2017 ймсан октябрдалди туьк1уьрай шиирин са вариант

 Зи шиирар

ВИЛЕРИКАЙ РИВАЯТ
Вилер ава гьар жуьредин рангарин,
ЧIулав, къацу, цIару, руьгьдин чешмеяр.
Вилер ава, къванер хьтин ргарин,
Галукьайла, хци жедай къемеяр.

Вилерикай Аллагьди хуьй, ц1ай авай,
Са версинай алугарда, кайи хьиз.
Бязи вилер, хъуьтIуьн цикIин къай авай,
Акур чIавуз пиянарда, хъвайи хьиз.

Вилер ава, чан хкидай кьейидал,
Вилер ава, ракъурдай вун чилериз.
Вилер ава, чан гуз, ашукь хьайидал,
Хъуьрез-хъуьрез, тамашдай ви вилериз.

Вилер ава, чирдай рикIин хиялар,
Муьгьуьббатдиз халкь авунвай Аллагьди.
Вал ашукь яз, хада ада аялар,
Вичел леке гъун тавуна гунагьдин.

Вилер ава, гьар жуьредин нехишрин,
Чинин кIалуб гуьрчегардай, иердиз.
Вилер ава гьар жуьредин багъишрин,
Къелем хьтин, агакьнавай бегьердиз!

Сажидин, на тариф ийиз вилерин,
Амай гуьрчегвилерикай рахазвач?
Заз вилерай нур аквазва эллерин,
Маса гуьзелвилерикай рахазвач.

ОБЕЛИСК АЧУХДАЙЛА

9-май, 1969-йис

Япара ван ама къати тупарин,
Ислягь зегьмет гужлу я чи уьлкведа.
Амма вахтсуз рехи хьанвай папарин,
Элкъуьн тавур ксар рикIел хуькведа.

Чи гележег, чи бахтлувал паталди,
Абуру чан гана чпин жегьил тир.
РикIел хуьда, гьарма сад са къизил тир,
А игитрин тIварар чна яргъалди!

Чун жегьилар, гьа камара-кам аваз,
Физ гьазур я, ватан хуьдай женгериз.
Къуй, душманар терг хьуй рикIе гъам аваз,
Хажалатар гайи ислягь рикIериз.

ТIебиатдиз чарасуз я секинвал,
ТIурфанар ваъ, къуй марф гъурай цифери.
Югъ-къандивай артух хьана йигинвал,
Лув гуй цава, ислягьвилин лифери!
СЕЛИМ ХВА

На лугьуда, Шалбуздагъдин кьилелай,
Гьарайзава, цав зурзурдай жуьреда.
Еке-еке камар вегьез чилелай,
Муштулухдин хабар гвай хьиз дередай,
Шарвилидин ван къвезва заз, Селим хва!

Яб гайибур, гьейран хьана ви ванцел,
Капар ягъиз, кьабулна вун шадвилив.
Хкаж хьана, мани лугьуз, тик къванцел,
Жюридини къимет гана садвилив,
Шарвилидин ван къвезва заз, Селим хва!

Лезгидин хва, тарихда тIвар-ван авай,
На дагъвийрин бармак виниз хкажна.
Игитди хьиз, бажарагъдин чан авай,
Афериндин тIвар паталди акъажна,
Шарвилидин ван къвезва заз, Селим хва!

ЕКЕ ХАЖАЛАТ
Мовлуд Керимоваз.
СтIалвийриз хьана еке хажалат,
Еке алим Мовлуд амач, кьеналда.
Чи рикIелай ийидай туш ам алат,
Ада шумуд илимрин ник гвеналда.

Буба кьилел аламачир етим яз,
КIелунарни ийиз хьана лап еке.
Дявед чIавуз ватан хуьдай итим яз,
Немсерикай азадналда чи уьлке.

Виш йисакай ругуд кимиз кIвалахна,
Уьмуьр пата акъатнатIан, хайи чIал
Гьич рикIелай ракъур тийиз алахъна,
Хуьруьнвидлай хъсан чиздай лезги чIал.

Шумудни са илим авур гъилелай,
«Чан алай энциклопедия тир ам».
Хайи ватан алуд тавур рикIелай,
Дуьнья барабар математик тир ам.

Женнет кьисмет хьурай вичиз, баркалла
Гъана ада лезги халкьдал, алим яз.
Ада тарсар гайибурал кар ала,
Вирибуруз чида чпин малим яз.

Мукьва-кьили, зи машгьур тир хуьруьнви,
Мовлуд стха, ви тIвар хуьда рикIера.
Ихтилатрихъ вил галама ширин ви,
Москвада авур шумуд гъилера.

ГАФАРИКАЙ
Гафар ава, лайлаяр тир дидейрин,
КьепIинамаз мани лагьай аялриз.
Гележегдин балаяр тир дидейрин,
Элкъуьн патал ватан хуьдай кьегьелриз.

Гафар ава, акьул гудай бубайрин,
Баркаллайрин рекье твадай инсан яз.
Ватан хуьдай буржарикай рухвайрин,
Дуствилелди кьиле фин са хизан яз.

Гафар ава, яракь гуьле, гапурдин,
Душманриз тарс гуз, рикIелай тефидай.
Гафар ава, гьуьрметдинни хатурдин,
Дамарравай ивини кваз ифидай.

Гафар ава, девлет яз, чаз атанвай,
Лезги чIалан, лигим хьанвай женгера.
Пак Намусдин Пайдах хьиз гваз атанвай,
Истеклу яз, хуьн паталди рикIера.

Гафар ава, хиве кьурла, чIур тежер.
Чанни эциг, абур кьилиз акъуддай.
Гафар ава, метлеб жегьет сур тежер,
Дагъвияр хьиз, гьар са миллет агуддай.

Ша, чнани хуьн чи чIалан гафарни,
Анжах абур мецел рахаз ширин тир.
Гафар – сигъ тир кIватIал ятIан гьарфарин,
Гьар гафунихъ метлеб ава дерин тир!

Сажидиназ кIанда гафар гьуьрметдин,
Мел-мехъерин, шадвилерин даях тир.
Яракьар яз, женгининни зегьметдин,
Вирибурун, сад хьиз пай квай, уртах тир!

КУЬЧЕ АВА
Новороссийский – Игит шегьерда,
Шумудни сад куьче ава кар алай.
Адан юкьвал пара гуьзел тегьерда;
Гьуьлел хьтин гьар экуьнин зар алай,
Куьче ава Сулейманан тIвар алай.

Са кьил дагъда, са кьил гьуьле акьуна,
Кьве къерехда тарар авай бегьерда.
Заргади хьиз ч1агурнавай ракьуна,
Имаратар авай икьван кар алай,
Куьче ава Сулейманан тIвар алай!

Гьар миллетдин кIватIал хьана векилар,
Дуствал авай, са стхаяр, вахар хьиз.
Гьич рикIелай алат тийир шикилар,
Акур касдин ачухардай гуьгьуьлар,
Куьче ава Сулейманан тIвар алай!

Алибег дуст, Шагьабулин шагьид я,
Гьикьван михьи гьава ава шегьерда?
Новороосийский – шегьер Игит я,
ЧIулав гьуьлуьн къерех экуьн сегьерда,
Рагъ экъечIдай даим кьилел зар алай,
Куьче ава Сулейманан тIвар алай!
Бести Нифтиева
ЗУН ЗИ ХАЛКЬДИН ВЕКИЛ Я

Халкьдихъ галаз са суфрадихъ ацукьун,
Ам гьар юкъуз мехъерик хьун – сувар я.
Халкьдин сивяй хуш тир гафар галукьун,
Шаир патал шииратдин лувар я.
Мад идалай къиметлу тир кар жедан?

Зун халкьарин хизандин са векил я,
Халкьдихъ галаз сад ийизва кьисметни.
Халкьдихъ галаз шадни я зун, сефил я,
Шаир патал ихьтин бахт хьун гьуьрметдин,
Мад идалай къимметлу тир тIвар жедан?

Зун къе ава, пака тахьун мумкин я,
Амма халкьар эбеди тир ксар я.
Зун халкь галаз архаин я, секин я,
Чи уьмуьрар багъиш авур йисар я,
Мад идалай менфятлу йикъар жедан?

Сажидинан, халкьар галай далудихъ,
Азраилдин акакьзавач тIемни захъ.
Зун агъунвач, куьмек гудай халудихъ,
Бес кьадардин илгьам ава, емни захъ,
Мад идалай шуьрбетлу тир нар жедан?

ШАИРРАЛ ВИЛ АЛАЗ ЖЕДА ХАЛКЬАРИН

Гатфарал хьиз, кьуьд акъуддай кIанерай,
Умун гару цуьк гъидай хьиз чуьллериз;
Ашкъидин хъвер акваз, шад яз, вилерай,
Муштулухар гудайбур хьиз эллериз,
Шаиррал вил алаз жеда халкьарин!

Гад алукьна, яр-емишни, техилар
Агакьай хьиз, элдик кутаз гьерекат;
Ашкъиламиш ийиз вири жегьилар,
КIватIалдай хьиз, зегьмет чIугур берекат,
Шаиррал вил алаз жеда халкьарин!

Къизилдин зул алукьай хьиз мехъерин,
Далдам-зуьрне ягъиз, ийиз кьуьлерни.
Вили тир цав – майдан хьана лекьерин,
Авадан жез, акваз хуьрерни, кIвалерни,
Шаиррал вил алаз жеда халкьарин!

Кьуьд – са вахт я, веривердер ийидай,
Алатайдан ва къвезмайдан гьисаб кьаз.
Артух, уьксуьг – вири дердер ийидай.
ХинкIар тIуьна, кьадайди хьиз чанабар,
Шаиррал вил алаз жеда халкьарин!

Бес, Сажидин, и кIвалахар чидайла,
Ни гузва ваз ихтиярар, кис жедай?
Гьар са цIийи йикъан вилик фидайла,
Келимаяр гваз, рикIерал хуьз жедай,
Шаиррал вил алаз жеда халкьарин!

МУАЛЛИМ РУШАР
Урусат - Ватан муаллим рушар,
Аялриз тарсар гуз атай къушар,
Чебни жегьил тир лифериз ухшар,
Мугьман хьанай чи дагъдиз, арандиз.
Урус чІаланни маса илимар,
Чир ийиз атай рушар-муаллимар,
Чи аялрикай ийиз алимар,
Мугьман хьанай чи дагъдиз, арандиз.

ЧІехи паяриз – кьвед лагьай Ватан,
Хьанай дагъларин макан-Дагъустан!
Дишегьлияр хьиз халис чи патан,
Мугьман хьанай чи дагъдиз, арандиз.

Гьикьван четинбур тиртІани вахтар,
Пара кьванбуруз жагъана бахтар!
Дагъви халкьарив сад ийиз къастар,
Мугьман хьанай чи дагъдиз, арандиз.

Ниче шумуда гана чаз тарсар,
Пара четинбур тиртІани йисар,
Чи жегьилризни хьун патал сусар,
Мугьман хьанай чи дагъдиз, арандиз.

Сажидин, вуна ийиз тарифар,
Са чІавузни сес мийир зайифар!
Чирвилер дерин, халис арифар,
Мугьман хьанай чи дагъдиз, арандиз

АХЬТИН РУШ ЖЕДАН

Фу чараз течир, ишинна тини,
Акьализ течир хинкІардин чкал;
Чанахъ вуч ятІа, чин тийир сини,
Ацаз чин тийир я гамиш, я кал,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

НатІуфа, мехкІуьт, хашилани тІач,
Буран кІаневай аш ийиз течир;
Кьурай як, хуьхвер, какадарна хъач,
Афарар чараз авун тавур чир,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

Дуьшпери, дулма, тІуб чІугур хинкІар,
Гатуз давугъа, цуру нек мили;
Зулун вахтунда кьуруриз якІар,
Гьар са кар фагьум тийидай кьили,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

Гьар са хуьрекдин, затІарин верцІи,
Кьаз хьайитІа тІвар жедач атІа кьил.
Фирчиндин винел кьуьл ийиз кІарцІи,
Гьар са кар чидай авачир кьве гъил,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

ТІанурдиз ягъиз, хьарак чараз фу,
Регъверик чІахар, расука течир,
Суфрадал гъидай гьар жуьре къафун,
Кьелни яд авай къапар галачир,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

КІвалер-къар михьи, дуьзвилин къайда,
Атай мугьманди лугьур аферин;
Артух рахункай авачир файда,
КІантІа шегьердин, кІандатІа хуьруьн,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

Сажидин, на куьз тІа ийизва кьил?
Ахьтин рушар чахъ хьайид туш ерли!
КІвалахда –зирек, демера шад кьуьл;
Вердишар тавур крариз ферли,
Ахьтин руш жедан дидедихъ лезги!?

ХАЖАЛАТДИН, РИКIЕЛ ХУЬДАЙ ЮГЪ Я КЪЕ

Бейхабардиз, пехъи кицIин саягъда,
Чал немсери вегьей югъ я – хажалат.
Советрин халкь вири кIвачел къарагъна,
Кьиникь патал вагьшийрин гьар са жаллатI.

Стхаяр тир миллетар СССР-дин,
Гъиле яракь кьуна, фена женгиниз.
Ягъун кьуна а немсериз эсердин,
Вегьейбур хьиз са-садан кьил дингиниз.

Гзафбуру чанар гана, Ватандай
Чукур авун патал немсер – вагьшияр!
Гьич кьегьелрин дерт акъатдач чи чандай,
Ватан хуьз кIанз, экъич авур ивияр!

Чун са халкь я, чкIанватIан СССР!
Россияни СССР я къецин къан!
Берлиндиз кьван рахкур авур а немцер,
Гьисабзава чна абур кьейи кьван!

Хажалатдин югъ ятIани, рикIе чи,
Гьар игитдин баркалладин тIвар ама.
Саламатдиз хуьн паталди уьлкве чи,
Чи бубайрин Азадвилин кар ама!

МЕХЪЕРИН КIВАЛ

Шагьни Шалбуз – дагълар кьакьан,
Шагьидар чи къецин йикъан,
Багъишзавай шадвал икьван,
Вуч гуьрчег я, Мехъерин КIвал?

Бахтлу жезвай кьве жегьил кас,
Сад чи чам я, садни чи свас.
Шад манийриз, кьуьлериз хас,
Вуч гуьрчег я, Мехъерин КIвал?

Шад макьамрал ийиз кьуьлер,
Сусан гъиле къизилгуьллер.
Авун патал чи шадвилер,,
Вуч гуьрчег я, Мехъерин КIвал?

Мукьва-кьили, кIватIна дустар,
Тамадади кьаз са-са тIвар,
Бахтлувилин лугьуз тостар,
Вуч гуьрчег я, Мехъерин КIвал?
Тикрар:
Мехъерин КIвал, Мехъерин КIвал!
Муьгьуьббатдин рикIерин КIвал!
Бахтлу ийиз свасни гада,
Чи адетрин хуьзвай къайда,
Вуч гуьрчег я, Мехъерин КIвал?

ВУЖ Я ЗУН
Чидайбуруз - чида зун,
Тирди гьулдан жида зун!
Тариф авун герек туш,
Ам зи сивин хуьрек туш.
Бязибуруз гьикІ ава,
Зи хура кьве рикІ ава.
Муьрхъуь такьар ракь я зун,
Дагъ-Арандин лекь я зун!
Дустар патал чан гудай,
Душман патал къван гудай;
Инсан я зун адетдин,
Жуван лезги миллетдин!
Яр-дустариз чир хьурай,
Пехилбуруз сир хьурай.
Галат тийир кас я зун,
ГъалатІ тийир кас я зун.
Диде чили нек гайи,
Пак ракъини экв гайи;
Рекьин тийир инсан я,
Кьудкъанни пуд йисан я.
Йифен ахвар авачир,
Йикъан кьарар авачир,
ЦІувад йисан жегьил я,
Душманар зал пехил я.
Чидач им вуч гуж ятІа,
Заз чидач жув вуж ятІа.
Герекбуру чиррай зун,
Зирекбуру хуьрай зун!
Хъсан чида заз са кар,
Кьиле тухун дуьз тир кар.
Сажидинан тІвар алай!
Сир чида заз кар алай:

АЛИ ДАХ
Аялзамаз акур пара азабар,
КхьейтIа за, жеда яцIу ктабар.
Азиятрин вилик тахьай татабар,
Вун виридаз дамах хьана, Али дах!

Бакуда вун фяле хьана баругърин,
Вун Яру тир партизан яз, шулугърин,
Эхир хьурна, иеси яз къуллугърин,
Ватан патал даях хьана, Али дах!

Там хуьн патал - нефес михьи жигсррин,
Иштиракчи хьанай пара женгерин.
Дявед чIавуз даях хьана аскеррин,
Ваз гьамиша к1валах хьана, Али дах!

Хизандин кьил, веледринни буба яз,
Тербиячи хьана вакай зурба яз.
КIирийрин хуьр ч1ехи бубад уба яз,
Ваз адакай дамах хьана, Али дах!

Идаятан дуст - Сулейман шаир яз,
КIан хьанай ваз Эмин хьтин магьир яз.
Сирерикай заманайрин загьир яз,
Суьгьбетчи яз уях хьана, Али дах!

Сажидиназ чида рахаз ч1аларал.
Гафаралди суьрет ч1угваз чарарал.
Чун муьгьтел я на авур кьван крарал!
КIандай чун ваз уртах хьана, Али дах!

ЖАГЪАНАЧ ЗАЗ РЕГЬЯТДИЗ

Гьич са карни жагъанач заз регьятдиз.
Кьисмет патал даим кукІун-чухун я.
Бахтуни вич къалурна заз кьегьятдиз,
Белки гьа кар себеб яз зун ягъун я.

Шаирвили сагъарна зи азарар,
Адан руьгьди хкажна зун цавариз.
Ашкъидин цІу канатІани пІузарар,
Зегьметди заз багъиш гана суварар.

Хари гада хьанач, кІвале кьвед авай.
Зи аялвал хъендик хьана дяведин.
Пилоткадал ятІан ашукь гъед авай,
Язух къвезва гьар са кьейи неведин.

Лагьанач за са кІвалахни четин я,
Уьмуьр жузван тухвана заз кІанивал.
Мурадрин дагъ, шукур Аллагь буьтуьн я,
Рази я зун кьисметди заз гайивал!

Зун Сажидин хьунухьални рази я,
Халкьдин патай ава еке гьуьрметар.
Ни лугьуда яшлу я зун, кьуьзуь я,
Гьич гьавая фенач ч1угур зегьметар!!!

РИКI КУЗВА ЗИ
АлакьайтIа, хьухь зи чIалахъ,
Гьуьрмет авун туш пис кIвалах.
МутIлакьбур гвай чIавуз къвалахъ,

Эхиз тежез, рикI кузва зи!
Пара хьанва хъвадай дустар.
Гьардахъ ава вичин къастар.
Жув хьана-пул гудай устIар,
Эхиз тежез, рикI кузва зи!

Низ кIандач кьван чарадан «кьатI»?
Хъвадайла зун туш мешекъат!
Беден кьураз, як физ са къат,
Эхиз тежез, рикI кузва зи!

Шумудни сад рази ийиз,
Рекье тван, жув-зизи ийиз?
Яш тахьана, кьуьзуь ийиз,
Эхиз тежез, рикI кузва зи!

На лугьуда-ваз вуч ава?
Заз тахьана, ваз вуч ава!?
Тарифдайла, тваз вуи цава,
Эхиз тежез, рикI кузва зи!

Сажидина кхьич чIалар,
Дугун патал къвакъвад вал ар.
Назик чанда гьатиз ялар,
Эхиз тежез, рик! кузва зи!

ХАЙИ ЮГЪ МУБАРАК!

Меденият, эдебият булахар,
Чун суваррин рекье хьанай, Роза вах!
РикIел хуьквез авур кьадар кIвалахар,
Хъсан крар рикIе хьанай, Роза вах.

СтIал Сулейманан куьчед сувар яз,
Чун Киевдиз фенай лекьрен лувар яз.
Чун векилар лезги, къумукь, авар яз,
Ана дагъви уьлке хьанай, Роза вах!

Шадлу крар рикIел хуьквез алатай,
КIвалах гъиляй вахт хьайид туш галатай.
Шад тир ягъиз музыкадин алатар,
Чи дуствилер еке хьанай, Роза вах!

Ваз хайи югъ мубаракдай вахтуна,
Пачагьдин руш хьиз ацукьна тахтуна,
Шадвал ийиз, кьисмет хьайи бахтунал,
Вакай халис бике хьанай, Роза вах!

I990 – йисан гатуз, Киевда СтIал Сулейманан
Куьчедин Сувар кьиле тухудайла, Дагъустандай
фейи чIехи делегациядин Сулейман-Стальский райондин
векилар яз, кьиле РК КПСС-дин секретарь Роза Агаханова аваз,
Сулейман бубадин хтул Лидия Стальская ва зун гьа шад мярекатдин
Иштиракчияр хьанай. А вакъиа рикIелай тефидайди хьанай.

 

Гьикьван куьгьне пече чтан къелечи
КукIвайризни ягъиз чида къеле чи.

ВАХЬЗАВА ЧИ
Бестидиз бахшандар:
Уьмуьр гузва чаз тек са сеферда,
Гагь рагъ авайбур, гагь серин йикъар.
Гагь жеда ви багъ шад яз, бегьерда,
Гагь багъишда ваз вилерин накъвар.
Сажидин
Гагь жеда мягьтел уьмуьрдал жуван,
Гьар са декьикьа дегиш жеда фад.
Са нин ятIани гъилеваз дуван,
Элкъуьрда йикъар сефилвилиз шад.
Сажидин
Хъипи цуьквер кьазва чIулав чIарарив,
Къумрал чинай хъуьрез руьгьдин къашарал.
Хъуькъвен кьилер Яргъирушан нурарив,
Къугъвазвачни дамахар гвай яшарал?)

Дараматрихъ хьиз рикIерихъни чи,
ХупI тир дакIарар, ракIар хьанайтIа.
Муьгьуьббат чириз, рекьерихъни чи,
ХупI тир алцумдай юкIвар хьанайтIа!

Гьуьл гьи кьадар чаз акуртIан дерин,
РикIин хиялар лап дериндава.
Инсан и кьадар жеда кьван ширин,
Рагъ аваз зи рикI куьз сериндава?
Сажидин

КЪАКЪУДМИР ЗУН ХУЬРУЬВАЙ

Хайи хуьруьн накьв ширин я шекер хьиз,
Адав къведай и дуьньяда затI авач.
Гьар экуьнахъ куькIуьнзавай эквер хьиз,
Адахъ хьтин чиг некIедин дад авач.

Эхь, ерияр ава гзаф ава гуьрчег тир,
Зун ашукь я хайи хуьруьн накьвадал.
Амма жуван хайи хуьр хьиз керчек тир,
Садавайни гъиз жедач заз арадал.

Жув хайи кIвал, дуьнья аквур вилерал,
Жуван аял вахтар фейи куьчеяр;
КIвалер эциг авур жуван гъилерал,
Жува хуьре чир авур кьван пешеяр;

Гьар са мягьле, къуни-къунши, мукьвабур,
Жагъидач заз Московдайни меркез тир.
АватIани шегьерар лап такабур,
Дараматар аватIани екез тир.

Хуьр гъвечIи я шегьеррилай чIехи тир,
Заз жуван хуьр рикI хьтин я хуравай.
КIвале авай канаб рухар рехи тир,
Гам-халича хьиз хуш я заз таравай.

Шегьерарни космосарни квез хьурай,
Къакъудмир зун Агъа-СтIал хуьруьвай.
Гьар хуьруькай, гьар садаз меркез хьурай,
Сажидин тух жедач хайи чиливай!

МЕХЪЕРИН КIВАЛ

Мубаракдин чIал
Игит Чам гада, гуьзел Свас бике,
Куьн хиве буржар гьатзава еке.
Уьмуьрлух хьайи чIавуз юлдашар,
Гьамиша жегьил хуьз алахъ яшар!

Тешкилдай чIавуз цIийи тир хизан,
Вири жегьилриз чешне хьуй хъсан.
КIанзаватIа квез уьлкве абадиз,
Вафалубур хьухь диде-бубадиз!

Къизилгуьллериз хьиз ширин атир,
Хьун герек я квез куь кьведан къадир.
Дуьньядиз герек саягъ къанивал,
Хьун герек я квехъ даим кIанивал!

И шадлу мехъер ийиз мубарак,
Ачух я квез чи Загсиядин рак.
Бахтлу дидени буба хьурай куьн!
Дережайризни зурба хьурай куьн!

Къе мехъер я чи жегьирин шадвилин,
Гьуьрметлу тир, азиз мукьва-кьилияр,
Чи жегьилрин мехъер авай шадвилин!
Ша, буюр чи Мехъерин КIвализ

ГЬАМИДАЗ
Буй-бухахдиз ухшар тир Шарвилидиз,
Са дуст ава, тIварни адан Гьамид я.
Чи лезгийрихъ тешпигь Асрет Алидиз,
Ам гьар сефер чи суварин игит я.

РИКІИН КЬАЦІ

РикІин кьацІ- ЧІехи вацІ,
Кьилелни зар алай-
Самурдин тІвар алай.
Кьве патал пайнавай,
Тараш, вай-зайнавай!

А падни-лезгияр,
И падни-лезгияр,
Авай пак дердияр.
ВацІ хьтин кьве патал,
ПайнатІа, квен патал?

И патай – а патаз,
Физ тежез, кап атаз.
Сергьятдиз- чара я.
Менфятдиз пара я.
АтІанвай чара я!

Вак акваз, гел такваз.
Халкьдик квай хъел такваз.
Ажугъдин сел такваз.
ВацІ хьана, физва вахт.
Мус къведа, чаз са бахт?

Рахунар – пара я.
Кхьинар – хара я.
Герекди – чара я.
ВацІ - кура- кура я.
Гьарайдай ара я!

Лезгияр – сад хьана,
Самур там яд хьана,
АкуртІа, шад хьана,
Мани яз, цІил ийиз,
ЭкечІдай кьуьл ийиз!

Пачагьар – тахтара.
Чи вилер – бахтара.
Эй Аллагь, Вуна лагь:
«Лезги халкь – Сад ая!
Жедай кар – Фад ая!»

РикІин кьацІ Сагъ ая!
Самур вацІ – Чахъ ая!
Кьилел чи Рагъ ая!
Лезгистан – Багъ ая!
Къизилдин Дагъ ая!

ТIАНУРДИН ФУ, ШУЬРЕЯР

Са хьаран фу туш лезгийрихъ авайди,
Чаразвай фан ава агъзур жуьреяр.
Эвел хьаран факай ятIан рахайди,
Са кIанда заз тIанурдин фу, шуьреяр!

Экуьнахъ хьиз цуру тини ишинна,
Атун патал фад чарадай жуьредиз;
Жагъай чIавуз кьвед фу неда гишин на,
КIасар ягъиз, иситIа квай шуьредиз.

Валар, цацар вегьена хьиз тIанурдиз,
ЦIай къизмишда, жегьеннемдин саягъда.
Гъил ахъа тир дишегьлийри хатурдиз,
Гьазурда ам, цIай куькIуьр хьиз чирагъда.

КIвалакIар кьаз, фар гьазурна тинидкай,
Чанахъдаваз фу гваз къведа тIанурдал.
Кака: къиб, лаз, гъери кIвахьиз синидкай,
Фуни шуьре, ифей цлал алкIурда.

Са геренда тIанурдин сив кIевирна,
Чарадалди акъвазда вил эцигна.
РикIел хкиз гьар са жуьре девир на,
Кам къачуна кIанда вилик килигна.

Сив кIевай пек алуд авур вахтуна,
ТIанурдин фан ни чикIида магьледиз.
Шагьларин Шагь авайди хьиз тахтуна,
Лезги гьар са хуьр элкъведа къеледиз!

ТIанурдин фар, шуьреяр чи мехъеррин,
Дамахар я экIяйнавай суфрайрал.
Гуьгьуьлар чи шад ийидай рикIерин,
Аквада ваз гьар са нямет харайрал.

Къадир авай тIанурдин фан, шуьрейрин,
Чи лезгийрин дишегьлияр сагъ хьурай!
Мел-мехъериз хуьруьн-кIвалин, дерейрин,
Гьар са факай, шуьредикай рагъ хьурай!

Сажидинан, тариф авур тIанурдин
Фан, шуьредин, вил гала хьи дадунихъ.
Къадир чидай авур гьар са хатурдин,
Вил рекьелла, ярар-дустар атунихъ!

ХАТРУТАР

Мад хатрутар чаразва чи тарарал,
Чамарар хьиз, хкаж хьанвай пурарал.
Юзурна хьиз, кIватIал ийиз курарал,
Мед ргада шуьрбет хьтин ширин тир.

Гьар гьафтеда са сеферда юзуриз,
КIамай кьадар метер жеда гьазуриз.
Чул авуна, недайла, пIуз зурзуриз,
Сагъламвилихъ метлеб ава дерин тир.

Вирт кIвахьна физ недай чIавуз хатрутар,
Къужахда кьаз кIан жеда ваз хатрут тар.
Гатун юкъуз санал кIватIна хьиз дустар,
Чаярни хъваз жеда тарак серин тир.

Агъзур емиш аватIани бегьердин,
Хийирлу затI жеч масад и тегьердин.
ТIуьр вахтуна, чиг аламаз сегьердин,
Шад яз, чинал къугъвадайди хъуьруьн тир.

Яраб кIвале кас авач жал хутахдай?
Шумуд югъ я Назила икI къецеллаз?
Авахьдай хьиз гевегьер сивин булахдай,
Акъвазнава ширин шиир мецеллаз.

Юлдашдиз гьикI къвезватIа ам тек туна?
Аялризни кIанзамач жал ам вилик хьиз?
Лампа хьтин куькIуьрнавай экв туна,
Тек яз тунва, демин кьулал, кьуьлуьк хьиз!

АГУДЗАВАЙ ВАЦI

Кьве патахъди лув гуз Лезги чиле,
Агъзур йисара тухванвай кьиле,
Зи Лезги Макан, зи Лезги Къеле,
Кьве пад Лезгияр агудзавай ВацI!
Хаинри вакай, чIур хьанвай келле,
Авунва, Самур - къакъудзавай ВацI!

Са пад Шейхерин, ПIирерин дагълар,
Муькуь пад Женнет емишрин багълар.
Рекьер-дамарар - Уьмуьрдин Гъалар,
Са Лезги Беден агудзавай ВацI!
ЧIугуна валай симерин валар,
Авунва, Самур – къакъудзавай ВацI!

Мус къведа а Югъ, кьве пад Садзавай?
Сергьятрал алай симер кьатI-кьатIзавай!
Чара авур халкь санал кIватIзавай,
Стхаяр санал агудзавай ВацI!
Самур там кьураз, вакай катзавай,
Авунва, Самур – къакъудзавай ВацI!

Хкаж, Сажидин аршдиз сес жуван!
Сад Аллагьдиз къвен, иншаллагь, ви Ван!
Дуьньядал ала Адалат Дуван,
Халкь, сад садавай къакъудзавай, ВацI!
Шуьрбет хьиз хъвадай чилери яван,
Хъижеда, Самур - агудзавай ВацI!

САМУР ВАЦI

Самур вацIуз чай лугьудай инсанар!
Квез са кIус кьван регъуь кьванни жезвачни?
ЧIалак кутаз жуьреба-жуьр нукьсанар,
РикI са кIус кьван гъуьргъуь кьванни жезвачни?

Самур вацI чи кьулан тар я кьве падни,
Вичин гьар са лувак хуьзвай серинар.
Шуьрбетдилай адан дадни ва ядни,
Ийизва чаз хъвайи чIавуз ширинар.

Чай кIан ятIа, Самур вацIа яд ава.
Алцифайла, михьи жедай, гуьзгуь хьиз.
Самурдихъни Шарвилидин ад ава,
Намус вине кьуна къекъвез, лезги хьиз!

Самур вацIук акахьзава булахар,
Адахъ артух дад хьун патал хъвайила.
Самур вацIу ийизва чаз кIвалахар,
Кьве кьер гатаз, гьар садра сел къвайила!

Чан Самур вацI, агуда чи лезгияр,
Терг жедайвал чи сергьятрин чаравал!
Вун акурла, шад жедайвал кефияр,
Артух ая, ашукь ксар пара вал!

СЕРГЬЯТ ХЬАНВА ГАПУРДИН

Кьулан вацIун кьве патани лезгияр,
Халкь кьве пайдай сергьят хьанва Гапурдин.
Лезгистан хуьз, экъичай кьван ивияр,
Адакай вацI хьанва гъамлу Самурдин.

Халкь сад ятIан, кьве жуьредин рахунар,
Кьве патанни мурад сад я, сад хьунухь.
Са патазни кIан туш кукIун-чухунар,
Виридан хьиз мурад сад я, шад хьунухь.

Совет власть тестикь хьайи чIавалай,
Беден кьве пай кьасабнавай лезгияр!
ГъвечIибурни чIехи хьана жувалай,
ГъвечIи халкь яз гьисабнавай лезгияр!

Гьукуматда рикI кудай кас тахьайла,
Самур вацI чаз цацар алай цал хьанва.
Хъелни къвезва, Аллагь патал рахайла,
Халкьдин рикIе акъат тийир тIал хьнва.

Чил жагъайбур ватандивай авурла,
Квез Аллагьди вуч лугьурай, гьакимар?
Гьич куьн патай са гьахъ меслят такурла,
Шумуд сефер тикрар хъийин таъкимар?

Кьулан вацIун кьве патани лезгияр,
Халкь кьве пайдай сергьят хьанва Гапурдин.
Лезгистан хуьз, экъичай кьван ивияр,
Абурукай вацI хьанва гъамлу Самурдин.

ВИНИ СТIАЛАР

Вини СтIал – дережадиз виневай,
Пуд хуьруькай сад тир вини кьилевай;
Афериндин гьар са кIвалах гъилевай,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

Сирер чирун патал ислам илимдин;
Мовзолей тур Аругъуддин алимдин,
Макан хьайи нече-шумуд малимдин,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

Пуд СтIалар - стхайрин са сирер тир,
Дуьнья машгьур авур еке хуьрер тир,
Шумудни са тухум-тара пIирер тир,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

Халкьар авай вафалу тир зегьметдин,
Баркаллуяр авай еке гьуьрметдин.
Къадир чидай гьар са жуьре миллетдин,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

Вилаятда хъсанвилихъ ад авай,
Къагьриманар лигимардай чад авай.
Гьар себебдин «Мевер» булах яд авай,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

Хуьрерикай сад тир къадим Куьредин,
НикIер къизил, шабалатрин дередин,
Гьар са емиш авай, ципицI ширедин,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

Чун пуд СтIал, са тухум, са тарадин,
Агъа Каран шегьер тир арадин;
Халкьар авай бахтлу хьунин мураддин,
Бес ви тариф тавуна за нин ийин?

КУЬЧ ХЬАНА

Дагълар есир хьана къайи гарарин,
Иесияр яз къадим тир сурарин,
Хуьрер амач, кIвалер амач, куьч хьана,
Чи лезгийри чIугур женгер гьич хьана.

Гатфар чIавуз тамаш цуьквер гамариз,
Гьар са емиш, ничхир авай тамариз,
Хуьрер амач, эллер амач, куьч хьана,
Чи лезгийрин сергьят, сенгер гьич хьана!

Булахрин рикI къана живед муркIарик,
Халкь аранда, пай кумачиз ЯркIарик.
Жегьиларни хизан галаз куьч хьана,
Чи лезгийрин дегь адетар гьич хьана!

Дагълар акваз, ракъин кIаник цIаразвай,
Багълар акваз, пеш алачиз кьуразвай.
Мал, хеб амач, техквер патахъ куьч хьана,
Чи лезгийри чанар гунар гьич хьана!

Яраб мад чан хкведач жал дагъларал,
Вилер ала, акьалтзавай чагъларал.
Чи лезгийрин девлет гьуьлуьз куьч хьана,
Чилер пайна, цаварни кваз гьич хьана!

Низ лугьуда, никай куьмек тIалабда?
Йис-сандавай гьатзава халкь азабда.
Ярар-дустар, хванахаяр куьч хьана,
Мугьманриз фин, мугьман атун гьич хьана!

Сажидин, вун руьгьдай михьиз аватна,
Гъариб жемир, буш ийимир къуват на.
Мад дагълариз хуькведа халкь, куьч хьана,
ЧIугур кьадар хажалатар гьич хьана!

ЖЕДАЙДИ ТИР

Дагълара чи жедайди тир суьруьяр,
Кфил ягъиз, чубан гуьнед кьилера.
Якни, ниси, жедайди тир гъерияр,
Къахар ийиз, гьерер тукIваз, гъенерал.
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

КIвале-кIвале куьняр жез чIижерин,
Гурмаррилай гум алахьиз аквадай.
Кураралди рекъер аваз виртIерин,
ТIуьр вахтунда, ам гьикI рикIи чIугвадай?
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

Булахра яд, мурк хьиз къайи, хъвайила,
Ивидивди къугъваз жедай дамарар.
Хъуьре мехъер, са шад сувар хьайила,
БалкIанраллаз ийиз жедай чамарар!
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

Гатфариз тIач, хъчад афар, цикIенар,
ТIуьр вахтунда, гъил ийидай кьамариз.
Шишер ягъиз, мангъалра цIун жуьгьенар,
Кьелер ядай, тукIур малдин хамариз.
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

Дагъларикай акваз йифиз ахварар,
БарбатI хьанва етим хуьрер, сурар чи.
Гьиниз фена никIер ацIай чIахарар?
Техилривди ацIудай тир фурар чи.
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

Базардиз физ, къачур шишал гъуьруькай,
КIарас хьтин фу чаразва къуларал.
Кьуьзуьбурун ким амачир хуьруькай,
Верчерни кваз ацукьзамач къурарал,
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

Чаз акурбур тиртIа, яраб, ахварар?
Коммунизма туш лугьудай вуж авай?
Цивди рахаз жедай регъуьн чIурхварар,
Идаз девир лугьуз жедан гуж авай?
Гила гьикI я, гила гьикI я, лезгияр?

Сажидин, на кек экъуьрмир хирера,
Майданар гуз алахъ кайи рикIериз
Мад суварар хъижеда чи хуьрера,
Киш авачир, мекьи хъуьтIуьн цикIериз.
Лугьудайвал: Гила гьикI я, лезгияр?

МОД ХЬАНВА
I
Шумуд са кас акуна заз вилерал,
Тапарардай, хиве кьуна кьинерал.
Еке парар кьуна чпин къуьнерал,
Абур кьилиз акъуд тийир мод хьанва!

Депутатрин лозунг хьанва тапарар,
Сив агализ жедач, яна дапIарар.
Къизил дагълар гуз хиве кьаз, хабарар,
Абур кьилиз акъуд тийир мод хьанва!

Сад-кьвед тиртIа, лугьудай са дуьшуьш я,
Са бязибур таб туькIуьриз вердиш я.
Хиве кьурбур са шумуд квез таниш я,
Абур кьилиз акъуд тийир мод хьанва!
2
За са касди ачкхдаказ лагьана:
Хиве кьун - ам гуда лагьай кIвалах туш.
ЧIагьнакьа ам ви межлисдал рахана,
Девлетлуяр, акьалтI тийир булах туш.

Мало что, хиве кьуна, лагьана,
Ви вил ада тамамарнал жемир, дуст.
Кьежей мез я, лагълагъ ийиз рахана,
Хиве кьуна, ганач лугьуз, шемир дуст!

«КУЬРЕДИН ЯРАР»

«Ленинани» « Сталина»,
ТуькIуьр авур «Куьред ярар»;
«Горбачеван» ва «Ельцинан»
Гъиле гьатна, кана варар.

Аллагьди хуьй ибрисрикай,
ЧIугур зегьмет чи таб хьана.
Чи «Куьредин ярарикай»,
Хьана шейтIан ктабхана.!

РЕКЬИЗ ВУГУЗВАЧ

Са кьадар яшар, алатай чIавуз,
Ракъинин нурар хтай хьиз цавуз,
Зи рикIел жегьил вахтар хтана!
Яргъал хуьз тахьай бахтар хтана.

Пагь, гьикьван гуьрчег гуьзел руш тир вун,
Женнетдин мелек багьа къуш тир вун.
Чун чал ашукь тир махарин саягъ,
Вахт аквазвай чаз ахварин саягъ.

Рехъ це, инсанар, жегьил тирвилиз,
Дагълар хкажиз кьезил тирвилиз!
Ракъини нурар гузва чун патал!
Ада кузва вич тек са чун патал!

Чи шад тирвилел пехил тир тIурфан,
Акъатна цавуз, къазунна кафан!
Зини зи ярдин гьатна арада,
Тваз алахъна чун кьведни кьарада.

Ярдин гъилер зав, рикI пад жезва зи,
КIвачерик квай чил, пад-пад жезва зи!
ТIурфанди чун кьвед къакъуд ийизва!
Чав хажалатар агуд ийизва.

Ракъини вичин чуьнуьхнава чин!
ТIурфандиз гана ихтияр вичин.
Хци тир гапур асухиз рикIиз,
Алахъзава ам зун яна рекьиз!

Акъат хьана зи гъиле авай бахт,
Шадвилив тухуз вуганач зав вахт!
Гьа чIавуз кайи хер ама рикIе,
Гьа чIавуз хайи пер ама рикIе!

Амма кIанивал алама рикIел,
Къени зи вилер алама рекьел!
АлатайтIани къвез, йисар шумуд,
Яр акунихъ зи кумазма умуд!

Сажидин, сурун патал алай кIвач,
Рекьидай югъ-йиф хиялдикни квач.
Гьа кIанивили рекьиз вугузвач,
Рекьидай мажал рикIиз вугузвач!

Нубат алачиз кьадайдан кьинер,
Дарман я кьилел акьалжун кьенер
Бахт – къумлух тир чуьлда гьалтдай булах я.

Буьркьуь ятIани чилик квай кьифрез,
Вичиз фу недай рехъ чида хъсан.
Амалар течир инсанрал хъуьрез,
КIватIалда девлет цIийи гьар йисан.

САИЛ Я ЗУН

Белки Пушкин авай чIавуз шаирар,
Пайгъамбаррив гекъигзавай рикIивай.
А шаирри кхьей кьадар шиирар,
Яргъа тушир гьахъ-дувандин рекьивай.

Чи советрин девирдани шаиррихъ,
Яб акализ вердиш тир чи чIехибур.
Амма гила, гьахъ амачир эхиррихъ,
Камаллуяр хьанва пулдихъ пехъибур.

Шаир гьинай, мани авай чкада?
Акьулдилай къуват къвезва герек къе.
Девлетлуйри, верчери хьиз руквада,
Къуьруьгзава виридалай зирек къе.

Шаир я зун, пул авачир саил я,
Баят хьанва туькIуьрай кьван шиирар.
Гьахъ гвай ксар, белки сад-кьве майил я,
Аллагь-Аллагь, я эвел, я эхирар.

Белки са вахт къвен камаллу шаиррихъ,
Яб акалдай, амачирла девлетар.
Са нин ятIан вил гала зи эхиррихъ,
Татуй лугьуз чпиз ийиз минетар.

Сажидин жен, халкьдихъ икьван рикI кайи,
Амма халкьдин затIни авач гъилера.
Чандиз гьекь ваъ, акъатзава чиг къайи,
Адалатлу ксар кIанда кьилера.

ЛАМАРАЛ АЛАЙ ЛАМРАН РУХВАЯР

Базардиз физвай са рекьин юкьвал,
Такурбур хьтин агатна мукьвал;
Кьве касди гьуьжет ийизвай къалин.
Яраб абуруз авачир жал кIвал,
Ламарал алаз тавунайтIа къал.
Са артухан тIал хьана заз кьилин.

Акьул къведач кьван хьайитIан кьуьзуь,
Амма са кардал хьана зун рази.
Ламар киснавай, акал ийиз яб.
Акьулсуз ксар алайла винел,
Хиялдиз текъвез эвичIун чилел,
Эхзавай, залан парариз гуз таб.

Иесийрилай, чеб винел алай,
Ламар акьуллу тир чилел алай.
Гьайванриз кьванни авачир келле,
Инсанар лугьуз жедани мегер?
Авачирбуруз хура рикI жигер,
Кьилер гьикI лугьун абуруз кIвале?

За гьеле-меле элкъуьрунар гъиле кьазвайди туш.Себебни ам я хьи, гафара тIуб экъуьрдайбур гзаф жезва. Им советрин девирда авур элкъуьрунар чна гьикI кьабулзавачтIа, чи девирдани гьа кар давам жезва. Чарасуз туш а шиирдин цIарар авай гафар вири чи чIалаз элкъуьрун. Элкъуьрдайла, шиирдин цIарарин кьилин метлеб вуч ятIа, гьам устадвилел гъун я. ТахьайтIа, са сегьнеда артистри авур элкъуьрун хьиз жеда:
-Ви тIвар ва фамилия?
-Абасов Абас.
Элкъуьрзава:
-Двадцать копейков Двадцать копейк.
-Вун вуч арза гваз атанва?
-Зи папа кьве аял ханва.
Элкъуьрзава:
-Его жена два ребенка сломала!

АЯЛРИН БАХЧА «АМАНАТ»
Багъдат ухшар дередавай,
Багьа къаш я чи Сардархуьр.
Хуьрерикай Куьредавай,
ЧIехи яш я чи Сардархуьр.

Бахчадин тIвар «Аманат»,
Чун ви багъдин аялар я.
Чун гьар аял сагъ-саламат,
Чун ви рикIини хиялар я!

Сагърай чи тербиячияр,
Чаз чирзавай гьар са кIвалах.
Кьуьлер ийиз, чи манияр,
Гьар садан се сса булах я!

Бахчадин тIвар «Аманат»,
Чун ви багъдин аялар я.
Чун гьар аял сагъ-саламат,
Чун ви рикIини хиялар я!

И саягъда элкъуьрнайтIа гъалатI жезвайни?
Хоть и не ново, я напомню снова:
Перед лицом и друга, и врага
Ты – господин несказанного слова,
А сказанного слова – ты слуга.
Омар Хайям.
Им туш цIийивал, лугьун за инал,
Талгьай гафунин ятIа кьакьан кIукI;
Гьам дуст-душмандин лугьун за чинал,
Лагьай гафунин я, гьелбет, вун лукI.

САИЛ ЖЕДА ЗУН

Дагъдин лекьрен хьиз, руьгь зи лувар я,
Хура асландин рикI ава зи, рикI!
Бине хайи чил, кьакьан цавар я,
Кеф хабар кьамир, гьикI ава зи гьикI?

Дертэгьли чIавуз ргазва иви,
И гьахъ авачир дуьнья акурла.
Адалатдин рак авуна кIеви,
Кефли жезва зун дуьз рехъ такурла!

Лекьрен лувари хкажзава зун,
Кьакьан цава гьахъ-дуван жагъуриз.
Залум дертери алажзава зун,
Къати тIурфанди тар хьиз юзуриз.

ТIалабзава за халкь патал жуван,
Чанни кваз гудай мажал хьанайтIа!
Асландин саягъ душманрин дуван
Авуна, лекьрен ажал хьанайтIа!

Сажидин ятIа, заз багъишай тIвар,
ТIварцIиз вафалу шаир жеда зун!
ЧIаларлай артух авачир затIар,
Руьгьдиз девлетлу саил жеда зун!

ИНСАНВАЛ Я

Зазни тахьуй, вазни тахьуй,
Къуй са цIару кицIиз хьурай,-
Лугьудай са касни тахьуй,
Къуй адан пай кациз хьурай.

Зазни хьурай, вазни хьурай,-
Лугьудайбур инсанар я.
Пехил ксар чак тахьурай,
Абур чак квай нукьсанар я.

Дуьнья гегьенш, чил-цав чIехи,
Вучиз рикIер дар жезватIа?
Къунши акваз, тежез эхи,
Адан рикIиз тIар жезватIа?

Я Аллагьди хвейи ксар,
КIвалах жезвачтIа кьилелди;
Зегьметдивай къачу тарсар,
КIвалах ая кьве гъилелди.

Пехил хьайи цурун кварни,
МуркIад кьуна, пад хьаналда.
ЧIур тахьун патал са карни,
Хъуьрей чIавуз, шад хьаналда.

Лугьуз регьят, ийиз четин,
Тек са кIвалах – хъсанвал я.
Шалбузни, Шагь, дагъ хьиз Кетин,
Кьакьан тирвал –инсанвал я.

ПАЙ ХЬАНВА КЬУД ПАТАЛДИ

Инсан гьеле амаз дидед беденда,
Рахан тийиз, киснава са гужалди.
Фагьум-фикир авуртIа са геренди,
Чи уьмуьрни пай хьанва кьуд паталди.

Гатфарни гад, зулни кьуртIа, кьуьд галаз,
Гьар садаз пуд варз ганва девир гьал ийиз.
Са-са чIавуз, сада садаз зур къалаз,
Къакъудзава варцар, йикъар, къал алаз.

КIуьд варз бес я инсан хьунухь паталди,
Аял вахтар яргъи ятIан йисариз.
Гьар са кIвалах хъсан хьунухь паталди,
Къулай шартIар лазим я чи сусариз.

Яваш-яваш камар вегьез уьмуьрдиз,
Кьвед лагьай пай кьисмет жезва жегьилвал.
Туьнтвал артух жедайди хьиз чехирдиз,
Чаз вахтуни бахш ийизва къизилвал.

Пуд лагьай пай, атай чIавуз чагъиндиз,
Иесияр жезва чIехи крарин.
Мажал авач ялар ядай секиндиз,
Бегьер артух авун патал тарарин.

Кьуд лагьай пай, кIвалах ийиз кьилелди,
Дуьз тир рекье тун герек я аялар.
Фу тIуьн патал гьар сада кьве гъилелди,
Тербиядиз багъиш ийин хиялар.

Йисаз кьуд чIав, кьуд чIав ава инсандиз,
Инсанвилел уьмуьр тухуз гьерекат.
Аферинар къачун патал хъсандиз,
Ви уьмуьрдик хьун герек я берекат.

Сажидин, на чарабуруз тарсар гуз,
Гьихьтин къимет ви уьмуьрдиз гузва, лагь!
Сад Аллагьди заз и кьадар йисар гуз,
За йиф-югъди зи чандал цIай кузва лагь!

ПАГЬ БАБАЙ
Мугьман кIвализ атай чIавуз чин чIуриз,
Папан гьал икI дегиш жедаи, пагь бабай!?
Йикъа цIудра каламдал кьур кьин чIуриз,
Аллагьваран дуьшуьш жедан, пагь бабай?!

ТIямлу хуьрек вилик гъунугъ такIандиз,
Гъиз, мекелди кьел вегьеда къажгъандиз.
Я аваран кек язамач бажгъандиз.
Паб чIурукIа вердиш жедан, пагь бабай?!

Хъел атайла кIвенкIвер ийиз вилерал,
Жув-ефрейтор, паб жеда зи генерал.
Гагь ада вун гьалчиз-вахчуз къванерал,
Пабни икьван къизмиш жедан, пагь бабай?!

Гаф лагьайла нви кичез вилериз,
Ракъурда вун кIун хьиз чиляй-чилериз.
Бес, пис папар кьисмет хьайи гъуьлериз,
Са югъ такваз кечмиш жедан, пагь бабай?!

Ви къуьлуьн фу дуьндермишда мухандаз.
Гатун цикIиз мад тиш жедан, пагь бабай?!
ЛапIаш кьванни вегьез тежез кьакьандаз,
Гьаданди-гъуд, вид-тIиш жедан, пагь бабай?!

Вун - пIир тир, паб, ахвар тир заз акурди.
Зун тир жал и хажалатар чIугурди?
Сажидиназ амач хьи вай такурди.
Икьван иер паб туьш жедан, пагь бабай?!

ВАГЬ БАБАЙ
Вахтар фена дагълар гудай къизилдин,
Фад-фад гьалар дегиш жедан, вагь бабай?
Гьиниз фена ширин гафар жегьилдин?
Пелел кьилел нехиш жедан, вагь бабай?

Ичкидикай некягь атIай гъуьл кьуна,
Амукьна зун кьве гъиливди кьил кьуна.
Зун гьиниз фин, ви аялдин гъил кьуна?
КIвале къатма-къариш жедан, вагь бабай?

Дустар галаз тIуьнал-хъунал рикI хьана,
Зун дугъри кIел, вун амалдар сикI хьана.
Гада чIавуз на кьур кьинер гьикI хьана?
Кьелелни кваз хъуьруьш жедан, вагь бабай?

Къуни-къунши гьатна жуван дидарда,
Ви циклемар за гьи регъве квадарда?
Гъуьл маса гуз, къачуз жедач базарда,
ЧIур хьайи сят къурмиш жедан, вагь бабай?

Зи къуьлуьн фу кьазва вуна мухандай.
Са шад макьам ядач вуна чIагъандай.
Кьиф хьиз экъечI тийиз мичIи духандай,
Са югъ такваз кечмиш жедан, вагь бабай?

За авурди шикаят туш гъуьлелай.
Хъсан кас жеч къилих патал вичелай.
Садан гъуьлни алат тавуй кьилелай.
Куьлуь-шуьлуь саймиш жедан, вагь бабай?

Квев рахайди Сажидинан къари я.
Зазни чида, фитнедин мез куьруь я.
Итимни паб - ширин виртни гъери я.
Ичкидивай чаз тIищ жедан, вагь бабай?

СИРАТIАЛ МУЬГЪ

Гьар са инсан уьмуьр вичин,
Дуьздаказ жен тухуз кIвачин.
Сад Аллагьдихъ элкъуьра чин,
СиратIал муькъвей фидайла!

Гьар са къуьнел са малаик,
Хура ава жигерни рикI.
Гьич са чIавуз жемир гъарикI
СиратIал муькъвей фидайла!

Гзаф крар ийиз суваб,
Гьар суалдиз дуьз це жаваб
Женнетдиз фин ая тIалаб,
СиратIал муькъвей фидайла!

Гунагь квачир садни авач,
Я къи квачир ядни авач.
Ишелрикай дадни авач,
СиратIал муькъвей фидайла!

Гьар вуч ава – чан аламаз,
Рахух сивел ван аламаз.
Амукьда чун вил галамаз,
СиратIал муькъвей фидайла!

ГЬАВА

Гьава вахан ширин тир сес,
Яб гана, тух жедани бес?
Лезги мани, гьар са гьава,
Лугьуниз устад я Гьава!

Суьгьуьрда тваз сесини шад,
Акваз тада манидин дад.
Са ван чиле, са ван цава,
Гуьзел гатфар, гад я Гьава!

Тек-тек жеда ахьтин ванер,
ЧIалал гъида дагъдин къванер.
Гьар манидин дарман. дава,
Лигимандай чад я Гьава!

Сажидина ийич тариф,
Ам манийрин туштIа ариф.
Манидарар чахъ мад ава,
Абурукай сад я Гьава!

ПУЛУНИН ДУШМАН

Са сеферда, хтайла зун куьчедай,
Дах акуна, зи ктабрин харадив.
Заз дахдикай пара кьадар кичIедай,
Гъиле чарни къарандаш гвай арада.

Вилерилай алудна хьиз айнаяр,
-Зун, вун акваз пашман я, хва.-лагьана.-
Ачух лугьун, тавуна хьиз багьнаяр,
Вун пулунин душман я, хва!-лагьана.-

КилигайтIа, захъ авай кьван ктабар,
Кхьенвай кьван гьар ктабдин къиметар.
Вири санал авур чIавуз гьисабар,
Чир хьана за чIугур кьадар «зегьметар».

-Чи хуьревай ктабхана са затI туш,
Гекъигайла, пулдихъ къачур харадиз.
Ктаб, чан хва, недай фу туш, я яд туш,
ИкI ви кIвалин крар къведан арадиз?-

Яваш авун патал дахдик квай хъилер,
Шумуд жуьре авунай за багьнаяр.
КIевун патал икI зун аквазвай вилер,
Ам къекъечIна, алукIна хьиз аянаяр.

РикIе акьур ктаб къачун тавуна,
Хкведачир зун физ, хтай шегьердай.
Ктабри заз дуьнья машгьур авуна,
КIвал ацIанва зи ктабрин бегьердай.

Банкара пул хьанач завай эцигиз,
Пуд паюнкай са пай гана ктабрихъ.
Гьар ктабдиз герек чIавуз килигиз.
За югъ-йифди кIвалахзава сувабрихъ.

Пулуниз хуш ксар язва мутIлакьар,
Абур акваз, гьелбетда, зун пашман я.
Амма туькIуьн патал жуван кIвалахар,
Дахди лагьай, зун пулунин душман я!

Урусрин писателар – Гоголян «Шинелдай» экъвечIайбур ятIа, алай девирдин чIехи ва хъсан пай шаирар Сулейман бубадин бармакар алаз чIехи хьанватIа, чи алай девирдин музыкантрин 99% Насир Шахмурадова нотаяр чирна арадал атанвайбур я.
Агь, яшамиш хьайи Насир,
Ваз Аллагьди бахтар гурай!
Музыкадин чир ийиз сир,
Ваз са виш сан вахтар гурай!

Зун кьепIини кьунвай чIавуз къужахда,
Гьич къени ам алатзавач рикIелай.

Къадим тарих аламай кьван рикIерал,
Гележегни авади чахъ чир хьурай!
Ашукь тирди дагъдин кьакьан лекьерал,
Гъейрибуруз къуй и кIвалах сир хьурай!

Ватан хвена,
Къуй лезгийрин

Таран хилери ялазава цавуз,
Агъуна чиле авай дувулрихъ.
Диде-бубаяр шад я а чIавуз,
Югъур вахтунда вири хтулрихъ.

РАФАЭЛЬ

Эверестдин кукІвал Лезги Пайдах гваз,
Хкаж жезвай Рафаэль чи Лезги я!
Агалкьунрин ниче шумуд даях гваз,
Акъажзавай Рафаэль чи Лезги я!

Аслан хьтин Элбурусдин дагъларин,
КукІни кукІвал хкаж хьанвай зирек я!
Кьил вине кьун патал Лезги халкьарин,
Сад Аллагьдин патай куьмек герек я!

Сагъ хьурай вун Лезги халкьдин векил тир,
Агалкьунар мадни хьурай, Рафаэль!
Заз гьелелиг акунвайди шикил тир,
Квез Аллагьди бахтар гурай, Рафаэль!

Сажидинан мурад сад я, саламат
Хьурай хва вун, гьар са четин рекьера!
Къазанмишай адлувал, гьар аламат.
Мидаин яз хуьда халкьдин рикІера!

ВУЧ ЧЕТИН Я ЖАВАБАР ГУН СУАЛРИЗ

Тараз гьинай къвезва гьар суз пIинияр?
Вич кIарас яз, чиле авай дувулар.
Гьинай къвезва салаз ширин халияр?-
Суалар гуз кIватIал жезва хтулар.

ГьикI гъавурда тван, жавабар жагъуриз?
Гьар са тар я – диде вичин емишдин.
Гьар са дувул дерин чилиз ракъуриз,
Суракьдава квез ийидай багъишдин.

Гатфар чIавуз аватайла ухварай,
Цуьквер гъизва, къацу пешер къужахда.
Ракъинин нур чIугваз чпел яргъарай,
АцIурзава чпив гвай къаб-къажахда.

Аквада квез май алукьай береда,
Гьарда вичин емишар гъиз суфрадал;
Аялри чеб нез акурла хъуьреда,
Садрани вил тахьун патал чарадал.

Зун алахъна, жавабар гуз куьн патал,
Амма куьне, яб гуз, тIуьна пIинияр.
Мад руфуна маса затIар тIуьн патал,
Чка амач, дад акваз кIанз халияр.
…..

Вуч лугьурай за квез халкьар?
Дуьнья хьанва къе чаз масан.
Къен пад ичІи, кьуд пад ракьар,
Намус квахьай, хьанва инсан.

Бязибуру ийиз шадвал,
Гьиниз фена куь адалат?
Пул гвачирла, ийиз шел-хвал,
Куьтягь тежер гва хажалат.

Нивай кьада гила хабар?
Дердер хьанва куьтях тежер.
Алудзава риІел къабар,
ЧІугвазвай хьиз хурай мишер.

Уьмуьр физва гьакІ датІана,
Циф хьиз ава Дуьнья къе заз.
Икьван фаддиз, вил атІана,

ЗУН ВАЛАЙНИ КАЙИДИ Я

Муьгьуьббатди кайи касдин рикIи мад,
Пи кьада жал, вилер цIараз накъвара?
Зун вал дуьшуьш хъувуна, яр, рекьи мад,
Хиялдани авачиз и мукьвара.

Рахаз хьанач, дуст-душандиз акуна,
Ви кIвал чIур жез кичIе хьана, яргъалай
Тамашна ваз, гьикьван вахт тир такуна,
Чи арада аваз живед маргъалар.

Чарасуз туш рахун, мукьув атана,
Яргъалайни акун, са шад кIвалах я.
Аллагь шукур, зи вил вакай атIана,
Муьгьуьббат чи яд датIудай булах я.

Заз чизва ви рикIе авай цаз я зун,
ТIарвал эхиз, акъуд тийиз, ишезвай.
Зун паталди кьуд симинин саз я вун,
Зи тIвар кьуна мани лугьуз тежезвай.

Са нин ятIан атIана вун бахтуни,
ТакIан касдиз, кIанзни тушир яр хьана.
Ажалдин дерт туькьуьмзава хутуни,
Сажидиназ эхиз тежер кар хьана.

ХЪЕЛ АТАЙ ТУШ

Заз ламаркай садрани хъел атай туш.
Гьар са кIвалах –Сад Аллагьдин кьадар я.
Хъсан касдин садрани пай атIай туш,
Инсансузрин яраб вучиз рикI дар я?

Рагъ сад ятIан, чил сад ятIан, накьвадкай,
И дуьньядал тежезвай са затI авач.
Шехьай чIавуз, гьар са вилин накъвадкай,
Шуьшеда цаз, кIватIуникай дад авач.

Ламра ламвал авуналди бейкеф жез,
Ламрайвай кIан хьун дуьз яни инсавал?
Инсандивай писвал хьайи чIавуз шез,
Гуж тушни кьван квахьун авур хъсанвал?

Вун ламракай итим ийиз алахъна,
Ам хкажна, къван хьиз вили цавариз.
Са къуз ада вичин ажал агакьна,
Кьил хада ви, са шад йикъан сувариз.

Ламни хьурай, кицI жедалди, дабан кьаз.
Эгер качни амазматIа вич хайи.
Вичин дустни фитнечи тир къабан кьаз,
Ахьтин касдив агат мийир тIиш къайи.

Сажидин, ваз и кьудкъад сан вахтуна,
Ама жал мад вилиз такур аламат.
Ламар, кицIер хьайитIани тахтуна,
Мягьтел кар я вун амукьун саламат.

ШИИРАРНИ ХЬАНАЧИРТIА

Шиирарарни чидачиртIа туькIуьриз,
ЦIай гьинай чаз жагъидай рикI куькIуьриз?
Аялрив хьиз, гафарив таз луькIуьриз,
Ажеб хъсан устадвал я шаирвал!

РикI дарих тир чIавуз къелем кьаз гъиле,
Фикирривни бунт къарагъриз таз кьиле,
Рифмайралди чIалариз гуз таз къеле,
Ажеб хъсан устадвал я шаирвал!

Дуьнья гуьзел акур чIавуз гьейрандин,
ЧIулав вилер хъуьрез акваз жейрандин,
Уьмуьрдикай лезет къачуз деврандин,
Ажеб хъсан устадвал я шаирвал!

Хуш тир гуьзел акур чIавуз яргъалай,
РикIе гьатда муьгьббатдин маргъалар.
Хуш гафарал суьгьуьрда тваз маралар,
Ажеб хъсан устадвал я шаирвал!

Гуж хьанай заз, шаир тушиз хьанайтIа,
Кьин паталди, зи кьилел хар къванайтIа,
Жафа хьанай заз маса бахт ганайтIа,
Ажеб хъсан устадвал я шаирвал!

Сажидин, на вуч патал кьил чIурзава?
Кьиле авай акьул, зигьин курзава?
Халкьдиз на вун гьакI лугьуз, куьз къурзава,
Ажеб хъсан устадвал я шаирвал!

ЛАМНИ ХЬУНУХЬ ХЪСАН Я

Бегьемсуз инсан жедалди, хъуьредай,
Ламни хьунухь цIуд сеферда хъсан я.
Кьил акъудиз четин я гьар жуьредай,
Инсансузвал сагъар тежер нукьсан я.

Ламра вичин буржи кьилиз акъудиз,
Иесидиз муьтIуьгъ хьана, ялзава.
Бегьемсузри ви секинвал къакъудиз,
Кар авазни, авачизни къалзава.

Гьайванрикай лам хьун айиб кIвалах туш,
Инсандикай лам хьайила, вучда кьван?
Хуьрер, кIвалер, ам ламарин яйлах туш,
Камаллу тир лам кьейила вучда кьван?

Заз инсанрик акваз ламран жуьреяр,
Гьайиф къвезва абуруллай тIварарин.
Гзаф ава, хпер хьтин кереяр,
Къалгъанар нез вердиш хьанвай чIурарин.

Ламраз къвезва афериндин гафарни,
Вичин буржи кьилиз акъуд ийизвай.
Бегьемсузрин келлейрал къуй марфарни,
Чпин патав ламар агуд тийизвай.

БУКАР СТХА

Рагьмет хьайи Букар стха, къунши яз,
Диде, буба галаз хьанай яшамиш.
Буба Бекир партийнийрин башчи яз,
Хъсан крар ийиз хьанай башламиш.

Ахцегьвияр ятIан Агъа-СтIалдал,
Гьуьрмет авай хьанай абур хизанар.
Зун ашукь тир Букар стхад кIватIалдал,
Илимдал рикI алайбур тир инсанар.

Еке алим хьайидалай кьулухъни,
Чун дустар яз шумудни са йис хьана.
Илим патал авур инсан къуллугъни,
Фад рагьметдиз фена, рикIиз пис хьана.

Лезги чIалан словар зи столдин,
Ктаб хьана, яхцIурни йис хьанва.
Букар стха – сагьиб чIехи камалдин,
Вун даим заз патав гвайди хьиз хьана.

Сажидиназ Ражидинни Букарни,
Агьмедуллагь рикIяй рикIиз дустар тир.
Куьн галачиз ийизвач за са карни,
Унейзатни чIалан багьа устIар тир.

кIару
Муьгьуьббатдин таран Саяд-хел хана,
Мад а тарал хкаж жезмач, цуьк ийиз.
Ам дуьньядин гьахъсузвилихъ хъел хана,
Эхиратдин кIвализ физва йикь ийиз.
---
Душман ятIан атай, кIвализ,
Мугьмандай ам кьуна эвел,
Фу элягъиз туна сивел,
Жуван буржи акъуд кьилиз.

Куьз лагьайтIа, авур кардал,
КицIелайни агъуз хьанва.
Рекьидайла, ялгъуз хьана,
А касдиз вич хьанва мурдал.

Мугьман – векил я Аллагьдин,
Чирун патал вуж ятIа вун.
Сергьятар течир гунагьдин,
Халкь авунвай гуж ятIа вун.

КАМ ВИЛИК ЗАЙИФ ЧIУГВАМИР

Гъиле кьурла гьар са кIвалах,
Жуван кьилел ийиз алахъ,
Нин хьайитIан хьана чIалахъ,
Эхирдай гьайиф чIугвамир.

Гьар са кIвалах жедач аян,
Хабар кьункай авач зиян.
Каци хьтин, хьана пиян,
Жуван вилик кьиф чIугвамир.

КIватIалнавай акьул кьиле,
Кьур вахтуна са кар гъиле,
Кагьал хьана, ийиз гьелле,
Кьаз, ракъинал циф чIугвамир.

КIвалахдайдаз югъ ганва сад,
Анжах йифиз жедай азад.
Юкъуз инкар ийиз са-сад,
Темпелди хьиз йиф чIугвамир.

Сажидиназ, гьелбет, вири,
ЧидачтIани чIемни гъери,
ЧIур тавун паталди ери,
Кам вилик зайиф чIугвамир!
….
ЦIЕМУЬЖУЬДРА

ЦIемуьжуьдра Шарвилидин суварик
Иштиракна, хукIуна зун цаварик.
КIелез хивел, дагъдин лекьрен луварик,
Гъил хукIурла, агакьай хьиз мурадрихъ,
Пай кутуна шумудни са парадрик!

Лугьуз жедач, эхиримжи сефер яз,
И дуьньядал чIугур кьванбур кефер яз,
Шиирар зи цава лув гуз, лифер яз,
Акакьай хьиз, чебни зун хьиз мурадрихъ,
Пай кутуна чпинни и парадрик!

ШЕЙРИБАНУ

Лугьуда хьи чахъ кьегьел тир рухваяр,
Рушар хайи гзаф ава дидеяр.
Хатур ийиз чпин гъилел захаяр,
Машгьур авур лезги халкьар, бинеяр,
Гьахьтин игит диде тир Шейрибану!

Гъиляй къведай гамар храз гъаларин,
Кьуркьан кIелиз чидай касдив гекъигдай.
Устадни яз, манийринни чIаларин,
Ам гъурбатдай хайи хуьруьз килигдай,
Гьахьтин игит диде тир Шейрибану!

Бине Ахцегь, Петербугдиз акъатна,
Амма рикIе хуьзвай хайи хуьруьн руг.
Вич кьейила, уьмуьрдивай къакъатна,
Веси авур эхиратдин кIвалин муг,
Гьахьтин игит диде тир Шейрибану!

Бес гьабурун несилрикай тушни чун?
Лезги ватан, лезги чIалан сагьибар.
Шарвилидин сихилрикай тушни чун?
Лезгистан чал авур ксар ихтибар,
Гьахьтин игит диде тир Шейрибану!

Сажидинан ван къвезвачтIан виридаз,
Зиян авач, камаллуйриз ван жеда.
Кар-кеспидал жаваб гудай иридаз,
Чаз дидеяр гьар гьамиша кIан жеда,
Гьахьтин игит диде тир Шейрибану!

ХУЬРУЬГ МАГЬМУД

Я сивиз кьей хуьруьг Магьмуд,
Фадлай квай тир зи вак умуд.
Куьн хьтинбур нече шумуд,
Шаирар зи дустар я хьи,
Вун халисан устIар я хьи!

Эгер ятIа гьахьтин шаир,
ЧIалар кхьиз жедай магьир,
Ша, жедайвал михьиз загьир,
Шаир хьун куьн къастар ятIа,
Вун халисан устIар ятIа!

КЪЕЛЕЯР ТИР

Шумудни са агъзур йиса тахьай са затI,
Душманривай къачуз тахьай къелеяр тир.
Лекьер хьтин дагъларвай халкьдин са кьатI,
Кьуд пад тамар, къацу чIурар, гуьнеяр тир.

Дагълар туна, арандавай чи дагъвияр,
Хуьрер туна, сурар туна, чар булахар;
Я маларин амач нехир, я суьруьяр,
Гьиниз фена куьн зегьметар, куьн кIвалахар?

Хиве кьунар, «къизил дагълар», яна тупар,
Аранда куьн верчер ава кьифесра хуьз.
Ийидай са амачиз кар рушар, папар,
КIвалин къене хьана халис есирар хьиз.

Мостовайра, рекье-хвала къекъвез малар,
Пластика нез рекьизва, векь авачиз.
Я лезгияр ни чIурнатIа, лагь куьн гьалар?
Къурбатрава рухваяр каш-мекь авачиз.

Агъзур сарин кIелеяр тир, кIелеяр тир,
ХарапIайриз элкъвена хьи куьн ерияр.
Авур гафар тапарарни, гьелеяр тир,
Куьз атана куьн и йикъал, я лезгияр?

Чан аламай хуьрерилай харапIаяр,
Гзаф хьанва, кас амачиз, баят хьана.
Як, вирт, гъери амачиз къе нез хапIаяр,
Сейр ийидай еке майда – аят хьанва.

На, Сажидин, талгьайтIани шиирралди,
Аквадай кас амачни къе, чун авай югъ?
Яраб мад вуж хъижедатIа эхирралди?
Ша, кутамир на чи чандик артухан бугъ!

БАРКАЛЛА

Гасангусейнов – хуьряй тир Киче,
Кьейи аскерриз эцигай гуьмбет;
Четинвилеркай гьич тушир кичIе,
Шарвилидин са хтул я, гьелбет.

Кьакьан дагъларин хкажна кукIвал,
Женгера телеф хьайибруз жаваб;
Эцигна гуьбет, эхиратдин кIвал,
Аллагьдин патав къачуна суваб.

ТIимил авач чахъ баркаллу ксар,
Чун Ватан кIани Шарвилияр я!
Алат авуртIан агъзуррал йисар,
Сад тир миллетрин са ивияр я!

Абдужелилов хьтин инсанар,
Гзаф ава чахъ, крариз ферли!
Ватан паталди кьейи инсанар,
Кьейи ксарай кьадай туш ерли!

ЛЕЗГИ СУСАР

Жегьил рушар, жегьил сусар-лезгияр,
Квез герек туш рангар ягъиз алахъун.
Герек къведач тамаш ийиз гуьзгуьяр,
Лазимвални къведач артуш дамахун.

Куьн Аллагьди вичин гуьрчег авунвай,
Атирлу тир халис таран цуьквер я.
Муьгьуьббатдин рикIин куьлег авунвай,
Яргъирушан ирид жуьре эквер я.

ашукьХАНДИЗ ХВА ХЬАНА

Хандиз хва хьана ирид йисалай,
Дахьуниз тахьай, акуниз такур.
Акъвазнавай тир а кас мусалай?
Вил алаз акун свас, руфун дакIур.

Зарафат тушир кьуьзуь тир кьиляй,
Алай чIавуз кIвач сурун са патал.
Акуна такIан душманрин хъиляй,
Кьасабиз туна кьве жунгав чатал.

КIватIална жемят, куьлуьни ири,
Гузвай саягъда садакьа вичин.
Авун паталди са кьве гаф куьруь.
Югъ жедалди ам хьанвай тир кIвачин.

Еке тир кьурак, экIяйна гамар,
Вич тахтунавай, нуькверар къвалав.
Гьич мукьваривни таз тунач ламар,
Татун паталди абурун ялав.

Къвезвай кьванбурув мубарак ийиз,
Хьун чарасуз тир гьар жуьре савкьват
Гьар ни вуч гъана ахтармиш хъийиз,
Ахъагъиз тазвай гьар садав къуват.

Яб це! - лагьана, экъечIна чавуш,
Хандиз кIанзава квехъ галаз рахаз!
-Аллагьдиз шукур, хьун тавуна руш!
Ирид йис хьана папа гада хаз!

И шадвиляй за къурмишда межлис!
Захъ галаз куьне ийида кьуьлер.
АкуртIа заз кьуьл тийизвай иблис,
Са-са касдин за атIуда кьилер!

Къуни-къунши тир амай ханлариз,
Акурай хьи зун кас тирди заха.
Килигин ада лугьудай чIалариз,
Зи пата вша кван гьуьрметлу кавха.

ЭкечI кван кьуьлуьк ви пабни галаз!
Фекьийри кIелуй гьар сада са жуз.
Заз кIанзава жув виридаз къалаз,
Ийин тийидай кIвалахар ужуз.

Капар ягъ жемят, ван хьуй къеледал!
Хва ханва папа ирид йисалай.
Къе къарагънава са гьар гьелледал,
Къугьдин туьк авай таза меселай.

Инал гъваш кван хва, элдиз акурай,
Гьихьтин камаллу ятIа ам аял.
Вили ядай кас инал такурай,
РикIе авайди чIуру тир хиял.-

Са-сад тамашиз, чан-рикI ийизвай,
Садбуруз гъил-тIуб кIан тир алтадиз.
Фекьийри дуьа-капI гьикI ийизвай,
Цаварал алай Аллагь-Таладиз?

Са кIус вахт фена, ханди чIурна чин,
Са ни ятIани ийизвачир кьуьл.
Ам туьмбуьгь хьайила кIвачин,
Цавуз хкажна вичин чапла гъил!

-Вуж я къурумсах, тийизвайди кьуьл?
Вун шад туш, заз чиз, хандиз хьунал хва.
Исятда за ви атIуз гуда кьил,
Хан кваз такьадай алчах ламран хва!

Тухвана хъуьртел, галуд адан кьил!
Ахьтин угърашар такурай ина.
Адан зун кьинал алайди тир вил,
Аллагьдиш шукур, хъиляй хва хьана.
…..
Гар атана, циф алатна,
Циф алатна, рагъ атана.
Заз кIанзава йиф алатна,
Пакагьан югъ сагъ атана.

Пакагьан югъ гьикI жедатIа,
Чидай кас тек са Аллагь я.
ЧIугур зегьмет цуькI жедатIа?
Хиял рикIяй фин гунагь я.

Акъвазнавач дуьнья санал,
Чун вад йикъан мугьманар я.

ЧЕМПИОН РУСЛАН

Са шад муштулух гун за квез, дустар,
Къачур дуьньядин чемпиондин тIвар,
Къизилдин медал хураллай устIар,
Руслан Аскеров кьегьал ава чахъ!

АгъастIалар – шаиррин ватан,
Дуьньядиз машгьур СтIал Сулейман.
СтIал Буба хьиз зурба пагьливан,
Руслан Аскеров кьегьал ава чахъ!

Нече са шумуд рекьяй алимар,
Духтур, агроном ва муаллимар,
Спортдин рекьяй чидай илимар,
Руслан Аскеров кьегьал ава чахъ!

Берекатриз бул, хуьз чидай гьуьрмет,
Намуслувилел чIугвадай зегьмет,
Машгьур ийидай чи лезги миллет,
Руслан Аскеров кьегьал ава чахъ!

Баркалла адан диде-бубадиз,
Ихьтин викIегь хва гъайи арадиз.
Аферин гъайи чи хуьр-убадиз,
Руслан Аскеров кьегьал ава чахъ!

Сажидин, вуна яваш мийир ван,
Лайихлу ксар магьшуриз жуван.
АгъастIалви, яшариз жаван,
Руслан Аскеров кьегьал ава чахъ!

ДАМАХЧИ

Дамахар гвай руш хьана,
Низ хьайитIан тефидай.
Вичиз вич лап хуш хьана,
Кар жагъидач ийидай.

Ам таяриз тамашда,
Катна физвай гъуьлериз.
Ада абур кIамашдай,
Кьада, вичи кьуьлериз.

Гьикьван чIавал акъвазда?
Эхир гъуьлуьз фин хьана.
Адахъ чина акъваздай,
Регъуь тежер чин хьана.

«ИкI гъуьлерик жедалди,
Хендеда хьун хъсан я.
Гъуьлерик фу недалди,
Жегьнемда хьун хъсан я.»

Садаз муьтIуьгъ хьун такIанз,
Кьилди хьайи хендеда;
Шумудан акваз, такваз,
Гьатда кьван вич шеледа.

Дуст рушриз кIвалер-къар,
Хизан хьана, аялар.
Дамахчидиз - фейи къар,
ГьакIан пичIи хиялар.

Гар амаз югъ вегьейтIа,
Жеда михьи техилар.
Кьисметдиз гъил вегьейтIа,
Бахтлу жеда жегьилар.

Дамахчи руш жедалди,
Къванни хьунухь хъсан я.
Жувал айиб къведалди,
Ванни хьунухь хъсан я.

МАЯКОВСКИЙ

Маяковский-
РикI алай шаир,
Устад тир шиир,
ТуькIуьрдай магьир.

Адан гьар са гаф,
Жида тир хци.
Душманриз инсаф,
Тийидай хци,

Гьар са аксидаз,
Гудай тир жаваб.
Халкьди виридаз,
Ийидай суваб!

Вич амачтIани,
Амазма чIалар.
Буржуйрик къени
Кумзма ялар!

КIел авур чIавуз, бегьемсуз чIалар,
Чанда гьатзава, эх тежез ялар.
Шииратдиз икI гудалди зиян,
ЦIудра хъсан я итим хьун пиян.

НА ЗИ РИКIЕЛ ХЕР АВУНА

А сенфиз заз акур ахвар,
Са кьил кьена, суруз фена.
Ахъаймир заз мад ви махар,
Вун ажалдин хуруз фена.

Зун тек туна, чилел, цавал,
Варз тамашиз циферикай.
Муьгьуьббатдиз хьана завал,
Варз алачир йиферикай.

На чарадаз лукIвал ийиз,
Гила вун захъ куьз ишезва?
Зи рикIел цIун цIукIвал ийиз,
Вучиз пашман хъижезава?

Алат, душман, яр хьанач вун,
Руьгьдин рикIел хер авуна.
Зи рикI къурдай гар хьанач вун,
Зи кефияр пер авуна.

Эй Сад Аллагь, Первердагар,
Им вуч гуж я заз авурди?
Вун яр хьанач, кьей фендигар,
Аламат я заз акурди!

Алат, алат, залай алат,
Заз кIамач ви чин акуна.
ГьикI ахъаюн хьана гъалатI,
Заз ви чинай жин акуна!

ТIал къачузва куьгьне хире,
Ам сагъардай дарман авач.
Вилер кьвед кьве накъвад вире,
НикIиз гудай фарман амач!

ПАТИМАТ

Дишегьлияр акуна гьар жуьредин,
Дегь девиррин, гьам чун авай бередин.
Амма Чохдин Женнет хьтин дередин,
Рушахъ галаз таниш хьун, заз хуш хьана.
ТIвар Патимат – авар халкьдин руш хьана!

Къадим жуьре тарихра гъил экъуьриз,
Араб чIалай алахъзавай элкъуьриз.
Фад хкахьай чирагъар мад куькIуьриз,
Адав рахаз вердиш хьун, заз хуш хьана.
ТIвар Патимат – авар халкьдин руш хьана!

Буйдиз гуьзел, чин ухшар тир суьретдиз,
Ихьтин бике хьун бахт тушни миллетдиз?
Икьван гьуьрмет авай дагъви адетдиз,
Ихьтин кьисмет багъиш хьун, заз хуш хьана,
ТIвар Патимат – авар халкьдин руш хьана!

Шабалутдин нурар гудай чIарарин,
Чин лацу жив, хъуькъвер экуьн ярарин,
Сив уймахдин, лацу седеф сарарин,
Гьар са багьа нехиш хьун, заз хуш хьана,
ТIвар Патимат – авар халькьдин руш хьана!

Еке алим, акьул дерин гьуьл хьтин,
Дагъдин чIура авай къизилгуьл хьтин,
Сажидиназ герек эрчIи гъил хьтин,
Дагъустанда битмиш хьун, заз хуш хьана,
ТIвар Патимат – авар халкьдин руш хьана!

ПАТИМАТ
Много я видел женщин разнообразных,
Прошлых времен и настояшие.
Но с такая женщиной из горного Чоха,
Быть знакомым, для меня стал приятным,
Имя Патимат – дочь аварского народа!

Копаясь в старинных архивах,
Переводя с арабского языка,
Внов зажиая, давно потухшей чирагов, (светильник)
Быть полезной, для меня стал приятным,
Имя Патимат – дочь аварского народа!

Статная, лицо похожее на партрета,
Иметь такой красавица – достояние нации.
Столько преданная горским адатом,
Встретить, для меня стал приятным,
Имя Патимат – дочь аварского народа!

Блеск волос каштанового цвета,
Лицо белоснежное, шеки утренной зари.
Рот – польная зубами жемчужины.
С ней знакомиться, для меня стал приятным,
Имя Патимат – дочь аварского народа!

Крупный ученый, словно море знаний,
Выросшая роза на горных лугах,
Для Сажидина ставшая правою рукою,
Рожденное в Дагестане, для меня стал приятным,
Имя Патимат – дочь аварского народа!

.
ЧИ ЛЕЗГИЙРИХЪ

Чи лезгийрихъ хьтин гуьзел рушарин,
Бикеяр гьич са миллетдихъ жедай туш.
ПIузар пIини, вилер чIулай къашарин,
Чеб лагьайтIа, яшлу тежер яшарин,
Дамахдизни абурув кас къведай туш!
Зи гафар лап рикIивай я, Назират!
Гад чими хьун цикIивай я, Назират!

Чан чи рушар, дишегьлияр, артистар,
Куьн акурла, гатфарни гад, зул жеда.
Сад амай кьван кьий куьн такIан фашистар,
Гьабур кьейи актунал зи къул жеда!

МУБАРАКДИН ЧIАЛ

Игит чам гада, гуьзел свас бике,
Куьн хиве буржар гьатнава еке.
Уьмуьрлух хьайи чIавуз юлдашар,
Гьамиша жегьил хуьз алахъ яшар!

Тешкилай чIавуз цIийи тир хизан,
Жегьилриз чешне хьурай куьн хъсан.
КIанзаватIа квез инсанар шадиз,
Вафалубур хьухь диде-бубадиз!

Цуькверин саягъ ширин тир атир,
Хьун герек я квез куьн кьведан къадир.
Дуьньядиз герек саягъ къенивал,
Хьун герек я квехъ даим кIанивал.

И шадлу мехъер ийиз мубарак,
Ачух хьанвай квез Загсиядин рак.
Бахтлу дидени буба хьурай Куьн,
Дережайризни зурба хьурай Куьн!

КАК Я СТОЮ НА НОГАХ

С таким сердцем чутким?
В нём тревога,боль и страх
Каждую минутку.

Как лезгинский мой народ
Радость жизни ищет,
Но им это не даёт
Тот,кто чином выше.

Для чего живу,зачем?
Всё мне сердце гложет.
Может проклят был я кем?
Для чего,о Боже!

Сердце,что ни говори,
Лучше то,что жгётся
А без чувств само умри,
Что с дефектом бьётся.

Так и я живу храня
Уваженье ваше,
Чем сердечней, для меня,
Ваше слово краше.

Селминат Курабекова

ЗУН КIВАЧЕЛ ГЬИКI АКЪВАЗЗАВА

И рикI жагъай зун кIвачел гьикI къекъвезва?
Сад заз чида, садни чида Аллагьдиз.
Зи кьил чарх хьиз, акъваз тийиз, элкъвезва,
Квевай ятIа, зазни чида, Аллагьдиз!

Зи лезги халкь шадвилерихъ галтугиз,
Виликай рехъ атIудайбур пара я.
Хуруда рикI хажалатри алугиз,
АтIузвайди зини халкьдин чара я.

И рикI жагъай вучда закай амукьна?
Жизвиярни кваз кьаз, гъамар чIугвадай.
Вахъ гьи напак инсандин агь галукьна?
Чиляй-цавай акъатай хьиз таквадай.

Вуч хьайитIан кваз такьадай рикI хура,
Хуьдалди ам къванни хьунухь хъсан я.
Алчах тир рикI эвел жува йикь хура,
Ам намусдиз алат тийир нукьсан я.

ИкI лугьуз за, къуллугъзава эллериз,
Халкьдин патай авай гьуьрмет бес я заз,
Къадирсузри вегьейтIани кIевериз,
РикIяй тушир, кьуру тариф квез я заз?

ХИВЕ КЬУНАР

Лугьуда хьи, ваз квекай къе гуж ава?
РикI авайдаз гуж авачир югъ жедан?
Яд ргазвай къажгъан такур вуж ава?
Дерт тахьанмаз йигазвай цел бугъ жедан?
Зи рикI къажгъан я гьа иви ргазмай!

Лагь, за дамах квел ийида, шаддаказ?
Санай кьванни са ван къвезвач хъуьредай.
За нихъ галаз женг чIугвада саддаказ?
Заз куьмекдай кас жагъизвач Куьредай.
Захъ амайди мез я яваш рахазмай!

Юбилейрин мярекатра сегьнедай,
Къизил дагълар гудай шумуд сад хьана?
Балугъар хьиз физ ченеба дегьнедай,
Хиве кьуна, им шумуд кьуьд, гад хьана?
Гьикьван гужар аматIа мад аквазмай?

Яб це, чIалахъ жемир кьуру гафарин,
Лугьудай са мисал рикIел хтана.
Мад вахт къведа, декьейтIа зун, гатфарин,
Са сефер ваз таб хъийида, атана.
Тек са сефер я хажалат чIугвазмай!

Ахпа рагьмет гъидай сад-кьвед жагъида,
Пехилбуруз сувар жеда кьейи югъ.
Мурадарни гьа захъ галаз рекьида,
Гьич рикIелни хкин тийиз хайи югъ.
Буьшуьшрикай Аллагьди хуьй таквазмай.

Сажидинахъ тек сад ава хажалат,
Тапарарихъ куьз хьанайтIа чIалахъ зун.
Жагъурдайла и дуьньяда адалат,
Ярх хьана зун, мез цIуьгъуьнна, са къвалахъ.
Язух хьана рикIин, хура дакIвазмай!
--------

Пагь, гьикьван къаних я инсандин нефс?
Алахъзава кьаз гъетер цававай.
Вичиз гайиди хьун тавуна нез,
Чукьванриз тамашзава къававай.
+++
Садра тIуьна, тух хьанатIан хуьрек,
Недайдан къайгъу авун я герек.
+++
Къе миресдин хайи югъ я,
Чаз Аллагьди гайи югъ я,
Виридаз шад хьайи югъ я,
Вун чаз кьисмет хьайивиляй,
Чаз шадвилер гъайивиляй,
Вун дидеди хайивиляй,
Шад хабарар гъун паталди,
Муштулухар гун паталди,
Чна, мирес, вун паталди,
Ваз мубарак ийива.

АЛИСКЕР Я ХЪУКЬВАВИ

Гьич са жуьре квачир вичик нукьсанар,
Халкь авунва анжах тек-туьк инсанар.
Вични рази ва вичел рази хизанар,
Сад чида заз Алискер я – хъукьвави.

Садра акун, дерди гьалтун бес жедай,
Дарих чIавуз, рикI аладриз къвез жедай,
Лугьун-хъуьруьн, япара хуш сес жедай,
Сад чида заз Алискер я – хъукьвави.

Хъукьва хуьрни шад инсанрин ери тир,
Берекатлу, гьам як, гьамни гъери тир,
Халкьдиз къуллугъ – вичин патай вири тир,
Сад чида заз Алискер я – хъукьвави.

Хайи халкьдин муаллимдин тIвар алай,
Къуллугъарни авур вичи кар алай.
Вичел даим афериндин тIвар алай,
Сад чида заз Алискер я – хъукьвави.

Вичиз, гьелбет, хуш туштIани тарифар,
Адан дустар я шаирар, арифар.
Вуж атайтIан ийиз гьазур илифар,
Сад чида заз Алискер я – хъукьвави.

Сажидина, рикIиз хуш тир инсан яз,
Вун гьамиша рикIел хуьзва хъсан яз.
Виридалай гьуьрмет авай масан яз,
Сад чида заз Алискер дуст – хъукьвави.

ХЪСАН ТУШ

Гьар вуч валай алакьдатIа, хъсанвал
Авуналди, къалур жуван инсанвал.
Нубат аваз, гьатта нубат авачиз,
Мумкин я жув жував гваз ва я гвачиз,
Са чIавузни дамах авун хъсан туш!

Вуна дамах авуртIани тавуртIан,
Вун вуж ятIа аквазва лап хъсандиз.
Ви артухвал вирибуруз такуртIан,
Вал пехил яз, са бязибур дакIуртIан,
Са чIавузни дамах авун хъсан туш!

Вун, ви Аллагь, аферин ви крариз,
Хкаж хьанва вун мурадрин гурариз.
ЧIулав ятIан, рех янатIан чIарариз,
Жув адетдин кас яз хуьнуьх залан туш.
Са чIавузни дамах авун хъсан туш.

ЗАЗНИ ЧИДА, КВЕЗНИ ЧИДА

Зазни чида, квезни чир хьухь,
Дуьнья гьа икI амукьдач.
Гьар са касдихъ жуван сир хьухь,
Сирсуздахъ рикI амукьдач.

Зазни чида, квезни чир хьухь,
Чи къадим тир тарихар.
Гьар къеле гьар са хуьр хьухь.
Абур мягькем хуьнуьхар.

Квезни чида, зазни чида,
Ватан гьихьтин затI ятIа.
Ватан ахьтин касди хуьда,
Гафни карни сад ятIа.

Квезни чира, зазни чир хьуй,
Гележег чи гьикI жеда.
Къелеяр чи гьар са хуьр хьуй,
Гьана куз зи рикI жеда!

ДИДЕ-БУБА РЕКЬИДАЧ

Диде-буба, хайи ватан, жуван чIал,
Сад Аллагьни, са цавни, са чил хьиз я.
Чир хьунухьни, жув дуьньяда авай чIал,
Сагъ беденни, дуьз кIвалахдай кьил хьиз я.

Дидеярни, бубаярни вахтунал,
Яшамиш жез халкьнавайбур ятIани;
Чун таъминрун хиве авай бахтунал,
Мажал авач, къалабулух кватIани.

ЧIал амай кьван, диде буба-амукьда,
На некIедихъ галаз хъвайи, аял яз.
Амай вири чIалар, са кIус кьулухъда,
Дидедин чIал рикIе авай хиял яз.

Акьахдайла, вун чIаларин гурарай,
Ширин мецел рагьаз гьар са чIаларал.
Эвел камар къачу лезги кIарарай,
Ахпа хкаж жез алахъ вун цаварал.

Хайи дидед чIал алудна рикIелай,
Масадакай диде жедач кьвед лагьай.
Авам жемир, алатай кьил кьилелай,
Калун пехърез, чан зи туртур, къвед лагьай.

Сажидин, на вучиз чинар кузватIа?
Дидедин чIал – рикI акъудич хурудай.
КIанзаватIа, тербия гуз гатIуниз,
Са-са чIар куг, акъудиз ви чурудай!

Муьгьуьббатдин ким=
Чун, гьар сад вуч ятIани себеб хьана, са квекай ятIани бала хкатна, чи муьгьуьббатдин бахтавар йикъарихъ агакь тавурбур садни кьвед авач. Вири тапарар я, кьисмет лугьудай затIуни, чун мурадрихъ агакьарнач. Амма, йисар алатунивай чи рикIерал, аял вахтара акур ахварар хьиз, жегьил вахтарин гуьзел тир йикъар хкизва. Гьа ихьтин декьайри чун кIубан ва ашкъилу хъийизва. Гьахьтин ашкъидин цIа кайи зи рикIни гьи кьадар кармаш хьанватIани, адахъни вичин дерт, гъам аватIани, адахъ еке тир сабурни ава.

ХЪУЬКЪВЕН КЬИЛЕРАЛ

Жив цIарай саягъ, хъуькъвен кьилерал.
Ашкъидин накъвар алаз вилерал,
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Лув гуз лифери, къвез чи кьилерал.
Ашукь хьана зун, вал таза жейран,
Зун жував гумач, хьана вал гьейран.
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Гьич такур хьтин гуьзелдиз къайран.
Бурма чIарарин акурла кифер,
РикIел хуьквезва варз алай йифер.
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Акун тух тежез, са шумуд сефер.
Жив цIарай саягъ хъуькъвен кьилерал,
Накъварин харар алаз вилерал,
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Къекъвез кIан хьана, кьуна гъилерал!
Кефер патахъай акъатай хьиз гар,
Вун завай яргъаз акъатзава, яр.
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Зи кьилел къвана, ви вилерин хар!
Алатна йисар, агатна яшар,
Заз акур рушаз амазма ухшар.
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Муьгьуьббатрикай хьана чи къушар!
Сажидинан рикI, вахъ хьана гъарикI,
Заз кIамазма вун, Аллагь я шерик,
Вун тамашна заз,
Зун тамашна ваз,
Кьисметдихъ галаз, жезва зун чуьруьк!

АХПА ЧIУГВАЗ КIАН ЖЕМИР ВАЗ ГЬАЙИФАР

Гьар пакамаз рахаз таза цуькверихъ
Захъ элкъведай мажални ваз жагъанач.
Ихьтин гьайбат женни мегер рикIерихъ?
Зун рахана, амма вун зав раханач.
Тикрар:
Са вахт къведа чIугваз тадай гьайифар,
Еб атIай нуькI, ам кьан хъийиз жедани?
Муьгьуббатдин цIай ийимир зайифар,
РикIиз кIанд хьанач лугьуз шедани?

Рагъ акурла, цIараз кIани цифериз,
Герек чIавуз, гваз къекъвез гар жагъанач.
Кьакьан цавар акьван хуш туш лифериз,
Вун гьа кимяй, хъел хьана, зав раханач.

Уьмуьрдикай ийиз тахьуй зарафат,
Къе акурвал ваз пака ам аквадач.
КIанивални пак тир дагъ я Арафат,
Муьгьуьббатди кьведра вичел чIугвадач.
Тикрар:
Са вахт къведа чIугваз тадай гьайифар,
Еб атIай нуькI, ам кьан хъийиз жедани?
Муьгьуббатдин цIай ийимир зайифар,
РикIиз кIанид хьанач лугьуз шедани?

КЬИЛ АКЪАТДАЧ, КЬИЛ

Акун къене инсан я рикI шад ийидай,
Хъуьрез-хъуьрез акъвазда, хуш яз кьада гъил.
Са-са чIавуз дерт гуда, рикI пад ийидай,
КIанидайни кваз, дустар, кьил акъатдач, кьил!

Жуван чандал цIай кана ийиз гьуьрметар,
Гьар демина яр галаз, ийиз хьана кьуьл.
Шумуд йис я яр патал чIугваз зегьметар,
Къенидайни кваз, дустар, кьил акъатдач, кьил!

Дишегьлидин тIвар алай дишегьли рушар,
Муьгьуьббатдин яшарин язватIан жегьил;
Жува цуьквер багъишиз, галукьиз лашар,
Кьейидайни кваз, дустар, кьил акъатдач, кьил!

Цава авай гъетер хьиз, гьат тийир гъиле,
Кьисмет жагъур ийиз кIанз, хьанва зун агьил.
Умуд атIуз кIанзавач, яр аваз кIвале,
Гайидайни кваз, дустар, кьил акъатдач, кьил.

Инсанар я, Сажидин, нефсериз къаних,
Гьи кьадар бахт гайитIан, ацIун тийир гьуьл.
Акван тийиз чаз жувак квай кьван гьар синих,
Хвейидайни кваз, дустар, кьал акъатдач, кьил!

КIАН ЖЕМИР

Гьич шехьиз кIан жемир, кьаз тахьайла нуькI,
Вун аял-куьял туш, кьаз тежедай рикI.
Квахьайди квахьна ам, тиртIа ваз кьисмет,
Аллагьди багъишдай ваз герек нямет.

Хьайивал-хьана ам, кIанивал хьанач,
Адакай чимивал, къайивал хьанач.
Тахьайла, рикIив кьаз, хъелиз жедани?
Кьисметсуз гужунал гьялиз жедани?

Садбурун бахтуни атIана лугьуз,
Садбуру фад амаз кьатIана лугьуз,
Мегер квехъ хьайитIан шехьиз жедани?
Хьра тваз, цIу кай кIве хьиз жедани?

Са сефер, атанвай дуьньядин винел,
Хажалат, гъамарин пар кьадан къуьнел?
Алатай йикъарихъ шехьиз алахъмир,
Ви четин крарихъ садни чIалахъмир.

Кьин тавур, Сажидин, гузвай рикI-дуркIун,
Бедендал жукIумни алачир якIун,
Чарадаз сабур гуз, вун куьз шелдик ква?
Вучиз вун харар квай, лагь кван селдик ква?!

ЗЕРЕК

Садбуру кIанивал гьалзава уьмуьр,
Гьуьлени къекъвезва къакъажна кикер.
Жува жув цIа туна, нубатсуз кумир,
Я жуван рикIизни акьван гуж гумир,
Ргур яд хъухъ чай хьиз, галачиз шекер.

Ажуздай кIан ятIа фена, гуз куьмек,
Залан тир кьезилар авун паталди;
Эвел на жув а яса тIимил зирек,
Са сефер нез алахъ артухан хуьрек,
Са хъсан кар ая на вун паталди.

ЗИ АЯЛ ВАХТАР

Зи аял вахтар, чкIана хтар,
Квахьна тарихдин къекъвей рекьера.
Гагь хатрутар нез, гагь чIуру хутар,
Цуьквер кIватIализ къекъвей векьера.

Зи аял вахтар, аквазни такваз,
Йис-йисандивай жез хьана чара.
Гагь шадвилер жез, гагь хъел къвез, дакIваз,
ПIинияр недай ацукьна тара.

Зи аял вахтар, чирвилер къачуз,
ЭгечIай чIавуз акъатна дяве.
Шадвал авачиз акъудна ажуз,
Гьар са четинвал гьат хьана хиве.

Зи аял вахтар –дарни ва гишин,
Кьилел хьайитIа, тежедай кIвачел.
Бахтунихъ къекъвез хьанвайла кIвачин,
Дидедал хьтин рикI алай вичел.

Аял тир вахтар, шииррал ашукь,
Бахт ахъа ийиз жагъана куьлег.
ЗатIни кIан хьанач адалай кьулухъ,
Ширин виртIедив ацIай хьиз челег.

Зи аял вахтар – уьмуьрдин экв-рагъ,
КIвачерив кьаз тур чил, хкажиз тур кьил.
ЯкIариз юхсул, амма беден сагъ,
Лезги туьнт макьам, зи рикI алай кьуьл!

Зи аял вахтар, яшариз кьуьзуь,
ХьанватIани зи акъатдач рикIяй.
Аллагьдикай кьван я квекай рази,
Шаирвилин къуьл ген гвейи рикIяй.

Зи аял вахтар, тIилисим, гьайкал,
Ягъиз гун тавур небгетрив вили.
Аял чIавуз хьиз ашукь я зун квел,
Къати лепеяр гузвай хьиз гьуьлуь!

Зи аял вахтар, Сажидинан тIвар,
Машгьур ийиз кIанз, чIугунвай зегьмет.
Зи къелемдикай бегьер гъидай тар
Авур, зи патай ава квез гьуьрмет!

Бегьемсуз цIуд кас жедалди дустар,
ТIурунал нез, тум акъуддай вилер;
Сад бес я, намус квай чIалан устIар,
Мурдал тийидай чеб къекъвей чилер!

КIВЕНКIВЕЧИ ТИР АБИДАТ

КIвенкIвечи яз кар-кеспида гьамиша,
Гуьнгуьна тваз алахънай вун майишат.
Гьар са кIвалах, храдай хьиз халича,
На машгьурвал къазанмишнай, Абидат!

Комсомолдин активистка руш хьана,
Вун виридаз зарбачи яз хуш хьана.
Хиялралди лув гудай вун къуш хьана,
На машгьурвал къазанмишнай, Абидат!

Депутатни хкяйнай вун эллери,
Сагьиб руш яз берекатлу чуьллерин,
Яваш тийиз гьерекатар гъилерин,
На машгьурвал къазанмишнай, Абидат!

Мажал авач, ялар ядай яш хьана,
Вун зегьметдин тупIалдавай къаш хьана.
Хъсан хизан, уьмуьрдин юлдаш хьана,
На машгьурвал къазанмишнай Абидат!

Аферин ваз, къадир авай зегьметдин.
Дагъвидин руш яз, бахтлу тир кьисметдин,
Халкьдин патай пайдах авай гьуьрметдин,
На машгьурвал къазанмишнай Абидат!

ЖУВ ХАЙИ БИНЕ

Зун хайи кIвалин алама бине,
АламачтIани а кIвалер анал.
Хабар кьазватIа ам завай куьне,
Квез герек хьана рахазва инал?
Жув и дуьньядал акъатай бере,
Агъа-СтIалрин тIвар алай хуьре,
Идалай багьа чка авани?

Кьулан мягьледа кIунтIал алай гар,
Вични гуьзел тир пак майдин вацра;
КьепIина туна, кутIунвай тангар;
Цуьк ахъайнавай машмашдин тара,
Къунши тарарал гьич такур жуьре.
Чандардай хъуьрез ципицIин чIере,
Идалай багьа чка авани?

Сулейман хайи къуншидал кIвалер,
Са пата Жуьмя кьакьан тир мискIин.
Вилик Чатун ким, кIватI жедай эллер.
Суьгьбетар ийиз дерди-гьал рикIин.
Вилик пата чад, гатаз якIв, дегьре,
Гьаятда тIанур, чараз фу, шуьре,
Идалай багьа чка авани?

Анал гагь туьквен фу гадай хуьруьз,
Гила аптекдин ала дарамат.
Куьтягьун патал зи шиир куьруьз,
АквазвачтIани еке аламат;
Къиметдиз тIимил тушир са зерре,
Шииратдин зун тур рекье шегьре,
Идалай багьа чка авани?

Сажидин вуна аял тир вахтар,
Кьуьзуь хьайила, хкизва рикIел.
Ам бине тирла, жагъанвай бахтар,
Лежбер хьиз ава ашукь тир никIел.
Вун хайи чIавуз гъед хъуьрез Зуьгьре,
Гайи садакьа, кьабулай пIире,
Идалай багьа чка авани?

ШАРВИЛИДИ ЛАГЬАНА

Зи азиз тир лезги миллет
Гьатиз тахьуй са чIавузни кIевера,
Герек чIавуз заз пуд сефер эвера!

Тамададин тостар:

Шад мехъерин югъ, кIватIална дустар,
Талукь сагьибри лугьузва тостар.
Акьалтнавай вал Наврузбегдин тIвар,
Ваз и гуьзел свас мубарак хьурай!

Тамаш куьн сусаз гуьзел, бахтавар,
Гьейран я адал вили тир цавар
Лифрен саягъда ахъайна лувар,
Чи наврузбег ваз мубарак хьурай!

Чи Наврузбеген Шарвили буба,
Хцин мехъерин межлис я зурба.
КIватIална Куьре, Самур ва Къуба,
Шадвилел нез-хъваз мубарак хьурай!

Чи Наврузбиген диде тир ширин,
Гьуьрметлу тир шегьердин, хуьруьн,
Гьамиша чинал къугъвазвай хъуьруьн,
РикIик шадвал кваз мубарак хьурай!

Наврузбегахъ чи ава амлеяр,
Гьажи-Давудар, къачур къелеяр.
Дерин акьурдин авай келлеяр,
Шад яз гъилер кьаз, мубарак хьурай!

Хала, халуяр, къавум-къардашар,
Сагърай, Наврузбег, багъри юлдашар.
Шуьрбетар хъваз, нез дуьгуьдин ашар,
Свас бикедин наз мубарак хьурай!

Къуни-къуншияр, ярарни дустар,
РикIера авай зирек тир къастар.
Шад макьамринни манийрин устIар,
Зунни квехъ галаз мубарак хьурай!

Мубарак

Интернетдай заз бейхабар,
Хьайи чIавуз и шад хабар;
Заз ви шад тир чин акуна,
Зун ирид цавук хукIуна.

Квекай республикадин кьил,
Тестикь хьунал жеда зи вил.
Керимов-ам ви даях я,
Сулейман – ам чи дамах я.

СУЛЕЙМАН ВА АЙНАХАЛУМ

Бахт жагъуриз къекъвей вахт, фена сефил тир,
Элкъвена мад хтана, хайи тир хуьруьз.
Саки къанни цIуд йиса авай жегьил тир,
Алахъна кьисмет жуван вуж ятIа чириз.

Яргъал фенач къекъуьнар, СтIалдал Кьулан,
Марият – са руш ава, дуст бегдин кIвале.
Чун гъавурда гьат хьана, сад садан чIалан,
Кесиб хьтин са мехъер тухванай кьиле.

Жуваз жуван кIвал хьана, аялар, хизан,
АвайтIани дарвиле, рази тир чун чал.
Гележег регьят хьунихъ вил галай хъсан,
Аялрикай куьмек жен, акьалтна кIвачел.

Кьисметди заз чин ганач, начагъ хьана паб,
ГъвечIи вад аял туна, кьена Марият.
Мегер ихьтин гужаз за гьикI гуда кьван таб,
Кьве сеферда артухан хьана азият.

Са лув хайи кард хьтин гьатна зун къекъвез,
Жагъур ийиз аялрихъ гелкъведай диде.
Шумудав зун рахана, гьич чIалав текъвез.
Югъ-къандивай кIвалахар жез хьана херде.

Къазмайрилай гъуьл кьена, хтанвай Айна,
Дуст Мегьамед-кьасуман вах яз хьана ам.
ЧидайтIани яргъалай са жуьре, чIана,
Жуван хийирдихъ къачун герек хьанвай кам.

Гьафте базардиз фидай гьалт хьана рекье,
Айгьамдалди сад-садав рахана секин.
Вуч аватIа чирна за Айнадин рикIе,
Кьиле фидай кар тирди, чир хьана мумкин.

Хендедайрин мехъерар, са нянин бере,
Гваз хтана кIвализ зи, жагъана юлдаш.
Сада садаз куьмекар гуз гьар са журе,
Хъсанвилихъ башламиш жез эгечIна яш.

Айна гъайидлай кьулухъ, кIвал хьана къени,
Никалаян гьукумат эгечIна чикIиз.
Уьмуьрдикай куьцIенвай туькьуьл тир хини,
КичIезвай чIалар себеб кIевени акIиз.

Фекьияр тамашзавай вилин тумарай,
Чиновникрин цIай къвезвай хуьре акуна.
Кудай кIарас гужалди гъизвай тамарай,
Гамишарни араба, пулдихъ къачуна.

Хуьре, кIвале гьатна ван, кесибриз,
Хьанва лугьуз гьуьруьят, хьанвалда азад.
Гьамишада азият хьайи несибриз,
Ерли такур вилериз, хъуьрез хьана шад.

Айнадикай аялриз диде хьана рикI алай,
Эвленмишна аялар, Мусаибни хвена зи.
Азиятар алатна са-сад рикIелай,
Ахъа хьана кьисметни, авайдалай гена зи.

Москов шегьердиз финиф хьана заз кьисмет,
Кремлада Сталин акуна юлдаш.
Горький лугьур Масума гана заз кьимет,
А касдикай хьана заз зирикIин сирдаш.

Гьайиф, и бахт жагъана, заз кьуьзуь кьиляй,
Са цIуд йисуз нез хьанач, Секинз, архаин.
Гьиниз фида чизмачир азаррин гъиляй,
Купулрини беден зи кьаз хьана хаин.

Московда больницада, тиртшани къулай,
Мукьвал-мукьвал вил жедай, къаридихъ Айна.
Вуч ван къведа лугьуз шад хабарар кIваляй,
Эхир кIвализ хтана, авуна багьна.

НАТЕЛЛА ВАХ

Герек туш махар ахъаюн,
Заз таниш я Къусар район.
Зи пеше я чIалар паюн,
Дуст Васифан Нателла вах!

Уьмуьр ахьтин затI я ширин,
Заз хуш я ви чими хъуьруьн.
Кьиле акьул авай дерин,
Дуст Васифан Нателла вах!

Васиф стхадиз це салам,
Адал шад я лезги алам,
Гьар сакрдин чидай улам,
Дуст Васифан Нателла вах!

Зун Сажидин стIал шаир,
Ярар-дустар авай магьир.
Сад Аллагьди гуй квез хийир,
Дуст Васифан Нателла вах!

АВАЧ ХЬИ

Къиргъизистан – Лезгинистан – Лезгияр,
Аку садра гьикьван гегьенш сергьят я?
Куьн куьч ийиз ни ганатIа ихтияр?
И жуьредин суалар гун регьят я,
Амма жаваб гудай са кас авач хьи!

Ахцахвияр, Кьурагьвияр, СтIалар,
Ни лугуда анра мад вуж аватIа?
Гьар райондай санал хьанвай кIватIалар,
Ватандивай яргъа хьунухь са гуж я.
Амма жаваб гудай са кас авач хьи!

ЧIални хуьзва, кIвални хуьзва, адетар
Хуьзва халис чи лезгийрин къайдада.
Виш йисара мад хьайитIан зиллетар,
Чеб лезгияр яз гьамиша къалада,
Амма жаваб гудай са кас авач хьи.

Бес абурун амачни кьван мукьвабур?
Белки хуьзва, алакъаяр ватандихъ.
Вужар ятIа чирин чна, ша, абур,
Куьз агъазмач лагь инсанар инсандихъ,
Амма жаваб гудай са кас авач хьи!

Интернетдай кьванни хабар кьадай за,
Жаваб гудай викIегь хва, руш хьанайтIа.
Низ лугьуда, низ ийида, лагь арза,
Заз и хабар а кьадарда хуш хьана,
Амма жаваб гудай са кас авач хьи!
РеспубликаДагестан, Сулейман-Стальский район, село Ашага-Стал
Sajidin20I2@yandex.ru 89634046529

ГАР АВАЧИЗ

Цин саягъда ягъай гъери,
Дуьгуьдин афар хъсан туш.
Кьиляй-кьилиз таб тир вири,
Тарифрин гафар хъсан туш.

Яцрак тухуз, кутаз дана,
Адак хъвадай нек жедай туш.
Ви тарифар ийиз туна,
Фередикай кIек жедай туш.

Ничхир, цавай гудайла лув,
Чир жеда лекь, пяхъ яни ам.
БатIул ятIан, кьинер кьаз жув,
Тапарарал гьахъ яни ам?

Шумудакай хана рахан,
Лугьуналди ван текъведай?
Шумуд садан кефияр хан?
Чеб къванер тир чан текъведай.

Сажидин, на рикIиз тади
Гумир жуван, кар авачиз.
РатIраллай къуьл, кIан хьуналди,
Михьиз жедач гар авачиз.

НАЖМУДИНАН ЮБИЛЕЙДА

Машгьурбурухъ са жергеда,
Ви спелрин тахар сагърай.
ТIвар-ван авай чи уьлкведа,
Чи артистар - вахар сагърай.

Мирзебег, Руслан саналлаз,
Фаризат вах къвалахъ галаз,
Лацу рубашкани алаз,
Ви шалвардин хвалар сагърай.

Ажеб хъсан хьана межлис,
Ярар-дустар кIватIна халис.
Ийир-тийир хьана иблис,
Нехуьн ашдин чIахар сагърай!

Сажидинан зарафартар,
Кхьиз, чIурмир на ви дафтар.
Гьикаяйрин тир арифдар,
Тесниф авур махар сагърай!.

-Квекай за ваз

-КIватIаш я зун тинидиз,
Я нез тежер, я зун хъваз!
Вилер авай чинидин,
Квевай тежер кьаз!
Фида авахьна хьиз зун,
АтIуз дере - тепеяр!
Чин тийидай акъвазун,
АкьалтайтIан лепеяр!

КIватIаш я зун, КIватIаш я,
Ишиннавай гъуьреркай.

Беден чрай тинидин!
Гьунарриз дирибаш я,
Я Колобок, Колобок.
Я по коробу скребен,
По сусеку метен,
На сметане мешон
Да в масле пряжон,
На окошке стужон.
Я от дедушки ушел,
Я от бабушки ушел,
От тебя, зайца, подавно уйду!

. Къужади къаридиз лугьуда: - Къари,
КIватIална шишалрай кIанерни пунар,
Ишинай тинидкай, алтадна гъери,
Фу чараз, заз жуван къалура гьунар!-

Къужади къаридиз ийида минет,
Вичиз са КIватIадин чуруж лугьуз фу.
Гьинай за чаран ваз, гъуьр амач, гьелбет,

Къужади къаридвай ийида тIалаб,
Вичиз са недай фу чуруж лагьана.
Гъуьр амач чарадай, гьа кар я азаб,
ИшикIрай къадгъуна, михьна, шткана,
Белки ваз жагъида, къачу са суваб.

Къариди гьар садай кIватIна кIус-тике,
ИшикIрай, шишалрай гьар жуьре гъуьрер,
Кутуна гьар са затI, тинидкай еке,
Пичина чрада са кIвалакI иер.
Хкайнек ва гъери

ЗАМИРА

И дуьньяда гзаф ава инсанар,
Авай чпихъ туькIвей бахтлу хизанар.
Ширин мецел вич ийидай масанар,
Сад чида заз, ам я Лезги Замира!

Квелди ам ваз хъсанди яз акуна?
Хабар кьуртIа, зун гъавурда акьуна.
Кьарай текъвер гъиле кIвалах такьуна,
Халис руьгьдин михьи гуьзгуь, Замира!

Чина авай гуьзел, гуьрчег, берекат,
Акур касдик кутаз гьазур гьерекат.
КIвалахдик квай, вахт авачир, ферекъат,
Хизандин бахт патал женгчи, Замира!

Ван хьана, къе хайи югъ я лагьана,
ГьикI акъвазда, рикIин гафар талгьана?
Ам юлдашдиз еке бахт яз жагъана,
Уьмуьр патал гъил тир эрчIи, Замира!

Сажидина, мубаракиз хайи югъ,
Къейд ийизва, вун Аллагьди гайи югъ.
Белки им я цавай бахтар къвайи югъ,
Шиир пишкеш я ваз гъвечIи, Замира!

АЛПАНДИН ЦІАЙ

РикІ пердеда, перде хурун кьефесда,
Секин жезвач уьмуьр амай кьадарда.
Вучиз зи рикІ гьатнаватІа, гьевесда?
Вуч кІан ятІа, адаз завай и дарда?

Я йиф авач, я югъ авач, кІвалах я.
Вучиз на вун, я азиз рикІ, кукІварда?
На лугьун, рикІ ивидин са булах я,
Алпандин цІай твазва гьар са дамарда.

Ам цІайлапан ятІа, яраб, цаварин?
Сад Аллагьди Къафкъаз дагъдал рекье тур.
Алпан къадим аллагь ятІа суварин?
Ам кьуьл ятІа туьнт «Лезгинка» рикІе тур?

Суалри зун гьелекзава, рекьизва!
Заз жуван рикІ хуьз кІанзава саламат.
Шагь-Дагъдин кІукІ хажалатрив рекъизва,
Чи секинвал акурла жез аламат.

Лезгияр жен – дуьньяда тІвар-ван авай!
Гьич садахъни чилер авач чахъ хътин.
Рекьин тийир Шарвилидин чан авай,
Гьич санани эллер авач чахъ хьтин!

Аранни Дагъ, ава Касдин гьуьлни кваз!
Себеб ятар - Земземар тир Алпандин.
Берекатрин Женнет я чи чилни кваз,
Вил алукьиз тахьурай агъабандин!

Куьр вацІ вуч я – чІехи стха Самурдин!
Кьурагь дагълар, Куьре – Аран, Ахцегьар –
Лацу шегьер-имарат са абурдин!
Квел шумудан хъфизматIа темягьар?

Алпандин цІай къугъвазва чи дамарра,
Хкахь тийиз, сел акьалтиз Самурдал!
Шарвилидин шив амазма чамарда,
Иес вилив хуьзва ада сабурдал.

Чаз къурху туш цІаярикай, - цІая я чун!
Чи рикІера азадвилин сел ава!
Мугьман патал эверайдаз – гьай я чун!
Шад кьуьлерин мехъер ава, мел ава!

ЦІу-чим гуда, цІа-чрада, цІу-куда!
ЦІун къативал аслу я гьар рикІелай.
Эй Сад Аллагь, лезги халкь ви агуда!
Алудмир чун азадвилин рекьелай!

Сажидинахъ дердер, гъамар мад ава,
Кьве патал пай авур лезги эл акваз.
Вахъ-Алпан цІай къизмишардай чад ава,
Гьикьван сабур кьан Ватандин шел акваз?!