIанва гъетерив битав,
Ргазва зи рикI-мурадрин булах.
+++
Ракъинин къуват, вацра гудай нур,
Цетер эквер цуькверин атир.
Кужумзава за ачухна хьиз хур,
Гьар са зерредин ава заз къадир.
Сирнавар гарун, гьуьлерин лепе,
Ачух я квез зи уьмуьрдин лувар.
ЧIехи дуьньядин заз гьар са пипIе,
КIанзава хьана шадвални сувар.
+++
Аваз, авач лугьудайдан берекат,
Акваз, такваз куьтягь жеда гар галаз.
Дар ятIани бул я лугьуз гьерекат,
Яр хкведа къуьнуьхъ ацIай квар галаз.
«Кая», «кьея» сивин кIалуб хьайидан,
Уьмуьр фида хажалатдик, гъамуник.
Вич къизилрин юкьва аваз кьейитIан,
Кепек кьванни гудач адан хамунихъ.
+++
Къунши акваз акъатмир вун хамунай,
Пехилвили цуьк гъида ви вилерал.
Сечме техил жеда цайи тумунай,
Адалат хуьз алахъайтIа чилерал.
Къунши хъуьрез акур чIавуз рикIивай,
КIанзни такIанх хъвер къведа ви вилерал.
КIан хьуналди ракъар хъуьтIуьн цикIивай,
Берекат жив гьинай къвада чилерал?
+++
Девлетрихъ еке галтугмир пара,
Ам гьи пачагьдин тух хьана руфун?
Фу ширин жеда, галачиз къафун,
Гишинвили ви атIайла чара.
Вахъ авай чIавуз къизилни гимиш,
Авачирдакай кьаз алахъ хабар.
Нефсинин гьуьле жез тахьуй батмиш,
Залан хьайила луьткведа ви пар.
+++
Валлагь хъсан затI я къуллугъ,
ЧIехи речар рахун патал.
Хкаж жуваз еке дуллух,
Чанни кIанда эхун патал.
Валлагь яман затI я къуллугъ,
Бирдан жаваб гудай чIавуз.
Ахмакьвиляй хьана шулугъ,
Жуван цIа жув кудай чIавуз.

ЦІудар
Йифен мекьи гуж акунвай векьерал,
Чигерикай кІватІал хьанвай нагъв алай.
Зал вил алаз акъвазнавай рекьерал,
Сад Аллагьди гайи юкъуз рагъ алай;
Хуькведа зун муштулухдин хабар гваз.
Аялризни кІвачел гьалсдай къапар гваз.
Ваз - булушка, кІвализ лазим затІарни,
Кепек -шигьи – кІватІай сад-кьве вацранни,
Къачур якІун базардилай яцранни…
Амайбурун герек къведач кьун тІварни.
+++
Экуьн кьиляй цав гьалчІнаваз, серин яз,
Акур чІавуз гьаваярни хуш тушиз;
Хияларни рикІе гьатна дерин яз,
Иви ргаз, гьич са дамар буш тушиз;
Вуч авуртІа хъсан ятІа чин тийиз,
Инихъ-анихъ вегьез, сабур хуьн тийиз,
Я кІел тежез, кхьиз тежез, яб тагуз,
Багьа тир вахт физва вацІ хьиз авахьна.
Вердиш тушиз азиятриз таб тагуз,
ЦІаразва зун акваз-такваз гьава хьиз.
+++
Рагъ акІизва, нур чукІуриз цавариз.
На лугьун им эхиримжи сефер я.
Яргъи тир югъ тешпигь хьанвай сувариз,
РикІел анжах амукьайбур кефер я.
Чил - гьа Чил я - галатнавай кІвалахна.
Чин ракъинихъ элкъуьрзавай алахъна;
Йифе вичин куькІуьрзава лампаяр.
Варз кьилелла ахвар квахьай къари хьиз.
Инлай, анлай элуькьзава къампаяр,
Цав ацІузва гъетерив са суьруь хьиз.
+++
«Бахтаварар» - фад фейибур ажалдай,
Гьич са къайгъу, са хажалат амачир.
Чун аялар хьиз кІерецар хчалдай
Ава жеди квез, рикІ я вил галачир.
Дуьньядавай дегишвилер акурла,
Эхиз тежез, рикІ хуруда дакІурла,
Чакай хабар туш гьелелиг чан алай.
Шумуд са гуж эх хъийида, чидач заз.
Им девир туш халкьар кьейи –къан алай,
Хирел гьикьван кьел кІвахдатІа чидач заз.
+++
Дуьз гафариз къимет амач, гьуьрметни.
Сада масад адет хьанва маса гуз.
РикІ аламач чІугваз артух зегьметни,
Вун кьуьзуьдай кьазва гъиле аса гуз.
Вай акъатай гафар кхьиз дафтарда,
Мукъаят хьухь, гьалт тавурай кафтІардал.
Пулунизни къуллугъдиз я икрамун,
Тариф ийиз, гьикІ муьтІуьгъ жен кимидаз?
Гьалал фуни мумкин я ваз гьарамун,
Къайиди гьикІ лугьун рикІиз чимидаз?
+++
Ийиз хьайтІа, гьарда вичиз кІанивал,
Инна, валлагь, жедайди са масад я.
Гьар са касдихъ хьун герек я къенивал,
ГъалатІрикай вични михьиз, азад яз.
Гафар санай, крар санай хьайитІа,
Анжах вичиз ришвет-шеле гайитІа,
Амай халкьдиз а касди мекь -каш гуда.
Сад -вадакай тапан даях кьуна хьиз;
Чидач адаз халкьари мус лаш гуда,
ТІанурдин цІа кайи чІавуз кьуна хьиз.
+++
Лугьуда хьи и дуьньяда гьахъ ава.
Пис ксариз бала гуда Аллагьди.
Гьахъвилихъ физ гьикьван четин рехъ ава?!
Са бязибур акьазвач зи чІалахъди.
Гьахъ жагъуриз тек са уьмуьр тІимил я.
АлакьайтІа, ам акьулдиз камил я.
Гьахъ жагъуриз кьейи кьванбур пара я.
Бушвал хиве кьадалди гьакІ лукІ хьана,
Кьин хъсан я, им чи кьведан ара я,
Амукьдалди цІивин хьана, цІукІ хьана.
+++
Пакамахъ вил галачирди рагъ алай,
Куьз кусуда, кьин тавуна ярх хьана.
Уьмуьр квез я даим вилел нагъв алай?
Хажалатрик кьураз, цІараз, кьах хьна.
Инсан садра хада, садра рекьида.
Алчахбуруз багьнаяр бул жагъида.
Халкь паталди зегьмет чІугваз, ялайдаз,
Къагьриман хва лугьур багьа тІвар ава.
Халкьдихъай чин са чІуру яз, хъеляйдаз,
Рекьидалди ялиз тежер пар ава.
+++
«Аллагь -Сад я, пайгъамбарни - Мегьамед.» -
Лугьуз къекъуьн тІимил я, жув инсан хьухь!
Кьейи чІавуз атун патал вал рагьмет,
Ваз писвилер авурдазни хъсан хьухь!
Куьз лагьайтІа, писдахъ галаз кьил кьурди -
Гьадалайни агъуз кас я зил кьурди.
Рахадайди рахуй вичиз, сив галат
Хьайи чІавуз вич-вичелай лал жеда.
Аллагь течир касдив рахун я гъалатІ.
Алчах касдив кьил кьуна хьуй-къал жеда.
+++
Инсанар яз, вирибуруз сад хьтин.
Ганвач бахтар, батсузал лап пара я.
Са бязибур жеда ацІай гад хьтин.
Бязибурун, кьуьд яз, гуьнуькъара я.
Даим цавуз акъазмир куьн килигиз,
Я иви хъваз гьазур жемир зили хьиз.
Зегьмет чІугу - берекатар чилева,
Амма Аллагь ракъурмир гьич рикІелай.
Гьар са касдин кьисмет Адан гъилева,
ЦІуд рипедиз - сад це цайи никІелай.
+++
Ихтилатар пара жеда авуртІа,
Амма кІвалах – чарасуз я виридаз.
Гьар са касди дуьз яз, зегьмет чІугуртІа,
Гьар садакай хийир ава иридаз.
Алчахвилел кІватІал авур къизилни,
БарбатІ жеда, тІварцІизни кваз кьезилни.
Шумуд пачагь, шумуд алчах, ханарни,
Фена, фида, амма игит машгьур я.
Шумуд касди гана чпин чанарни,
Душманрилай кьисасарни вахчурд я.
+++
Зазни чидач гьикІ жедатІа кьисметар,
Сад Аллагьдин гъиле авай кІвалах я.
Бахт театр туш къачудай билетар,
Бахт – къумлух тир чуьлда гьалтдай булах я.
Шаирвилин бахт жагъана - кьисмет яз,
Сад Аллагьди багъиш авур зегьмет яз.
Йифер, йикъар акъудна за, чан гана,
РикІел атай чІалар - цІарар кхьена.
КичІе тушиз кьиникьикай къван гана,
Душман негьда, амукьайтІа декьена!
+++
Бязибуруз вуч къадир хьуй чІаларин?
Етим Эмин, Сулейман са затІар туш.
Къизилгуьллер, цацар алай валарин,
Атир кІвахьиз экъечІнавай кІватІар туш.
Шаиррини кар авачиз кІвалахдач,
Гьар садалай шиир кхьиз алакьдач.
Шаирри яд хъвазва халкьдин рикІерай,
Авайдини даим халкьдин дидар я.
Абур халкьди кьазва кьакьан гъетерай,
Халкь галачиз гъетериз цав лап дар я.
+++
Гьикьван ягъин юкІвар -чипІер гьар юкъуз?
Гьикьван вигьин къецин кІвалах пакадал?
Сада - керпич, сада палчух - кьар тухуз,
КІвал эцигиз алахъин дуьз чкадал.
УстІар сад жен, фялеяр къуй кьведни хьуй.
Чай хъун патал гьам шекер, гьам медни хьуй!
Амма недай затІ жен, вични дад алай.
Хъсан кІвалах авун пара зегьмет я.
Иесини жен, гьелбетда, яд алай.
Чарасуз яз кІанзавайди план я!
+++
Хатур, гьуьрмет хъсан затІ я арада.
Гьа кар себеб чал инсандин тІвар ала.
Чаз инсанвал, жув гьатайла «кьарада»,
Мсадавай кІан хьунухьал кар ала.
Бес ви крар туькІвей чІавуз кІанивал,
Вучиз кьван вахъ авачир кІус къенивал?
Гила гьикІ я, СикІ, гьатайла ракьара?
Гьикьван ганва къе ви мециз ширинвал?
Дустар галаз кеф чІугвадай йикъара,
Гвачир хьи вахъ и акьулдин деринвал.
+++
Къуни-къунши хьайи чІавуз, гьуьрметдив
Яшамиш хьун рикІиз регьят кІвалах я.
Сад -масадав рахун-луькІуьн туьгьметдив,
Сагъар тежер чІуру азар - далах я.
И вад йикъан мугьман дуьнья шадвилив
Яшамиш жез, тухун чна садвилив.
Яргъал алай мукьвадалай къуншидин
Пис чкани кьун герек я хъсандай.
Гьи кьадардин къилих ятІан туршиди,
Дуланмиш хьухь, кьуна хьиз са хзандай.
+++
Гьар са касдихъ ава вичин кьатІунар,
Гьарда вичин кІвалахзава кьилелди.
ЦІудра алцум тавунамаз атІунар
Авурдаз цІар гун лугьуда гъилелай.
Течир кІвалах хабар кьун туш айибвал.
Течирвилел къачуз алахъ гъалибвал.
Са касдинни вадан фикир сад жедач.
И кІвалах чин тийизвайбур пара я.
ЧІуру кардал садни, заз чиз, шад жедач.
ЧІуру кардин сагьиб уьзуькъара я.
+++
Вичиз ни вуч кІандатІани лугьурай.
Зун я, зи халкь агъзур сарин тарихдин.
Гьар са атай душмандиз гуж къалурай,
Чун кьегьалар я лекьерин къилихдин.
Амма са кар алатдач чи рикІелай,
Яман йикъар хьана хъуьтІуьн цикІелай.
ГьакІ ятІани чІал хвена чи, чил хвена.
Душманрикай чилел биши руг хьана.
Алчахбуру багьнаяр кьаз кьил хвена,
Кьегьалрикай ругун гьализ, юг хьана!
+++
Кьиникьарни ава кьван кьве жуьредин:
Сад -алчах яз, садни кьегьалвилелди.
Бязибуру чпин чанар зерредин
Гуж тагана хуьда алчахвилелди.
Къагьриманар сагъ хьурай чи гьулдандин!
Хура авай рикІ тир гьар сад Ватандин!
Сад, кьве алчах кими жедач чакъал хьиз,
Гьалт ийидай арабир чал тамара.
Са вахт къведа, я ргъал, я мукьвал хьиз,
А чакъалрин ванер къведа кІамарай.
+++
Шумудакай дердер чІугван, гъам чІугван?
Вилер аваз, буьркьуьбурай гьикІ кьада?
Шумуд касдин далдамдал са хам чІугван?
Шумуд патал пайиз тек са рикІ кьада?
Гьахъвал, дуван амачирла чилерал,
Нагъв татана гьикІ амукьда вилерал?
Инсандин нефс чІехи затІ я гьуьл хьтин.
Мидаим яз, вацІар хъвана тух тежер.
КІвализ вучин, гачал касдин кьил хьтин?
Бязибурухъ гамар, жувахъ рух тежен.
+++
Гьинихъ вуна кам вегьейтІан - хата я.
Ягъун, кьиникь адет хьанва герек тир!
КІеретІдин кьил - ахмакь ата-бата я.
КицІин жуьре, бейхабар кьаз зирек тир.
Мез аватІан течир абдал кими яз,
Къекъвезва къе шагь хьиз рикІиз «чими» яз.
Куьз лагьайтІа, пулни ава, къуллугъни,
Са бязибур муьтІуьгъарна лукІвар хьиз.
Кам вегьей пад дявени я, шулугъни,
Чеб, лагьайтІа, куькарзава вакІар хьиз.
+++
ЦІуд цІарарин веривердир кхьинихъ,
Маса метлеб авач, рикІин дердер я.
ЦІийи партал аквада чаз хкунихъ,
Партал кІвачик кваз акун вуч бетер я?
Жува жув дуьз тухун халкьдин арада,
Еке кар я, гаф талагьиз чарада.
Сажидина гьа кар рикІе гьат хьана,
Веревирдер элкъуьрзава бейтериз.
Зи рикІин вирт, чІижер вири кІватІ хьана,
Авурдаз – цІар гун лугьуда гъилелай.
+++

САИДАН ВАТАНДА
Кьурагь дагълар, Кьурагьрин вацI,
Дегь девиррин Гияр шегьер!
Халкьдин рикIяй акъудай кьацI,
РикIел хкин вахтар зегьер.
«Яхул бармак чIулав рекьел»,
Мурсал лугьур са хан хьана.
Вуч атайтIа, вичин рикIел,
Гьам тарихда таз кIан хьана.

Лезгистандин гьар са патаз,
Ашукь Саид машгьур хьана.
Шиирралди девир гатаз,
Акур хандин гьал чIур хьана.
Пачагь течир хан авай чIал,
Чи Саидаз тушир хабар.
Хандин пеле къан авай чIал,
Чир хьана, геж хьиз бейхабар.

Чуьнгуьрдин ван, ашукьдин сес,
Лекьер хьана цава авай.
Хандин папар хьанва серес,
Хандин вилер къава хьана.
Виридалай тир жегьил свас,
Ашукь Саид сифте акур.
Гуьрчегвилиз пара тир хас,
Икьван чIавал ерли такур.

Саид авай тавханада,
На лугьун, мад кас авачир.
Хандин кефи ни ханатIа?
Хабар кьванни кьаз авачир
Гъил хкажна тур хьиз кьецIил,
Межлис чIурдай къуват хьана.
Ашукь Саид, атIана цIил,
Пагьливан хьиз ават хьана!

-ЧIалариз ви авачир гаф!
Устадни тир сесиналди.
КIватI хъувуна дустар гзаф,
Яб гуз жедай нисиналди.
Ви вилер куьз зи папарал,
Ягьсуздаказ ашукь хьанва?
ЗатI такурди хьиз патарал,
Вун- вилик, зун кьулухъ хьанва?!

-Маса багьна жагъанач ваз,
«Девлер зулум гвай, къарагуьн»!
Зи манияр хуш хьанач ваз,
Лянетдин кьил гвай, къарагуьн»!
-Эй жаллатIар, акъуд вилер!
Хандихъ рахай саягъ аку!
Шагьид хьурай вири эллер,
Зун аку! И алчах аку! -

Алахьай цав чIулав хьана,
ТIебиатни есир ятIа?
Хан Саидан къвалав хьана,
Им кьисметдин тахсир ятIа?
Гваз хтана маларин вик,
Жаза гудай амал кьуна.
Гуж гун патал залан парцик,
Вик Саидан кьамал кьуна.

Гьар патал кьве кас ацукьна,
Кьве виликай кьве хат хьана.
Хци чукIул - цIай галукьна,
Вилер гьарниз акъат хьана.
Хандин гьаят, ивид селлер,
Зулуматдин макан хьана.
Ван галукьай, шехьна эллер,
Дуьньяни кваз такIан хьана.

Са вичелай гъейри инсан,
Хуш тушир хан Мурсал хьана.
Анжах вичин кар яз хъсан,
КIанзавай халкь усал хьана.
Аллагь -Сад я, пейгъамбар гьахъ!
Мурсал хандал лянет ала.
И дуьньядал, къадим яз чахъ,
Лезги лугьур миллет ала.

Мурсал хандин харапIаяр,
Къанлувилин леке ятIа?
Уьлкведаллай къурабаяр,
КIватIал жедай уьлкве ятIа?
Абумислим - дин гваз атай,
Хуьре еке мисIин ава.
Адалатдин чин гваз атай,
Зияратдин рикIин ава.

Къе Кьуьчхуьра халкьар амач,
Залзаладин цIай галукьна.
Я къав, я рак -дакIар амач,
Етимвилин пай галукьна.
Агъзур сарин дараматар,
Кас амачиз ичIи хьанва.
Акурла и аламатар,
Югъни йиф хьиз мичIи хьанва.

Дегь девирра Кьуьчхуьр кимел,
Гьар къуз лугьун-хъуьруьн жедай.
Шад манийрин кутуна мел,
Ашукьдин ван ширин жедай.
Жаваб гайи Тимурленаз,
МуьтIуьгъ тахьай шагьдиз Надир,
Ни чукIурна? Лагь куьне заз,
Кьуьчхуьр шегьер, течиз къадир?!

Залзалади юзурна чил,
Амма дагълар - дагъ яз ама!
Ни элкъуьрна халкьарин кьил?
Гьар са жемят сагъ яз ама!
Гурлу хуьрер, генг яйлахар,
Халкь амачиз етим хьанва.
АбуЗемзем шез булахар,
Гьар са къван - са итим хьанва!

Къакъаж хьана берекатар,
Халкь къекъвераг гьалда ава.
Ягъ-кьиникьин гьерекатар,
Сад-масадахъ къалда ава.
Чи лезги халкь - девиррин шагь,
Югъ-къандивай хирде жезва.
ЧIугвадай кьван агьни, аллагь,
Кайид рикIин перде жезва.

Хандин зулум тушир са затI,
Гьар са хуьр са етим хьунлай.
Шумуд хуьруьн рехъ хьана кьатI
Жафа авач гьаким хьунлай.
Эй дагъвияр, хьухь квез зи ван!
Эвел-эхир Ватан гьахъ я!
Хуьрерал чан хкин жуван,
Ери агъзур къатан гьахъ я!

Шумуд хуьруьн кьан за тIварар?
Кьуьчуьр Саид ашукь гайи!
Ялцугърин хуьр –экуьн ярар,
Чи Эминал ашукь хьайи.
Рухунрин хуьр, Али - шаир,
Бажарагълу алим хьийи.
Алкьвадрин хуьр, пара магьир,
Мирзе Гьасан малим хьайи!

Вини Ярагъ - руьгьдин чирагъ,
Машгьур Мегьамедан Ватан.
Мамрачрин хуьр - илим даях -
Къазанфарбег текдиз гьикI тан?
Куьгьне хуьрер - дерин хирер,
Куьн рикIел къвез, шезва хьи чун.
Мус акьалтда цIийи цIирер?
Верем-гуьрем жезва хьи чун.

Бейтер - дертер кхьей шаир,
Агъа СтIал Сажидин я.
Аламатар акур загьир,
Виридалай гъвечIидин я.
Дикъетдивди яб гайитIа,
Квез гафарин ван жеда зи.
Азиятриз таб гайитIа,
Квез къурбандди чан жеда зи!

КАМАЛЛУ КИЦІ
Хьана кьван са гъуьрчехъан,
Хъсан гъуьрчен кицІ авай.
Ам галачиз вичивай,
ЗатІни тежез, кичІ авай.

ГьикІ ятІани са юкъуз,
Гъуьрч вахчузвай арада;
Уьленлухда гъуьрчехъан,
АкІида кьван кьарада.

КицІни квахьна, иеси
Акур чІавуз рекьизваз;
Иесидиз вафалу
КицІ, муркІадлай рекъизва.

Са арадлай кицІ, вагьрам
Сиве аваз хтана.
Налугьун, и гьайванди,
Заз куьмек гун кьатІана.

КицІини кьаз вугана,
Гужуналди зав вагьрам.
Муькуь кьил кьунвай ада,
Хци сарарив тІарам.

«Яла, чан кицІ!» - гьарайна,
КІеви ванцел, къална хьиз!
КицІи, къуват ахъайна,
Зун акъудна, ялна хьиз!

Акъудайла кьарадай,
Са тІимил кьван вахт хьана.
Са вахт фенач арадай,
Амма кицІ бедбахт хьана!

Яргъал фенач зи шадвал,
Зи гьайвандиз вуч хьана?!
Зун акъудиз, ялдай кьван,
КицІ рекьизва, гуж гана!

Хажалатни шелни-хвал,
Акахьна зун, къах хьана!
Зун, кицІ рекьиз акурвал,
Адан патав ярх хьана!

Жув паталди чан гудай,
Гьайван хъуьрте гьикІ твада?
Ам инсан хьиз кучуддай,
Жуван хура рикІ твада!

Сурарин са къерехда,
Пуд къат агъар алчудна:
Инсан хьиз эл-адетда,
За жуван кицІ кучудна.

Им вуч дерт тир ганвай заз?
Гъамлу хьанвай итим яз.
Дуьнья мичІи хьанвай заз,
КицІ амачиз, етим яз.

Квез чидачни инсанар?
Сад масадал пехил тир.
Хуьре-кІвале авайди,
Зинни кицІин негъил тир.

Зи къуншидвай - фитнекар,
Сив хуьз тежез, пад хьана.
Зун пашман яз акурла,
Адаз пара шад хьана.

ЧІугун патал къуншиди,
Зун кІеви тир жазадиз,
Меркездиз, судьяд патав,
Фида тадиз арзадиз.

Фитнечидиз яб гана:
-Эхиз тежер кар ава.
КицІ кучудна сурара,
Хуьре-кІвале тІвар ава!

Гваз хкана меркездиз,
Кьин патал зун къван гана!
И кардалди судьядиз,
Вич къалуриз кІан хьана.

Акъвазарна есир хьиз,
Гъилер, кІвачер кутІунна!
Жемятдизни кІанзавай,
Зи дуван фад авуна.

Халкь гьазур тир тахсиркар,
Кьиникь патал къван гана!
Судьяддиз, адет патал,
Заз суал гуз кІан хьана:

-ТІимил чка авай хьиз,
Хъуртарани, чІурара;
Лагь жемятдиз, вучиз на,
КицІ кучудна сурара!!?

-Чан судья, захъ яб акал,
КицІ тушир ам, зи чан тир!
Дустунилай къад сефер,
Вафалу са гьайван тир.

Рекьидайла, адаз зун,
Азад ийиз кІан хьана.
Зун къутармиш авуна,
Амма вичин чан гана.

Инсанди хьиз, веси яз,
КицІи заз икІ лагьана:
«Аман минет, садакьа,
Тамир на зун тагана.

Чи хуьревай гьакимриз,
Садакьа гун герек туш!
Дуьз гьахъ -дуван авачир,
Ам абурун хуьрек туш!

Меркездавай судядихъ,
Закун, къанун, ар ава.
Гьа кар себеб виридан,
Сиве адан тІвар ава.

Гуз хьайитІа, гьадаз це,
Ам дуьзвал гвай гьаким я.
Садакьани гьам хьтин,
Судьядаз гун лазим я.» -

Халкь гьазур тир къванер гваз,
Кьин патал зун - тахсиркар.
Судьядин, зи ван хьанамаз,
Ийир -тийир, квахьна кар.

КьейитІа и гъуьрчехъан,
Пуд гьер гьайиф жез хьана.
Тан гьикІ ийин, гьикІ рекьин?
Хуруда рикІ шез хьана:

-Акъудзава за къарар:
Тахсиркар туш гъуьрчехъан!
Ахьтин вафалу кицІин,
Сурухъ гилиг чІехи къван!!!

А фитне гваз атай кас,
Дустагъда тур, мичІи тир.
Мад и жуьре тапарар,
Гваз техквервал пичІи тир! -

ИкІ лагьана, гъуьрчехъан,
Кьенач, ам азад хьана!
Судядиз, пуд гьер жагъай,
Вич кьейи кьван, шад хьана!!!!

АХМАКЬАР ПАТАЛ
Ацукьай чка, къарагъай чка,
Уюнар ийиз, ахмакьда вичин;
Хуьн тийиз ерли, сив лугьур ткІа,
Адет туширвал къалурзавай чин.
Гаф лагьай чІавуз, акъатиз цавуз,
А касдихъ галаз рахун авайд туш!
Гафунин кьилиз гьазур тир лугьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»
КуьцІена мягьле, хуьрни кІвал вири,
Куьгьне хъуртарик гъиз, цІаяр кутаз!
Лугьур кьван адаз, мез хьана къуьруь,
Дуьз яшамиш жез кІан хьанач адаз.
КІвалин цал атІуз, пер ягъиз къавуз,
Инсанвилел вич тухун авайд туш.
Гафунин кьилиз гьазур тир лугьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»

Гъил атІайтІани угъривиликай,
Къерех хьун патал, дуьз хьанач ахмакь!
Пиянискадин «дугъривиликай»,
Вуч авуртІани хуьз хьанач ахмакь.
хзанривайни хьайила ялгъуз,
Ам секин са югъ акун авайд туш.
Гафунин кьилиз гьазур тир лугьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»

ИкІ фена йикъар, варцарни йисар,
Ахмакь къвердавай акъатна рекьяй.
Вич патал гайи кьан тийиз тарсар,
ЧІар аламай кьван экъечІнач йикьяй!
Виридавай хьиз вич тежез тухуз,
Адан къене лекь, дуркІун авайд туш!
Гафунин кьилиз гьазур тир лугьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»

Къе атана са кьадардин яшар,
ХьанватІан адахъ, амач я кІвал-югъ.
Чара хьана паб, гадаяр, рушар,
Вичихъ гелкъвена, ийизвай къуллугъ.
Гьафтедин къене са шумуд юкъуз,
Ам квачир кукІун-чухун авайд туш!
Гафунин кьилиз гьазур тир лугьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»

Гьар гьикІ ятІани са киш юкъуз ам,
Гьалтда вичелай фейи ахмакьдал.
Рахай вахтунда, экъисна хьиз кьам,
Гьулдан расанмиш хьана чахмахдал!
Духтурханадиз гваз хтай чІавуз,
Я кьил ва я кІвач тахун авайд туш!
Гафунин кьилиз гьазур тир лугьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»

Сажидина квез ахъагъай кьиса,
Шумудан кьилел атай дуьшуьш я.
Ихьтин ахмакьар хуьрера гьар са,
Авайди, гьелбет, квезни таниш я.
Ажеб кар жедай, халкьариз яб гуз,
Хъсан кар хьтин, тухун авайд туш!
Гафунин кьилиз тикрариз, талгьуз:
«Ахмакьар патал закун авайд туш!»

ЖЕНГЧИ РУШ
(Риваят)
Шагь тир Надир кьушун галаз вагьшийрин,
Къумлух чуьллер кьулухъди таз атана;
Гьукуматриз, цІаяр ягъиз, къуншийрин,
Лезгистанни вахчун ада кьатІана.
Кас гьуьл акур чІавуз, алай лепеяр,
Къафкъаз дагълар акур чІавуз мукьувай;
Жидаяр хьиз акъвазнавай тепеяр,
Гьич хуш хьанач, атІуз тежер якІувай.
Гегьенш аран, тамар миргер, жейранар,
И еридин ятар ширин булахар;
ТІебиатди авуна ам гьейранар,
Акур чІавуз цуьквер авай яйлахар!

Хабар гьинай? Лезгистандин маканрай…
Ягъун, кьиникь, ина авай дявеяр.
Чуьл ацІанвай ламарайни балкІанрай,
Иранвийри, нез, тукІвазвай девеяр.
Лезги хуьрер кузвай са-сад вагьшийри,
Жегьил рушар кьаз есирра, гуж ийиз.
Вил пичІи тир, тух тежедай къучийрин,
Хуьрер-кІвалер тарашзавай луж ийиз.
Гьелелигда Надиран кар къулай тир,
Хуьрер са-сад кузвай ада кьал ягъиз;
Чка-чка авайди са гьарай тир,
Вич, лагьайтІа, ацукьнавай, ял ягъиз.

Тамун кьерех, алачухар яна хьиз,
Са шад кІвалах вилив хуьзвай Надира.
Гьава михьи тир, йифиз марф къвана хьиз,
Пара кьадар чими тир и йикъара.
Нуькверрикай садан рикІел атана,
Чпихъ авай гьунарлу кас къалурун.
Хабардарди вичин далдам гатана,
Лезгийрикай са викІегь кас жагъурун.
Хуьр-кІвал тирвал къекъвена са игитдихъ,
Акъажунра авун патал иштирак:
«Кьейидаз - пул – пишкеш гуда мейитдихъ,
Чи игитдин акатна хьуй ам сарак!»

Хуьрера кас амачир женг чІугвадай,
Душман рекьиз, яракь, къуват кІватІзавай.
Са руш авай игит хьтин аквадай,
Адан рикІе кьисас вахчун - къаст авай.
Ирид стха телеф хьанвай женгера,
Диде-буба, кьведни кьенвай душманди.
Къастунин цІай куькІуьннаваз жигерра,
Давамзавай руша уьмуьр пашмандиз.
Вичел партал алукІна хьиз стхайрин,
Малумарна гьазур тирди женгиниз.
Кьисас вахчуз кьейи кьадар архайрин,
Гьазур тир ам, къуват хкун гуьнгуьниз!

Хабар нивай? БалкІанар гвай касдивай.
ЧІуру ният жеда гьар са душмандихъ.
Кьиникь патал ихьтин игит къаст авай,
Гьуьжет чІугун герек хьана балкІандихъ.
Чи игитдин балкІандиз гуз мухни кьел,
Са югъ хьана, гьич стІални яд тагуз.
Муькуь бакІанд – гъиз кишмишар, гуз мекел,
Гьазурнавай, адаз чIуру затI тагуз.
Душмандинди писвал авун адет я.
Гьахъни дуван анжах чпин гъилевай.
Ахьтинбуруз къвезвай къимет–лянет я,
Ирандин шагь Надир - вагьши кьилевай.

Халкь кІватІнавай, эвер гана хуьрерай,
Чпихъ авай кьудрат къалун паталди.
Халкьдихъ, иви физватІани хирерай,
Къастар авай, душман гатун паталди!
Гуьг рангунин балкІан гана чпиндав,
Лацу балкІан гана лезги игитдив.
Руша вич чир ийиз тунач гьич садав,
Гьуьжетдайла, чан аламай мейитдив.
Иранвиди са вил яна Надираз,
Ягьанатдив рахана чи кьегьялдихъ:
-Миргин саягъ тадайла ви як чараз,
ГьикІ кьадатІа, лагь на заз вун и гьялдихъ? -

Руш лагьайтІа, къуватдизни гьунардиз,
Машгьур кас тир хуьре-кІвале виридаз.
Беден ухшар тиртІан жегьил чинардиз,
Жаваб гудай такьат авай иридаз!
Амма ада, намус патал стхайрин,
Вичихъ авай къуват хуьзвай, кис хьана.
Гужар эхиз тежез ламран рухвайрин,
Адан рикІиз Югъ-къандивай пис хьана.
Стхайрилай артух вах туш кьейитІа, -
Амма кьисас вахчун адан рикІевай.
Лугьуз жедач, Сад Аллагьди гайитІа,
Зун гъалиб жен, къаст вахчунин рекьевай.

Иранвиди, дамахар гвай жуьреда,
Чи игитдиз тамашна хьиз, давамна:
-Захъ гьуьжетдай кас авани Куьреда?
Жаваб вучиз гудач, кичІе авам на? -
Игит тир руш тамашна са вилихъди,
Иранвидихъ гьич са гафни раханач.
Стхадин тур авуна хьиз гъилихъди,
Са декьикьа балкІан кисна, юзанач.
Тамашзавай Надир рушан балкІандиз,
Ара-ара вил язавай вацІухъди.
Зегьер жедай саягъ гьар са иландихъ,
Ам къаних тир ивидихъни якІухъди.

-Рахадач хьи! Мез лал яни, игит ви?
Жаваб гудай гьич са гафни авачни?
Рух хьиз чилел экІейда за мейит ви!
Я тахьайтІа, лезги намус вак квачни?!
-Лал хьухь, душман, мажал авач рахадай!
Зи стхайрин къанар ава хиве ви!
Дуьздиз экъечІ, жуван кьеркьин чухвадай,
Мурдал кицІин пухъ твада за сиве ви! -
Гьа и гафар сиве амаз турарин,
Ванер акъат хьана, чикIиз цІехлемар,
Иранвидин, балкІандаллай пурарин,
Кьил галудна, гьахъ авуна бегьемар!

Ахьтин гьарай акъатна хьи Надирай,
Нуькверар кьаз алахъна чи игит руш!
Чилер-цавар аватай хьиз ахварай,
Чи игитдин балкІандикай хьана къуш!
Кьакьан тир син, кІане СтІал вацІ аваз.
Гьайван къаних тир кьел тІуьна, яд тагуз.
Иранвидин кьил галудай кьацІ аваз,
Ярхар хьанва, Надиразни яб тагуз!
Чи руш, адан балкІан вацІун кьерева,
Кьвед кьве патахъ экІяй хьана, кис хьана!
Халкьар кІватІал хьана шумуд хуьревай,
Кьенваз акур чІавуз, рикІиз пис хьана!

Кьил галачир иранви кваз такьуна,
Надир фена, тамашиз чи игитдиз.
Рушахъ галай яргъи кифер акуна,
Надир ухшар хьана кьейи мейитдиз:
-Заз чидачир, лезгийрихъ и кьадардин,
Игит тирди эркекар хьиз рушарни!
Яраб Аллагь, сир вуч ятІа и кардин?!
Куьн и рушаз тамаш гуьзел яшарин!
Эгер куьн кьил чІур хьанватІа, лезгийрихъ,
Гьуьжет чІугваз экъечІ, пучиз чанарни!
Кьушунрихъ зи, кьунвай пул гуз, гьакъийрихъ,
Лезгийрихъ хьиз женни мегер гьунарни? -

Шумуд виш йис, вахтар фена цаварай,
ВикІегь женгчи руш ама чи рикІера!
Къванцин гада ават хьана ахварай,
Хквезва чи патав яргъал рекьерай.
Шарвилияр хьтин шумуд сад хьана,
Ватан хуьз кІанз, кукІварнавай душманар!
Надир хьтин шумуд сад барбатІ хьана?
Ламарив хьиз нез вугана явшанар!
Руш Къугъвай Син, кІане СтІал вацІ авай,
Къегьриманрин ад ама чи дереда.
Женгчи рушан, кьечІем гьяркьуь кьацІ авай,
ТІвар абеди яз ама чи Куьреда!

ДИШЕГЬЛИДИН ШАЛУНИН КЪУВАТ
Уьмуьр ахьтин са затI я хьи, дуьньядал
Яшамиш хьун, кьуьл туширди демера.
Бязи чIавуз кар алачиз арадал,
Чи жегьилар чуьруьк жеда кимера.

Лезгияр я, пис гаф къачун тийидай,
Туьнт ксар яз, фад хъел къведай, къилихрин.
Хуьн тавуртIа намус, кьадай кьейидай,
Эх тийидай са кIвалахни синихрин.

ГьикI ятIани, кьве жегьилдиз тек са руш,
КIан жеда кьван, чпиз тушиз гьич хабар.
Руш, лагьайтIа, тир женнетдин мелек къуш,
Вичиз ухшар кас авачир барабар.

Гьарда вичин тариф ийиз кIанидан,
Ихтилатар ийиз, хквез, рекьевай.
Руш лагьайтIа, гъил кьуна хьиз хайидан,
Чпин багъда, цуьквер атIаз векьевай.

Амма рушаз чизвачир вич кьве касдиз,
КIанзавайди, кьуьлернайтIан демера.
Руша вичин намус хуьзвай лап хасдиз,
Гьам булахдин рекье-хвала, кимера.

Жегьилар я, ацIурнавай туьфенгар,
Кьуркьушумдин гуьлле авай луьлейра.
Бязибурун кьилера жез йифен гар,
Акьул балугъ хьун тавунвай келлейра.

ГьикI ятIани хабар жеда кьведазни,
КIанзавайди и гуьрчег руш хуьревай.
Бушвал авун кутугнавач садазни,
Кьведни чуьруьк ийиз, вацIун кьеревай.

Кьведавни гвай кьвепад хци гапурар,
Ишлемишдай, меслят татай арада.
Авахьна хьиз арабадин дапурар,
Лаш турди хьиз, акIидайди кьарада.

Гьарай-вургьай акъатайла ванерин,
Жегьил рушаз аквада и жегьилар.
Гапурри ван ийизвай хьиз къванерин,
Кьве жегьилди хазва чпин гуьгьуьлар.

Халкь кIватI хьанвай, амма абур кикIизвай,
Акъваз лагьай ванни текъвез япариз.
Гагь сад, гагь сад абур кIеве акIизвай,
Ябни тагуз шеларзавай папариз.

ВикIегь руша, галудна шал кьилихъай,
Кьве гапурдин гадарай чIавуз арадиз;
Кьил ачухна, регъуь хьана вичихъай,
Гуя намус аватай хьиз кьарадиз.

Дишегьлийрай акъат хьана гьараяр,
Эркекбурун гъилер фена гапурдал.
И гьал акур чуьруьк жезвай гадаяр,
Секин хьана, рахада кьван сабурдал.

Кьведа кьве пIипI кьуна шалдин чилеллай,
Галчукиз тун тхъувуна, кьил кIевириз.
Гъил къачуна инал чпи чпелай,
Кьинер кьуна, тевгьин патал кIевериз.

Гъил къачуна, а рушалай кьведани,
Чеб ажалдин акъуд авур къармахрай?
Ихьтин кьегьал рушав масад къведани?
Жегьилрив чеб кьаз тун тавур ахмакьрай.

Сажидиназ и кьаса фад ван хьана,
Дишегьлидин гьайбатлу тир шалдикай.
Рушакай квез суьгьбет ийиз кIан хьана,
Меслят авур кьве жегьилдин къалдикай.

ХАН РАХУНИКАЙ
Яргъал тир са дагъдин хуьре,
Са тIимил кьван кIвалер авай;
Къилихар квай гьар са жуьре,
Жуьреба-жуьр эллер авай.

ГьикI ятIани, кимел суьгьбет,
Аватда кьван са хандикай.
Адак хесет квалдай, гьелбет,
Чи дерейра гьич ван тахьай.

Гуя, а хан ерли садав,
Рахан тийир гьаким хьана.
Деведин хьиз, патахъ мандав,
Дуьз тежедай итим хьана.

И ван хьайи халкьар кимел,
Хъуьрей чIавуз тух жедалди;
Са ахмакьдик, акатна хъел,
Хвайиди хьиз лух жедалди.

ТIуьн тавуна ризкьи гьалал,
ГьакI къупаран хьана кIамаш.
Гъун паталди а хан чIалал,
Вуч хьанатIа, гила тамаш!

Экуьн кьиляй къарагъна фад,
Хиве кьур кар алаз рикIел;
Ахтармишна хан къведай пад,
Акъвазда кьван сункь хьиз рекьел.

Са сят, кьве сят гуьзетиз рехъ,
Эхир хьи хан акъат хьана.
Хъархъун тарай рахай хьиз пехъ,
Хандик къурху агат хьана.

Хан – балкIандал, мукьвал ала,
ЧIичIам бапIах пеле аваз.
Ахмакь рекьин юкьвал ала,
Са патахъ лаш гъиле аваз.

Хандиз адахъ рахаз кIан туш,
Фидай рехъни авач пара.
Ханни, гьелбет, лал гьайван туш,
Хъел атункай чара авач.

БалкIан – инихъ, ахмакь – гьанихъ,
Хура кIанчI хьиз акъваз жеда.
Виликай квахь тийиз санихъ,
Ахмакь хъуьрез-къугъваз жеда.

Чара атIай ханди эхир,
Экъуьгъда пис хъел акатна!
Хъвайидак хьиз цуру чехир,
Ахмакьдак шад сел акатна!

Вичиз авур агьни-аллагь,
Квазни кьунач: хан рахана!
ГатайтIани келле, валлагь,
Лал тир биши къван рахана!

Муштулух гуз, катна хуьруьз,
Хан рахана лугьуз вичив.
Камар вилик къачуз ириз,
Рехъ атIана кьецIи кIвачив.

Ван хьайибур хьанач чIалахъ,
Нив хьайитIан хан рахадан?
Ахмакь касдив – кIвачни члахъ,
Мердимазар къван рахадан?

Эхир сада кьуна хабар:
«Хан вахъ галаз гьикI рахана?» -
Ахмакьда тик кьуна япар,
«Хан захъ галаз икI рахана:

За кьур чIавуз ам къведай рехъ,
Хандин ийир-тийир хьана.
И дуьньядал ала кьван гьахъ,
Зи тIвар элдиз загьир хьана! -

ИкI лагьана, ахмакьди шад,
Хкадардай кьуьл авуна.
Марф къвайила, кIватI жедай яд,
Вирикай са гьуьл авуна.

«Вучда ахьтин хан рахункай?
«Квахь, ламран хва!» -лагьай чIавуз?»
Гуж я акьул тахьункай,
Регъуь тежер ахмакьбуруз!
- - - -
Завай инал ахмакьдикай,
Пара кьадар рахун хьана.
Регъуь хьана ахлакьдикай,
Жувни са кIус яхун хьана!

КIВАЛАКI
Хьана кьван, хьанач кьван, къарини къужа,
Гъуьр куьтягь хьана, кар гьатнвай гужа.
Гьар жуьре гъуьрерин кIватIна кIус -тике,
Чрай фан къведай ни гьатнавай рикIе.

Къужади къаридиз лугьуда: - Къари,
Регъуьн хьиз шиткидай саягъда тIунар,
КIватIна хьиз саналди амай гъуьр вири;
Фу чуруж ишинна, кIанерни пунар. -

Къариди шткана кIус-тике гъуьруьн,
Хкайнек яна хьиз, ишинда тини.
Гьар са затI кутуна, нез жедай ширин,
КIвалакI яз элкъвей са, ухшардиз – нини.

Вегьена пичиниз цирандиз чраз,
КIвални кваз ацIана дадунив ширин.
ДакIардал тухвана, эцигна чараз,
Кьуьзуьбур гьат хьана хиялра дерин.

Кьуд патаз килигна чранвай КIвалакI,
Дуьньядин гуьрчегвал акваз кьве вилиз.
ХъиткъитIар кутурдан саягъда къвалак,
Гьар жуьре хиялар атана кьилиз.

Яргъалди акъвазнач, чранвай КIвалакI,
Авахьда дакIардай, татана кьарай.
Къаридин кьве гъилни акатна къвалак,
Къужадай, эх тежез, акъатна гьарай:

-Вун гьиниз я, КIвалакI, чун кьвед тамир тек!
Къаридив ваз ягъиз тада за гъери!
-Катмир вун, чан КIвалакI, чи вилерин экв! -
Дад ийиз, минетиз, эгечIна къари.

-КIвалакI я зун тинидиз,
Нез тежер, я хъваз!
Вилер авай чинидин,
Квевай тежер кьаз!

Фида авахьна хьиз зун,
АтIуз дере-тепеяр!
Чин тийидай акъвазун,
АкьалтайтIан лепеяр!

Келледа гар авай КIвалакIаз ванер,
Къвен тийиз эверай, япар тир биши.
Къужади мягьтел яз, чуькьвезвай къуьнер,
КIвалакIаз авахьиз фин жезвай хвеши.

КIвалакI чи авахьиз фидайла рекьяй,
Валарай, векьерай, каш кашув текъвез;
Гьар жуьре хиялар физвайтIан рикIяй,
КIан хьанач гьич адаз кьулухъди элкъвез.

Физвайла, авахьиз, КIвалакIал гъвечIи,
Гьалтда Къуьр: -За кIвалакI, неда гила вун!
-Вавай зун нез жедач, кьей чапрас къучи,
Чидани вуж ятIа, вуч кас ятIа зун?

-КIвалакI я зун тинидин,
Къатух ягъиз, ишинвай.
Дад гала захъ гъеридин,
Чим къачунвай пичинвай.
Катна чIехи бубадкай,
Катна чIехи дидедкай,
Кьаз тахьана, зун вакай,
ЦIайлапан хьиз катда хьи! –

Лагьана, катда ам, атIуз рехъни хвал,
КIвалакIахъ, авахьиз, кас агакьдани?
Язух Къуьр амукьда, сив ахъаз рекьел.
Кьуд кIвачел галтугна, кьаз алакьдани?

КIвалакIал Жанавур гьалт хьана къаза:
- КIвалакI, вун тIунутI хьиз, гила неда за!

-Вавай зун нез жедач, кьей хваи жанавур!
-КIвалакI я зун тинидин,
Къатух ягъиз ишинвай.
Дад гала захъ гъеридин,
Чим къачунвай пичинвай.
Катна чIехи бубадкай,
Катна чIехи дидедкай,
Кьаз тахьана, зун вакай,
ЦIайлапан хьиз катда хьи! –

Лагьана, катда ам, атIуз рехъни хвал,
Жанавур амукьда, къах хьана рекьел.

Са кьадар фейила, яргъал тир рекьиз,
Ял ягъиз акъвазна, къалин тир тама.
КIвалакIан гуж гана, зайиф тир рикIиз,
Акьурди хьиз хьана, еке къван кьама.

КIвалакIал гьалтда кьван са гишин тир сев:
-КIвалакI, вун тIунутI хьиз гила неда за! -
Вуч лугьун? Низ ийин, КIвалакIа арза?
-Вавай зун нез жедач, кьей вагьши тир сев!

-КIвалакI я зун тинидин,
Къатух ягъиз ишинвай.
Дад гала захъ гъеридин,
Чим къачунвай пичинвай.
Катна чIехи бубадкай,
Катна чIехи дидедкай,
Кьаз тахьана, зун вакай,
ЦIайлапан хьиз катда хьи! –

Ийидай кар течиз, акъат тийиз гаф,
Амукьна Сев, сивяйавахьна хьиз каф!

Тамарай-тамариз, тамарай кIамуз,
Авахьай КIвалакIан, алачир рикIел;
Вегьейди хьиз хьана залан гъуд кьамуз,
Акурла, тум яргъи, СикI алаз рекьел.

СикI хъуьрез эгечIна, акурла КIвалакI, -
-Гила за неда вун, ТIунутI хьиз чими.
КIантIа ваз чуьнуьх хьихъ и къалин валак,
-Ша, чан СикI, и кьвадар жемир вун кими!

-КIвалакI я зун тинидин,
Къатух ягъиз ишинвай.
Дад гала захъ гъеридин,
Чим къачунвай пичинвай.
Катна чIехи бубадкай,
Катна чIехи дидедкай,
Кьаз тахьана, зун вакай,
ЦIайлапан хьиз катда хьи! –

-Манидиз гаф авач, метлебдиз дерин,
Амма зун япарал залан я гьайван.
Яб гуниз хасбур я, сесиниз ширин.,
Яргъалай заз акьван хъсан къвезвач ван!

-КIвалакIаз, гьикI хьана, ашукь я вичел,
Лугьуда ван алаз вичин шад мани,
Акьахда амалдар тир СикIрен тIишел.
Акьулсуз КIвалакI я амалсуз къени.

-Гила на атана акьахна мецел,
Маняр лагь КIвалакI, чIугу ваз кефер!
Манияр лугьуз ви, ван акъуд къецел!
Я жеди им къе ви эхирдин сефер!

Шад хьана КIвалакIаз, ачухна хьиз чин,
Кьуд пата гьатдайвал,шад манидин ван,
ЭгечIна ам лугьуз, рикI алаз вичин,
Алцурриз, СикI лугьур, амалдар гьайван.

-КIвалакI я зун тинидин,
Къатух ягъиз ишинвай.
Дад гала захъ гъеридин,
Чим къачунвай пичинвай.
Катна чIехи бубадкай,
Катна чIехи дидедкай,
Кьаз тахьана, зун вакай,
ЦIайлапан хьиз катда хьи! –

Гафарни сад хьтин хьайила куьтягь,
Гъеридин ни галаз чранвай КIвалакI,
СикIре ам туькьуьмна, ачух яз иштагь,
Тух хьана, дакIурвал, кутуна къвалак!
_____
Яшлубур гадарна, катайла, КIвалакI,
Чир хьанач, къведайди чIехи тир бала.
Акатна амалдар ам сикIрен сарак,
Бубадин дидедин тахьайла чIала!
(урус халкьдин махунин бинадалаз)

АЦИ-БАЦИ
Зегьметди инсан
Къалурда хъсан.
(Халкьдин мисал)
ПРОЛОГДИН ЧКАДДЛ
Ажеб вахт тир им Яран,
Гуьрчег хьана дагъ-аран,
Цуьк aкъатна чуьллриз,
Хвеши хьанвай эллериз.

Дагълара бул емишар –
Чубан къугъваз кфилдив,
Лежбер стха дири я,
НикIер ацIуз техилдив.

Багъманчияр багъларин
Ашукь хьанвай цуькверал.
Билбил рахай чIаларин,
Hyp къугъвазвай синерал.

На дугьуда мад ина,
Гъам чIугвадай кар амач.
Цуькверивди куькIуьнна,
Кун тийизмай тар амач.

Сад лагьана тIебиат,
Дегиш хьана, чIур хьана.
Кьисмет хьана мусибат,
Хуьруъз-кIвализ кIур гана.

Ванер гьатна цавара,
ЦIаяр кьуна къавара.
Чилер зурзаз эгечIна.
Халкь кIвалерай экъечIна.

Гугрум!
Дудрум!
Хуьре гьатна цIай.
Цаварани – гум.
РикIиз хьана тIар,
Катзава халкьар,
Гуз гьар патахъ рум.

Къал акатна эллерик,
ЧIуру хабар хьайила.
Рагъ акатна циферик,
Агат хьана къайивал.

Кьилел чIулав гум алаз,
Пехъ вилик ква пайдах гваз.
Къалабулух, тади кваз,
Къвезва са чин чIуру кас.

Акур чIавуз и ахун,
БалкIандаллай яц хьтин;
КIаник катна са чархун,
Аци-Баци кац хьтин.

Руг акьалтна цаварал,
Гьич са кIвални сагъ амач.
ЯкIв илигна тарарал,
Чан аламай багъ амач.

Юкъуз иер таквадай,
Аждагьанди жузада:
- Завди гьуьжет чIугвадай,
Вуж ама и къузада?!

- Анжах тек сад!
А кас декьей гуж ама.
Аци-Баци тIвар алай,
Виридалай кар алай.

- Ам гьелелиг аял я.
Адавай чаз вуч жеда?
- Ам, Аждагьан, женжел я,
- Ам вич вичиз пуч жеда!

САД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Хабар навай гун за квез?
Чи дуст Аци-Бацидвай.
Арадал са кар текъвез,
Йикъар физвай, са-сад къвез.

Шумуд югъ тир чуьллера,
Аци-Баци пашман яз?
Шадвал амач кIвалера,
КъекъвейтIани дарман яз.

РикI дарих тир кьегьалдив,
Кас авачир рахадай.
Алатай вахт хиялдиз,
Хкин хъийиз, къугъвазвай.

Ягъун патал са кIус ял,
Атанвай ам булахдал.
Луварив гатаз кьве къвал,
Гьалтна туьтуькъуш адал.

Гьатнавай и гуьзел къуш,
Аждагьандин ракьара.
Аци-Баци ажуз туш,
ВикIегь кас я ам пара.

РакIар ачух хъувуна,
Ада къуш шад авуна.

Къушди адан кьилелай,
Чархар яна, элкъвена.
Гада адаз чилелай,
Дуствилелди хъуьрена.

Туьтуькъушди гададиз,
Ихьтин гафар лугьуда:
-Хайи хуьр ваз азадиз,
КIанзаватIа, цил гуда.
Цилиникай –таз жеда.
Тазуникай – тар!
А таракай – багъ жеда.
Душмандин рикI тIар.

Къулай чка жагъурна,
Гадади цил акIурна.
Ахпа адаз яд гана,
Гуьзел мани туькIуьрна:

«Аман, чан цил,
Хъсан цил!
Къизилдилай
Масан цил!
Пакадалди
Вакай са,
Пешер алай
Таз хьурай!
Икьван чIвал,
Сефил тир;
Зи кефияр
Саз хьурай!»

Нянин бере амая циф,
Цав ацIана гъетерив.
Ширин ахвар галаз йиф,
Агат хьана вилерив.

КЬВЕД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Гуьрчег хьана цавун кIан,
ЧIагурнавай ярарал.
Хкаж жезвай рагъ кьакьан,
Гуьг балкIандин пурарал.

Пагьливанди хьиз вичин,
МуьтIуьгъ беден юзурна,
Чуьхвена хьиз кьил-кIвач, чин,
ТIуьнни, хъунни гьазурна.

Ингье адаз аквада –
Таз экъечIна руквадай.
Тазуникай дамах гвай,
Шумал буйдин тар хьана.

Аци-Баци таралай,
Мани лугьуз элкъведа.
ЧIал туькIуьриз хуралай,
Зегьмет чӀугваз гелкъведа:

«Аман чан тар,
Хъсан тар.
Виридалай
Масан тар.
Гьикьван сефил
Тир зи кар?
Пакададди
Вакай са,
Цуьквер алай
Таж хьурай.
Вун акуна,
ТакӀан тир,
Пис ксарин
КIвач хурай».

Тара кукIвар юзурна,
Икрамдин саягъда.
Атирдив чуьл ацIурна,
Атайди хьиз рагъ.

ПУД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Фад акъатна йиф мичIи,
Экуь, гуьзел югъ хьана.
Аци-Баци дустни чи,
Ахаварикай тух хьана.

Кефияр саз хьайила,
Гатфарикай гад жеда.
Кьегьалар сад хьайила,
Душмандин рикI пад жеда.

Акваз-такваз чуьлдикай,
Базар хьана къушарин.
Ни къвез хьана чиликай,
Демде тунвай ашарин.

Таза машмаш тарцел бул,
Цуьквер хьана лацу тир.
Йифен къене - яргъи буй,
Хьана танни яцIу тир.

Гадаив гвай сефилвал,
Гуя, гару тухвана.
Мубаракна жегьилвал,
Тарав ам икI рахана:

«Аман, чан тар,
Хъсан тар!
Уьмуьрдилай
Масан тар!
Дуьзар хъия
Гьар са кар.
Пакадалди
Вакай са
Бул бегьердин
Багъ хьурай!
Аждагьандин
Далудал;
Вакай залан
Пар хьурай!»

Тара, мад кIукI юзурна,
Икрамдин саягъ.
Атирдив чуьл ацIурна,
ЧкIайди хьиз рагъ.

КЬУД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Югъ хтана нурар гуз,
Гуьг бадкӀандин винеллаз.
Хкаж хьана рагъ цавуз,
Къизилдин таж кьилеллаз.

ЧӀалахъ жедач такур нас,
Мягьтел жеда бяэибур.
Машмашарни, хилер хаз,
Жеда чебни къенибур.

Машмашар чраз,
Акурла са-сад,
Акьахда тараз,
Аци-Баци шад.

Хабар нивай...
Аждагьандивай.
Адан лукӀ тир пехъревай.
Емиш гъидай тарарин,
Мел-мехъеррин крарин,
Хъиле авай хуьревай.

Акьалтнава багъ кьакьан,
Емишривди нур гудай.
Аждагьандихъ виликан,
Къуват амач, зур гудай.

Вилаятда пехъер ван,
Амачирди акуна,
Дили хьайи аждагьан,
Ял тур цел хьиз, дакIуна.

Уях хьана тIебиат,
Азад тирвал себеб яз.
Аждагьандив хажалат,
Агатна, чан кабаб яз.

ТIуб эцигна нер хилел,
Ахмакьди хьиз, къивер гуз.
Алахъна ам, пис хъилел,
Гъилибандиз эвер гуз:

- Пехърен хва пехъ,
Пехърехъан!
Агьузардин
Гъуьрчехъан!
Чиляй – цавай, чӀулав пехъ,
Фад хъша, зи къвалав, пехъ!

ВАД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Хкаж хьана гар цавуз,
ЧIулав гумар винеллаз.
Пехъ хтана куз-хъукъваз,
Са шумуд кьацI кьилеллаз.

Дармандизни цӀакулар,
Амач садни тумуна.
ЭрчIи патан лув кьве кIар,
Хьанвай, галат тавуна.

- Гьазур я ви къуллугъда,
Гьуьрметлу агъа.
- Вуна гьикьван шулугъда,
Лянетлу къаргъа?!

- Минет я ваз, гъил
Къачу зи агъа!
Зунни гьа вун хьтин
Авай къе яргъа.

- Бaгъ кутунва чи къвалал,
Вучиз хьанва, лагь, вун лал!?
- Вун, сев хьтин, магьарда,
Ксана ширин.
За гьикьван жув кукӀварда,
Дердерив дерни?

Аци-Баци себеб яз,
Ахъа хьанва туьтуькъуш.
А ничхирди жаваб яз,
Куьмек ганва хуш…
- Вакай вучда келле буш!
Гила вун зи яракь туш.!!! -
Пехърез гуда чилел тIуш.

РУГУД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Аци-Баци кьун патал,
Адаз жаза гун патал,
Аждагьанди фикирна,
Ихьтин амал туькIуьрна.

КIелна куьгьне къайдадин,
Суьгьуьрдин чIалар,
Алахъна ам гададин,
ЧIур ийиз гьалар:

«Фагьум, лугьум, зубейда!
Амгьи, лугьум, рубейда!!
Винел патай дугъри тир,
Къене патай угъри тир,
Закай кьуьзуь кас хьурай.
Аци-Баци лугьудай,
Гада завай кьаз хьурай!»

ИкI лагьана, кьуьзуь кас,
Акъатда тарак.
Аци-Баци - кьегьал кас,
Кутаз кIанз сарак.

-Аци-Баци, чи Баци!
Таран кукIвай заз тамаш,
Агь бубадин шад бацIи,
Вегь бубадиз са машмаш.

- Квез тагудай машмашар,
Садни тахьуй тарал зи.
Анжах тек са кIамашар
Зи машмашрал жеч рази.

- Им ширинди хьанач, хва,
Дад галачир, зегьер я.
Кьуьзуьдакай зарафат,
Авун им вуч тегьер я?
Ракъиниз лап мукьваллай,
Яру тIехвер къвалаллай,
Вегь бубадиз са машмаш! -

Аци-Баци хилелай,
Фена шуькIуь хилелди.
Кьуьзуь касди чилелай,
Уьгьуь яна хъилелди.

Кьил-кьилелай алатна,
Аци-Баци аватна.

Аждагьанди гужалди,
Вегьеда ам тагъардиз.
Жаза гунуг паталди,
Гваз хъфида магъардиз.

ИРИД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Ацукьзамаз ксудай,
Аждагьандик хесет квай.
Гагь-гагь ада лугьудай:
«Ахварик вуч лезет квай?!»

Аци-Баци тагъардай,
ЭкъечIда гуж-баладал.
Аждагьандин рикI тир дар,
ЗатI татана арадал.

Са кьуьнт ягъай чкада,
Ширин ахвар аквада.
Мад хтана кьуьзуь кас,
Таран кIаник тади кваз:

- Аци-Баци, чи Баци!
Куьз вун закай катна, хва?
Текдиз туна зун кьуьзуь,
Зи кьил кIеве гьатна хва.

Гьайиф чIугур зегьметар,
Низ хьурай зи девлетар?
Зи Жин-Бике рушакай,
Ваз са тIарам свас жеда.

Пагьливан хьиз, лувар квай,
Вакай машгьур кас жеда.
Пагьливан хьиз, лувар квай,
Вакай машгьур кас жеда!

МУЬЖУЬД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Рагьимлу рикI хуравай,
Аци-Баци таравай.
РикI - жаду, мез гъери тир,
Кьуьзуьд гуя дугъри тир.

- Аци-Баци, заз тамаш!
Вегь бубадиз са машмаш.

«Чидач ман, зун - кьузуьди,
ФидатIа ви кIиринай», -
Лугьуз Аци-Бациди,
Ийиз хьана фикирар.

Аци-Баци лугьумир,
Ам ягъалмиш я лагьана.
Ам хатурдай инсан тир,
Саданни кеф тахана.
Аци-Баци эхирдай,
Тара зирек къугъвана.
Уьгьуь яна суьгьуьрдин,
Аватна, ам жагъана.

Зулумкарди тади кваз,
Хъивегьна ам тагъардиз,
Чи дуст Аци-Баци гваз,
Катна вичин магъардиз.

-Я Жин-Бике, Жин-Бике!
Заз ачух ви чин, Бике.

Къурмиш ая межлисар.
Душман гъиле гьатнава.
Им хьтин мад иблисар,
Закай къурхуз катнава.

КилигайтIа Жин-Бике,
Са жегьил тир гада я.
АватIани вич кIеве,
Адан мердвал пара я.

Рушаз вичин бубадин,
Гьахъсузвилер акуна.
Шумал буйдин гададин,
Суьрет рикIи чIугуна.

Хабар нивай, мичIивал,
Гваз илифай йифевай.
Аждагьан суст хьайивал,
Фенд къурмишна бубадиз.
Катдай рекьер къалурна,
Есирдавай гададиз.

КIУЬД ЛАГЬАЙ ЧIУК
Хабар нивай…
Аждагьандивай.
Гада амач тагъарда,
Я руш амач магъарда.
Аждагьанади кьатIана –
Гила эхир атана.

Юлдаш хьанач пехърекай,
Сирдаш хьанач рушакай.
Дердер эхиз хьун тавур,
Аждагьан пад-пад хьана.
Азадвилин вургьавур
Гьатна, хуьре шад хьана.

Дегиш хьана лишанар,
ТIебиатдин кесиб тир.
Икьван чIавал явшанар,
Цазни къалгъан несиб тир.

ЭПИЛОГДИН ЧКАДАЛ
Чубан, Лежбер, Багъманчи
Зегьмет чIугваз, сад хьана.
Хуьре зулум амачиз,
Зазни гзаф шад хьана.

Шад тир Аци-Бацидиз,
Хьайи чIавуз крар дуьз.
Са цилни пуч тавуна,
Машмашин таран,
Ада гуьрчег авуна,
Гьам Дагъ, гьам Аран!

АЛФАВИТДИЗ МУГЬМАНВИЛЕ
Алфавит вуч ятIа гаф,
Заз са жуьре чир хьана.
Амма адан гьар са гьарф,
Зун паталди сир хьана.

А - гьарфунихъ кьетIенвал
Ава, халис игитдин.
Адахъ ава уьткемвал,
Кьиле хьун алфавитдин!

Б - гьарф – чIехи буба я,
Ам чи баде, бах я чи.
Гьунарриз ам зурба я,
Кьисмет хьанвай бахт я чи!

В - гьарфунихъ кьил ава,
Дустар вичел чIугвадай.
ЧIехи тир кьве вил ава,
Вилик физ, рехъ аквадай!

Г – гьарфни чаз герек я,
КIелиз, кхьиз чир ийиз.
Дуствал хуьниз зирек я,
Вичикай са кIир ийиз!

Гъ – гьарфунихъ, гъваш лугьуз,
Школадиз аялар;
Вилик къачу кIвач, - лугьуз,
Ава къени хиялар!

Гь – гьарфуниз гьахъ кIанда,
Гьялдай чIавуз месэла.
Таб гаф адаз такIанда,
Гьахъ алуддай рикIелай!

Д – гьарфунихъ, тик далу
Гала, чIехи дагъ хьтин.
Дуьзвал кIанда, акьуллу,
Бул бегьердиз багъ хьтин!

Е – гьарф – еб я цIил хьтин,
Куьруь ийиз кьатIнавай.
Ризкьи – ем я, къуьл хьтин,
Санал гатIуз кIватIнавай.

Ё—гьарфни чун дустар я,
Ёлка туькIуьрдай чIавуз.
Аяз буба устIар я,
Эквер куькIуьрдай чIавуз.

Ж – гьарфуни сирнавар
Ийида, кьве патахъди.
ТIарам кьуна жилавар,
Ялда, тек са къвалахъди!

З – гьарф, гьелбет, вилик физ,
Зарбвал, йигин зегьмет я.
Са кьатI пер хьиз, чилик физ,
Адаз хуш кар гьуьрмет я!

И – гьарфуниз инсанвал
КIанда, илим чир ийиз.
Хуш я рикIиз хъсанвал,
Гьар кIваликай хуьр ийиз!

Й – гьарфуниз, рагъ алай,
Йикъар кIанда хьайитIа.
Йифер, вилел нагъв алай,
Хуш туш, марфар къвайитIа!

К – гьарфуниз, физ вилик,
КIанда даим килигиз.
Ачух сесер кьаз гъилик,
КIанда вичихъ гилигиз!

Къ – гьарфуниз, нез къафун,
КIанда гьар къуз фахъ галаз.
Вилик кватIан буш руфун,
Дуьзвал кIанда, гьахъ галаз!

Кь – гьарфуниз са кьадар,
Кьенят, кьутIун, хуш я кар.
Келле авай арифдар,
КIанда тавун кар – инкар!

КI – гьарфуниз, кIел авун
КIанда, кIватIун, пай ийиз,
Месэлаяр гьял авун,
Эверайдаз гьай ийиз!

Л – гьарф я са аламат,
Къекъведай кьве кIвачелди.
Ам сагъни я, саламат,
Гьарфар чIугваз вичелди!

М – гьарфуниз – маншаллагь!
Ам масадахъ муьгьтеж туш.
Кхьиз хуш гьарф я, валлагь,
КIел ийизни рикIиз хуш!

Н – гьарфуниз - намуслу
КIанда чIугваз зегьметар.
Кар вичелай тир аслу,
Багьабур тир къиметар!

О – гьарфунихъ, - кьил элкъвей,
Халис рагъ я, экв гудай.
АватIани вил элкъвей,
Гьарф я ам куьмек гудай!

П – гьарфуниз – гьар са гьарф,
Чириз кIанда аялриз.
КIелиз, чириз гьар са тарс,
Гегьеншарда хиялриз!

ПI – гьарфуниз - пIинияр
Чарай чими вахт кIанда.
ПипIиш, хинкIар кинияр,
ТIуьн паталди, бахт кIанда!

Р – гьарф – рагъ хьиз цавара,
Ргаз жеда гатухъди.
Циф акьалтна, авара,
Зайиф жеда зулухъди!

С – гьарфуниз – саламат,
Хьунухь кIан эллерин.
Сабурлувал, адалат,
Хуш я мехъер - мелерин!

Т – гьарфуниз – тамамвал
КIанда, гьар са кIвалахда.
Тарсар чириз, авамвал,
Терг ийиз кIанз, алахъда!

ТI – гьарфуниз тIа, - галай
Гаф, чIал кIандач, хиве кьун.
Хуш туш затI, хатIа галай,
Гъиле рутут – живе кьун!

У - гьарфуниз – уртахвал
КIанда, кардин устIар хьун.
Хуш туш адаз кстахвал,
КIан я, вири дустар хьун!

Уь – гьарфуниз, шад уьмуьр
КIанда, уьзуьр галачир.
Куьлуь-шуьлуь кваз кьамир,
Арадал кар алачир!

Ф – гьарфунихъ - фу гала,
Артухлама – къафунни.
Фал – берекат тIвар ала,
Фу нез кIандай руфунни!

Х – гьарф – кьве пад халидин,
Хатур хуьдай кас я ам.
Хуьруьн, мукьва-кьилидин,
Дуст гьарф хьуниз хас я ам!

Хъ – гьарфуниз – хъсанвал
Хуш я, даим ял ягъиз.
КIандач чIуриз инсанвал,
Фидайбур, са къвал ягъиз!

Хь – гьарф – хьра чаранвай
ЦикIен ятIа, хьар хьтин?
Къах хьиз, гатуз къуранвай,
Гьер ятIа, тум квар хьтин?

Ц – гьарфунай – цан цадай,
Ухшар къведа куьтендин.
Я тахьайтIа, тIан цадай
Буш къаб ятIа, гетIедин?!

ЦI – гьарфуниз – цIийивал
КIанда, гьар са кIвалахда.
Чаз – цIай, чун цIуз кIанивал,
Мидаим хуьз алахъда!

Ч – гьарфуниз, чан кIанда,
Лигим хьанвай зегьметда.
Къуват амай кьван чанда,
Ялай касдиз гьуьрметда!

ЧI – гьарфуниз гьар чIавуз,
КIанда, вичин чIехивал.
ЧIуру кар авурбуруз,
Хас туш кьилин рехивал!

Ш – гьарфуник, шадвал, хъвер,
Ширинвал ква шуьрбетдин.
Адаз кIанда мел-мехъер,
Межлисар, шад суьгьбетдин!

Щ – гьарфни – щётка гвай хьиз,
Мугьман хьанва чIалаз чи.
Ящик кьулун, шапка хьиз,
Къвалал хьурай алаз чи!

Ы – гьарфуни кваз, дуьз лугьун,
Атанвай са мугьман я.
Бязи гафар жез савун,
Ам галачиз пашман я.!

Э – гьарфуни эвер гуз,
РикI хьурзава зегьметдал!
Темпелбуруз, къивер гуз,
Рахазва ам, туьгьметдал!

Ю – гьарфуни юрф, кул гваз,
Ша, - лугьузва юг вегьез.
Харчи-хуруш руг, фул кваз,
Катна физва, кьил элкъвез!

Я – гьарф - Яран сувар я,
КIандай яру пайдахар!
Ислягьбур чи цавар я,
Хуш я дустар, уртахар!

Алфвитда чи лезги
Кь жуьре Ь, Ъ знак ава.
Тахьун паталди муьскуь,
Чахъ ахъа тир рак ава.
_______
Гьа и саягъ, чи чIалан,
Алфавит – зи мугьман я.
Гьар са азар тир залан,
ТIал сагъардай дарман я!

Сажидинан чIаларни,
Куьн патал я аялар!
Тарсар чириз, яларни
Ягъун хьурай хиялар!